Το ξενοδοχείο «Αι Αθήναι»[1] λειτουργούσε τουλάχιστον από το 1872[2] στην οδό Ερμού, με διευθυντή τον Β. Καρβέλη ή Κουρβέλη. Διέθετε δωμάτια σε συμφέρουσες τιμές και καλό φαγητό. Εκείνη την περίοδο ήταν ένα από τα καλύτερα ξενοδοχεία της Αθήνας και φημιζόταν για την περιποίηση και την καθαριότητά του. Ήταν γνωστό για την ευρωπαϊκή και τοπική κουζίνα του εστιατορίου του και για τα κρασιά που διέθετε η κάβα του[3].

Κάποια στιγμή, άγνωστο πότε ακριβώς, το ξενοδοχείο «Αι Αθήναι» εγκαταστάθηκε στην οικία Καλλιγά στην οδό Σταδίου, λίγο πριν το Σύνταγμα. Το 1880 συνενώθηκε με το ξενοδοχείο «Νέα Υόρκη», που λειτουργούσε στο μέγαρο Γιαννόπουλου, ακριβώς δίπλα δηλαδή, και έκτοτε συνέχισε να λειτουργεί με την επωνυμία «Αι Αθήναι» και στη διεύθυνση Σταδίου και Καραγιώργη Σερβίας 2. Διέθετε 50 δωμάτια και δύο εστιατόρια, ενώ συνέχισε να φημίζεται για την περιποίηση και την κάβα του.[4]

Το 1885 το ξενοδοχείο άφησε το μέγαρο Γιαννόπουλου και συνέχισε να λειτουργεί μόνο στο μέγαρο Καλλιγά. Οι διευθυντές του, Β. Κουρβέλης και Ν. Σουβάλας, ίδρυσαν και δεύτερο ξενοδοχείο, με την ίδια επωνυμία, που στεγάστηκε στο μέγαρο Μπαλάνου, μετέπειτα μέγαρο Λουκίας και Αντωνίου Ζυγομαλά, στη γωνία Σταδίου και Εμμ. Μπενάκη (πρώην Προαστείου).

Η αγγελία της δημιουργίας και του δεύτερου ξενοδοχείου «Αι Αθήναι». Πηγή: Νέα Εφημερίς, 29.8.1885. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το μέγαρο Μπαλάνου την εποχή που στέγασε το «Αι Αθήναι». Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Την 1^η Νοεμβρίου του 1891 τα δύο «Αι Αθήναι» ενώθηκαν και στεγάστηκαν στο κτήριο στη συμβολή των οδών Σταδίου και Κοραή. Το κτήριο οικοδομήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα και ήταν η πρώην κατοικία του Σμυρναίου εθνικού ευεργέτη Ιωάννη Χατζηκυριάκου (1818 – 1896). Εικάζεται ότι χτίστηκε το 1843.[5] Αρχικά ήταν διώροφο με ισόγειο και κύριο στοιχείο την τοξοστοιχία στα ανοίγματα του ισογείου που θεωρείται χαρακτηριστικό δείγμα του ώριμου νεοκλασικού ρυθμού.[6] Το 1896, ο Ιωάννης Χατζηκυριάκος άφησε διαθήκη, με την οποία όριζε το ακίνητο της οδού Σταδίου και Κοραή να παραμείνει και να λειτουργεί υπό τον Β. Κουρβέλη ως ξενοδοχείο[7]. Αργότερα προστέθηκε ένας ακόμη όροφος.

Και πράγματι, με ιδιοκτήτη και διευθυντή, τον Βασίλειο Κουρβέλη και στη συνέχεια διευθυνόμενο από συγγενείς και απογόνους του, το ξενοδοχείο, που λεγόταν πια «Μέγα Ξενοδοχείο των Αθηνών», συνέχισε να λειτουργεί στο συγκεκριμένο κτήριο για πολλά χρόνια.

