Η οικία Μποτσάρη[1] είναι ένα από τα πρώτα αρχοντικά που χτίστηκαν μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τούρκικο ζυγό στην οδό Μητροπόλεως, τότε Πλούτωνος και συγκεκριμένα στη συμβολή της με την οδό Καπνικαρέας, δηλαδή σχεδόν δίπλα στην οδό Ερμού. Ο κόντε Μποτσάρης προκάλεσε αρνητικά σχόλια στον Τύπο και στους Αθηναίους, καθώς για την ανέγερση του συγκεκριμένου αρχοντικού το 1835, αφαίρεσε γωνιολίθους από την γειτονική εκκλησία της Καπνικαρέας. Το κτήριο αυτό αρχικά φιλοξένησε το Υπουργείο Οικονομικών και από το 1837 και για μερικά χρόνια το Πρώτο Γυμνάσιο της Αθήνας (1ο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αθηνών, το επονομαζόμενο "Γεννάδειον").

Το 1840 κυκλοφορεί στον ημερήσιο Τύπο η παρακάτω ειδοποίηση, που μας ενημερώνει για την λειτουργία του ξενοδοχείου «Απόλλων»:

«Εις την οικίαν του κόμητος Βοτσάρη ήνοιξεν το ξενοδοχείον του Απόλλωνος. Αίθουσαι του φαγητού δύο με λαμπρότατα έπιπλα και επωνομαζόμεναι η μεν Αίθουσα του Άρεως, η δε άλλη Αίθουσα των Ελικωνιάδων Μουσών».[2]

Το εστιατόριο του ξενοδοχείου ήταν ένα από τα πρώτα εστιατόρια που άνοιξαν στην Αθήνα. Μάλιστα τα ονόματα των δύο αιθουσών του δεν είναι τυχαία. Στην αίθουσα του Άρεως συγκεντρώνονταν οι αξιωματικοί και στην αίθουσα των Ελικωνιάδων Μουσών οι δημόσιοι υπάλληλοι, οι άνθρωποι των γραμμάτων, καθηγητές, λόγιοι και δημοσιογράφοι.

Αργότερα το κτήριο αγοράζει ο Παύλος Καλλιγάς και εκεί στεγάζεται το «Ξενοδοχείον Θ. Ηλιοπούλου» που λειτουργούσε από το 1836 σε άλλο σημείο. Το 1846 το ξενοδοχείο μετονομάσθηκε σε «Θεσσαλία», όπως μας ενημερώνει ο ιδιοκτήτης του Ευθύμιος Κωνσταντίνου.

Η μετονομασία του ξενοδοχείου Θ. Ηλιόπουλου σε Θεσσαλία, όπως εντοπίστηκε στην εφημερίδα Ελπίς το 1846. Πηγή: Βιβλιοθήκη της Βουλής

Η παραπάνω καταχώριση δημοσιεύτηκε στις 22 Ιουνίου του 1846, αλλά αργότερα, στις 13 Ιουλίου του 1846, δημοσιεύεται μια άλλη ειδοποίηση που έχει γραφτεί στις 11 Ιουλίου του 1846. Σύμφωνα με αυτήν οι τρεις διευθυντές του ξενοδοχείου «Απόλλων», Δ. Φραγκαντώνης, Κ. Λουκόπουλος και Αλ. Αργύρης, διαφημίζουν την επιχείρησή τους λέγοντας ότι το ξενοδοχείο τους, που βρισκόταν στην οδό Ερμού μεταφέρεται στην οικία Μποτσάρη, νυν Καλλιγά. Επιβεβαιώνονται η παλαιότερη λειτουργία του «Απόλλωνα» στο ίδιο κτήριο, καθώς και η λειτουργία του ξενοδοχείου «Ηλιόπουλου» σε άλλο σημείο. Φαίνεται ότι το ξενοδοχείο «Θεσσαλία»[3] δεν λειτούργησε ποτέ εκεί. Πρόβλημα δε, δημιουργεί και η φράση απέναντι του παλαιού γυμνασίου, ως προς το πού τελικά λειτούργησε το γυμνάσιο[4].

Η καταχώριση για το ξενοδοχείο «Απόλλων» στην εφημερίδα Ταχύπτερος Φήμη, (φ.589, 17.07.1846). Πηγή: Βιβλιοθήκη της Βουλής

Το 1849 δημοσιεύεται στον ημερήσιο τύπο η παρακάτω καταχώριση: «Ειδοποιείται το κοινόν ότι οι διευθυνταί των ξενοδοχείων Παλαιός και Νέος Απόλλων, κειμένων το μεν αντίκρυ του γυμνασίου, το δε εν τη οικία του κ. Λουκά Πύρρου κατά την οδό Ερμού αμφότερα εν τω κύκλω του ναού της Καπνικαρέως ενοικιάζουν δωμάτια προς 25 δραχμάς […]».

