ΣΥΛΛΟΓΗ ΠΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΜΑΡΤΥΡΙΩΝ

Συλλογή Προφορικών Μαρτυριών

Το ΕΛΙΑ στη Θεσσαλονίκη κατανόησε από νωρίς τη σημασία της προφορικής ιστορίας. Η προφορική μαρτυρία αποτελεί μία ιδιαίτερη και σημαντική πηγή, η οποία μόλις πρόσφατα βρήκε θέση σε ελληνικούς αρχειακούς φορείς. Η μαρτυρία όμως δίνει φωνή σε υποκείμενα που πολύ συχνά απουσιάζουν από τα παραδοσιακά τεκμήρια και ταυτόχρονα εμπεριέχει μια πολλαπλότητα πληροφοριών και βιωμένων εμπειριών που μπορεί να φανούν χρήσιμες σε πολλούς ερευνητές.  

Το ΕΛΙΑ στη Θεσσαλονίκη συγκρότησε έτσι μια συλλογή προφορικών μαρτυριών που σχετίζονται κυρίως με τη δεκαετία του 1940. Στο πλαίσιο συνεργασίας με την Εταιρία Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων (ΕΔΙΑ) 1940-1974 Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας και τον τότε πρόεδρο της Νίκο Καλογερόπουλο αλλά και με τη δωρεά προφορικών μαρτυριών από ερευνητές συγκρότησε ένα σώμα 270 μαρτυριών (περισσότερες από 200 ώρες ηχογράφησης) που αφορούν τα γεγονότα της δεκαετίας του 1940 στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Από αυτές 162 είναι της συλλογής Στράτου Δορδανά και αφορούν τα γερμανικά αντίποινα στη Μακεδονία, 24 είναι της συλλογής Νίκου Μαραντζίδη και αφορούν την πολιτική ταυτότητα και τις επιλογές των τουρκόφωνων Ποντίων στη Μακεδονία, 26 είναι της συλλογής Τάσου Χατζηαναστασίου και αφορούν κυρίως την κατοχή και την αντίσταση στην ανατολική Μακεδονία, 3 της συλλογής Στάθη Καλύβα και 55 της συλλογής ΕΔΙΑ και αφορούν κυρίως την κατοχή και την αντίσταση στη δυτική Μακεδονία. Οι πληροφορητές περιλαμβάνουν στελέχη αντιστασιακών οργανώσεων, αντάρτες, αυτόπτες μάρτυρες, συμμετέχοντες σε γεγονότα της περιόδου, παιδιά και συγγενείς εκτελεσθέντων. Ορισμένες από τις μαρτυρίες είναι συνολικές αφηγήσεις ζωής ενώ ορισμένες άλλες αναφέρονται σε συγκεκριμένα γεγονότα και είναι αρκετά σύντομες.

Στο πλαίσιο παλιότερου προγράμματος έχουν γίνει οι περιλήψεις 90 συνεντεύξεων και έχουν συνταχθεί δύο κατάλογοι των περιλήψεων αυτών. Το σύνολο των μαρτυριών έχει ψηφιοποιηθεί. Παράλληλα έχει δημιουργηθεί σχετική βάση δεδομένων στην οποία καταγράφονται στοιχεία που σχετίζονται με τον πληροφορητή, τον τόπο, τη χρονολογία και τη διάρκεια της μαρτυρίας καθώς και τις θεματικές της.

Πρόσθετα υπάρχουν 4 μαρτυρίες της συλλογής Τασούλας Βερβενιώτη που είναι όλες συνεντεύξεις της αγωνίστριας του ΕΑΜ και του ΔΣΕ Μαρίας Μπέικου. Ακόμα υπάρχουν 6 μαρτυρίες σημαντικών ανθρώπων της Θεσσαλονίκης από τις συλλογές Υπατίας Διονυσιάδου και Ελπίδας Βόγλη

Το ΕΛΙΑ στη Θεσσαλονίκη θέλει να συνεχίσει τον εμπλουτισμό της συλλογής προφορικών μαρτυριών που διαθέτει και με άλλες θεματικές. Το 2018 σε συνεργασία με το Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ ξεκίνησε μια καταγραφή μαρτυριών σχετικά με την πρόσφατη ιστορία του θεάτρου στη Θεσσαλονίκη. Οι φοιτήτριες Εσθήρ Ιακώβ και Μαρία Λαουτίδη πήρανε στο πλαίσιο της πρακτικής τους άσκησης 6 συνεντεύξεις από ηθοποιούς και σκηνοθέτες της Θεσσαλονίκης, οι οποίες και απομαγνητοφωνήθηκαν. Σκοπός μας είναι η συνέχεια του προγράμματος.

Το σύνολο της συλλογής προφορικής μαρτυριών είναι διαθέσιμο στον χώρο μας.