Το ξενοδοχείο διέθετε 50 δωμάτια, λαμπρό εστιατόριο σε 3 αίθουσες, μοντέρνα διακόσμηση και επίπλωση, λουτρά, αναγνωστήριο και γενικότερα όλες τις ανέσεις της εποχής. Βρισκόταν κοντά στους σταθμούς των σιδηροδρόμων και στον ιπποσιδηρόδρομο που τότε ήταν το πιο άνετο συγκοινωνιακό μέσο που διέθετε η Αθήνα.

Η μετακόμιση των δύο ξενοδοχείων στο κτήριο της συμβολής των οδών Σταδίου και Κοραή. Πηγή: Ακρόπολις, 17.10.1891. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Αι Αθήναι» όταν πρωτοεγκαταστάθηκε στην γωνία Σταδίου και Κοραή. Στο ισόγειο διακρίνεται το εστιατόριό του. Πηγή: Συλλογή Θωμά Σιταρά, Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο το 1908 περίπου. Διακρίνεται η επωνυμία του γραμμένη στα γαλλικά. Πηγή: Συλλογή Θωμά Σιταρά, Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1902 στο ένα κατάστημα του ισογείου του κτηρίου με πρόσοψη επί της οδού Σταδίου ξεκίνησε να λειτουργεί το ανθοπωλείο του Βιντζηλαίου που παρέμεινε εκεί ως το 1960 περίπου.

Το 1909 το ξενοδοχείο απέκτησε και τρίτο όροφο και θεωρείτο ένα από τα καλύτερα της Αθήνας. Πρόσθεσε στο δυναμικό του ακόμη 30 δωμάτια, ανακαινίσθηκε το εστιατόριο και άλλοι χώροι, ενώ άρχισε να λειτουργεί ανελκυστήρας. Ο ιδιοκτήτης και διευθυντής του Κ.Β. ή Ι.Κ. Κουρβέλης, συγγενής προφανώς του Β. Κουρβέλη, κάνει γενναίες αλλαγές και δεν φείδεται χρημάτων.

Η ανακοίνωση για τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν στο ξενοδοχείο το 1909. Πηγή: Αθήναι, 8.10.1909. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο αφού προστέθηκε ο τρίτος όροφος. Πηγή: Συλλογή Θωμά Σιταρά, Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Επιστολόχαρτο του ξενοδοχείου τη δεκαετία του 1900. Πηγή: Συλλογή Εφήμερων ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός EPH.04.08.044)

Το 1927 είχε διευθυντή τον Σ. Τάχο και το εστιατόριό του στο ισόγειο, ανέλαβε κάποιος που ονομάζεται Κωστής. Τελικά το εστιατόριο καθιερώθηκε με αυτό το όνομα και θεωρείτο ένα από τα καλύτερα της Αθήνας. Στους καταλόγους της εποχής καταχωρίζεται ανεξάρτητα από το ξενοδοχείο στη διεύθυνση Κοραή 2[8], δηλαδή η είσοδος του ήταν από εκεί, πλάι από το ανθοπωλείο του Βιντζηλαίου. Η Βιρτζίνια Γουλφ κατά τη δεύτερη επίσκεψή της στην Αθήνα[9] την Κυριακή 8 του Μάη του 1932, που είναι και το τελευταίο της βράδυ στην Αθήνα, γράφει: «Να το λοιπόν, το τελευταίο μας βράδυ, πολύ ζεστό, πολύ σκονισμένο. Αυτό είναι το αποτέλεσμα των καλύτερων διακοπών που έχω κάνει εδώ και πολλά χρόνια […]. Θα επιστρέψουμε[10] […], ενώ οι μέρες στην Αθήνα θα γίνονται ολοένα και πιο ζεστές –απόψε έτρωγαν έξω στο πεζοδρόμιο στου Κωστή– και οι νύχτες θα γίνονται πιο θορυβώδεις και πιο χαρούμενες […]. Θέλεις να ψήνεσαι στον ήλιο και να επιστρέφεις σε τούτους τους ομιλητικούς, φιλικούς ανθρώπους, απλώς να ζεις, να μιλάς […]»[11].