Η καταχώριση στην εφημερίδα Αιών (φ.979, Ιούλιος 1849). Πηγή: Βιβλιοθήκη της Βουλής

Έτσι λοιπόν μαθαίνουμε ότι το 1849 το «Απόλλων» είχε μετονομασθεί σε «Παλαιός Απόλλων» και στεγαζόταν ακόμα στην οικία Μποτσάρη, ενώ είχε ιδρυθεί και το «Νέος Απόλλων» που λειτουργούσε στην οικία του Λουκά Πύρρου, το πρώτο αρχοντικό που χτίστηκε στην οδό Ερμού, στην ελεύθερη Αθήνα, και υπάρχει ως σήμερα. Και τα δύο ξενοδοχεία, βρίσκονταν γύρω από την Καπνικαρέα και είχαν ίδιους ιδιοκτήτες και διευθυντές.

Το 1871 ανακοινώνεται ότι ο φωτογράφος Κάλφας και ο ζωγράφος Νίκος Φαρμακίδης θα ανοίξουν φωτογραφείο μέσα στο ξενοδοχείο «Απόλλων» της οδού Ερμού. Το «Παλαιός Απόλλων» σταματά τη λειτουργία του κάποια στιγμή και το «Νέος Απόλλων» συνεχίζει να λειτουργεί ως «Απόλλων», μέχρι το 1875 τουλάχιστον, στο κτήριο της οικίας Πύρρου, στην οδό Ερμού. Στον Οδηγό της Ελλάδος του 1875 εντοπίστηκε μόνο η καταχώρηση για το ξενοδοχείο «Απόλλων», που εξακολουθεί να λειτουργεί στο κτήριο της συμβολής των οδών Πλούτωνος (νυν Μητροπόλεως) και Καπνικαρέας.

Η ειδοποίηση του φωτογραφείου στην εφημερίδα Αυγή (φ.874, 13.07.1871). Πηγή: Βιβλιοθήκη της Βουλής

Περισσότερα στοιχεία για το ξενοδοχείο «Απόλλων» στη Βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ.

Πηγές

Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

Οδηγός εμπορικός, γεωγραφικός και ιστορικός των πλείστων κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος του έτους 1875: διαιρούμενος εις μέρη δύω: Έτος Α΄ εκδιδόμενος κατ' έτος υπό Μιλτιάδη Μπούκα. Εν Αθήναις: τύποις Ελληνικής Ανεξαρτησίας, 1875

Ιστορία της ελληνικής φωτογραφίας 1839-1960 / Άλκης Ξ. Ξανθάκης. Αθήνα: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, 1981

Η ξενοδοχία παρ' Έλλησιν: από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ'ημάς χρόνων / Νικόλαος Γ. Λέκκας. Αθήναι Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας. Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων, 1924

Τα ευτράπελα της διαφήμισης στο πέρασμα των χρόνων / Θωμάς Σιταράς. Αθήνα: Μίνωας, 2020

«Τα Αττικά του Εβλιά Τσελεμπή» / Κώστα Η. Μπίρη. Τα Αθηναϊκά, Μάρτιος 1957, τ.7, σελ. 19-23.

Καθημερινή. Επτά ημέρες, 8.10.2000

Άλλες πηγές

Βιβλιοθήκη της Βουλής

Πρώτο Πειραματικό Γυμνάσιο Αθήνας (http://www.1gympeirath.gr/sxoleio/to-sxoleio/istoria)

Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

«Ανακαλύπτοντας την Αθήνα». Ερευνητική Εργασία Β΄ τετρ., Α΄ Λυκ.: σχ. έτος 2011-2012, 54ο ΓΕΛ Αθήνας.

Σημειώσεις:

[1] Η πρώτη γνωστή οικία Μποτσάρη ήταν η σημερινή Οικία Αρ. Προβελέγγιου επί της Μυλλέρου 24.

[2] Τα ευτράπελα της διαφήμισης στο πέρασμα των χρόνων / Θωμάς Σιταράς. Αθήνα: Μίνωας, 2020, σελ. 41.

[3] Για το ξενοδοχείο «Θεσσαλία» αυτής της περιόδου, δεν έχουν βρεθεί άλλα στοιχεία. Την πρώτη δεκαετία του 20^ού αιώνα ένα ξενοδοχείο «Θεσσαλία» λειτουργούσε στην οδό Ερμού ως την έναρξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου.

[4] Πηγές αναφέρουν ότι στο ίδιο σημείο υπήρχε και άλλη οικία Μποτσάρη.

Back