Με την εισβολή των Γερμανών το ξενοδοχείο επιτάχτηκε από τις αρχές Κατοχής. Επαναλειτούργησε το 1944 μέχρι και το 1988.

Σήμερα το κτήριο είναι διατηρητέο, ανήκει από το 1896 στο Χατζηκυριάκειο Ορφανοτροφείο Θηλέων «Ιωάννου και Μαριγούς Χατζηκυριακού» και στεγάζει κατάστημα ρούχων γνωστής αλυσίδας.[12]

Διαφημιστικές καταχωρίσεις του ξενοδοχείου «Αι Αθήναι» των ετών 1900-1910[13]. Πηγή: Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Διαφημιστικές καταχωρίσεις του ξενοδοχείου «Αι Αθήναι» των ετών 1912-1954[14]. Πηγή: Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Πηγές

Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

Καζαμίας του Κορομηλά: του έτος 1873: έτος τριακοστόν πέμπτον. Αθήνησι: Τύποις Ανδρέου Κορομηλά, 1872.

Ανατολικός εμπορικός οδηγός / υπό Στεφάνου Δ. Κατινάκη . - 8η έκδ.- Εν Αθήναις: [χ. ό.], 1874 και Οδηγός εμπορικός, γεωγραφικός και ιστορικός των πλείστων κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος του έτους 1875: διαιρούμενος εις μέρη δύω: Έτος Α΄ εκδιδόμενος κατ' έτος υπό Μιλτιάδη Μπούκα. Εν Αθήναις: τύποις Ελληνικής Ανεξαρτησίας, 1875.

Εγκόλπιον ημερολόγιον: του έτους 1887 έτος Β΄/ υπό Μ.Η. Πάνα. Εν Αθήναις: Τύποις Αττικού Μουσείου, 1886.

Ελλάς: ήτοι ιστορική, γεωγραφική και τοπογραφική περιγραφή της Ελλάδος και οδηγός των ταξειδιωτών και περιηγητών: (κατά τον Μπέντεκερ) / υπό Ευαγγελίδου και Μαυρογένη. Αθήναι: Βιβλιοπωλείον Κ. Ελευθερουδάκη, 1901.

Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Α΄, 1905-1906: 1er anee: 1905-1906 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1905.

Οδηγός των Αθηνών / Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων. Αθήναι: λιθογραφείον Α. Κοντογόνη: τύποις Π. Λεώνη, 1906.

Πανελλήνιος οδηγός: Το ελληνικόν ντιρέκτορι. Κάιρο, Αθήναι: Ανατολική Εταιρία Διαφημίσεων: Ν. Δαμασκός, 191;.

Πανελλήνιος οδηγός: Έτος πρώτον: 1912 / υπό Κ. Σταματίου, Β. Μπουζούρας. Εν Αθήναις: τυπ. Εφημερίς των Εργατών, 1912

Οδηγός Ελλάδος: Έτος Ε΄, 1916 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήνα: [Ιγγλέσης], 1916.

Ελληνικός οδηγός: 1921 / Ιδιοκτησία εταιρείας Κυριέρης-Γιαννόπουλος και Σία. Αθήναι: Geo, 1921.

Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Η΄. Παλαιά Ελλάς-Νέα Ελλάς: 1921 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1921.

Αθηναϊκά του πολέμου και της κατοχής: Ιδιωτικά βιώματα και μαρτυρίες / Γεράσιμος Σ. Λουκάτος. Αθήνα: Φιλιππότη , 1989.

«Παλαιά ξενοδοχεία της Αθήνας: Μοναδικές κτιριολογικές περιγραφές» / Μάρω Καρδαμίτση – Αδάμη, Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 8.10.2000.

Η εν Αθήναις, κάποτε...: η πόλις και οι δρόμοι της διηγούνται την ιστορία τους / Διονύσιος Β. Ηλιόπουλος. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2000.

Στη χώρα του φεγγαριού: Βρετανίδες περιηγήτριες στην Ελλάδα: (1718-1932) / επιλογή και επιμέλεια κειμένων Βασιλική Κολοκοτρώνη, Ευτέρπη Μήτση. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2005.

Αθήνα: Μνήμες και κτήρια / Κάτια Μητροπούλου. Αθήνα: Ι. Σιδέρης, 2004.

Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021.

Αλήθεια, 22.1.1874.

Ώρα, 27.9.1880.

Νέα Εφημερίς, 29.8.1885.

Ακρόπολις, 17.10.1891.

Αθήναι, 8.10.1909.

Νέα Ημέρα Τεργέστης, 10.7.1912.

Αεροπορικά Νέα, 1947, τ.1.

Συλλογή Θωμά Σιταρά.

Συλλογή Εφήμερων ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

EPH.04.08.044

Άλλες πηγές

Αρχείο Νεότερων Μνημείων (www.eie.gr)

Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

Σημειώσεις

[1] Αναφέρεται ότι το Μέγαρο Μελά στη πλατεία Κοτζιά χτίστηκε για να φιλοξενήσει το συγκεκριμένο ξενοδοχείο, αλλά η πληροφορία δεν έχει τεκμηριωθεί προς το παρόν.

[2] Καζαμίας του Κορομηλά: του έτος 1873: έτος τριακοστόν πέμπτον. Αθήνησι: Τύποις Ανδρέου Κορομηλά, 1872.

[3] Αλήθεια, 22.1.1874

[4] Ώρα, 27.9.1880.

[5] ArtHotel στο κέντρο της Αθήνας / Αργυρώ Μιχελάκη. Πτυχιακή εργασία. ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας, 2014 (http://apothesis.teicm.gr/xmlui/handle/123456789/2276)

[6] «Παλαιά ξενοδοχεία της Αθήνας: Μοναδικές κτιριολογικές περιγραφές» / Μάρω Καρδαμίτση – Αδάμη, Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 8.10.2000 και Αρχείο Νεότερων Μνημείων (www.eie.gr)

[7] «Αθήνα: Μνήμες και κτήρια» / Κάτια Μητροπούλου. Αθήνα: Ι. Σιδέρης, 2004.

[8] Αθηναϊκά του πολέμου και της κατοχής: Ιδιωτικά βιώματα και μαρτυρίες / Γεράσιμος Σ. Λουκάτος. Αθήνα: Φιλιππότης, 1989.

[9] Φτάνει στην Αθήνα στις 21 Απριλίου του 1932.

[10] Εννοεί στην Αγγλία.

[11] Στη χώρα του φεγγαριού: Βρετανίδες περιηγήτριες στην Ελλάδα: (1718-1932) / επιλογή και επιμέλεια κειμένων Βασιλική Κολοκοτρώνη, Ευτέρπη Μήτση. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2005, σελ. 356, 358-359.

[12] Αρχείο Νεότερων Μνημείων (www.eie.gr)

[13] Ελλάς: ήτοι ιστορική, γεωγραφική και τοπογραφική περιγραφή της Ελλάδος και οδηγός των ταξειδιωτών και περιηγητών: (κατά τον Μπέντεκερ) / υπό Ευαγγελίδου και Μαυρογένη. Αθήναι: Βιβλιοπωλείον Κ. Ελευθερουδάκη, 1901.

Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Α΄, 1905-1906: 1er anee: 1905-1906 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1905.

Οδηγός των Αθηνών / Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων. Αθήναι: λιθογραφείον Α. Κοντογόνη: τύποις Π. Λεώνη, 1906.

Πανελλήνιος οδηγός: Το ελληνικόν ντιρέκτορι. Κάιρο, Αθήναι: Ανατολική Εταιρία Διαφημίσεων: Ν. Δαμασκός, 191;.

[14] Νέα Ημέρα Τεργέστης, 10.7.1912.

Οδηγός Ελλάδος: Έτος Ε΄, 1916 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήνα: [Ιγγλέσης], 1916.

Back