To Μέγαρο Γιαννόπουλου[1], το οποίο χτίστηκε πριν το 1866,[2] βρισκόταν στη συμβολή των οδών Μουσών (σήμερα Καραγεώργη Σερβίας) και Σταδίου στην πλατεία Συντάγματος. Αρχικά στέγασε εκεί ο Σάββας Κέντρος το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία». Όταν αυτό μετακόμισε[3], το 1874, λειτούργησε εκεί κάποιο ξενοδοχείο «Νέα Υόρκη».

Καταχώριση στην εφημερίδα Ώρα του 1880 το επιβεβαιώνει και επιπλέον μας πληροφορεί ότι δίπλα στο Μέγαρο Γιαννόπουλου, στο κτήριο με πρόσοψη στην οδό Σταδίου, λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Αι Αθήναι». Το 1880 αυτό το ξενοδοχείο επέκτεινε τη δραστηριότητά του στο Μέγαρο Γιαννόπουλου και συνενώθηκε με το «Νέα Υόρκη» υπό την επωνυμία «Αι Αθήναι».

Ώρα, 22.9.1880. Πηγή: Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Το ξενοδοχείο «Αι Αθήναι» μετακομίζει από το Μέγαρο Γιαννόπουλου και στις 21 Δεκεμβρίου του 1888 πραγματοποιούνται εκεί τα εγκαίνια του ξενοδοχείου «Μέγα Ξενοδοχείον» ή «Grand Hotel». Λίγες μέρες νωρίτερα -στις 4 Δεκεμβρίου- έγιναν στο ισόγειο του κτηρίου τα εγκαίνια του καφενείου Ζαχαράτου[4]. Πριν λειτουργούσε εκεί το καφενείο Γιαννόπουλου. Το «Μέγα Ξενοδοχείον» ήταν ένα από τα πολυτελή ξενοδοχεία της εποχής, το οποίο ίδρυσε ο Ι. Πάτερος.

Η καταχώριση που εντοπίστηκε για τα εγκαίνια του «Grand Hotel». Πηγή: Επιθεώρησις, 22.12.1888. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Πηγή: Ελλάς: ήτοι ιστορική, γεωγραφική και τοπογραφική περιγραφή της Ελλάδος και οδηγός των ταξειδιωτών και περιηγητών: (κατά τον Μπέντεκερ) / υπό Ευαγγελίδου και Μαυρογένη. Αθήναι: Βιβλιοπωλείον Κ. Ελευθερουδάκη, 1901. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο στολισμένο για την υποδοχή του βασιλιά της Ιταλίας. Πηγή: Επί τη αφίξει του Βασιλέως της Ιταλίας. Δίοδος εκ της Πλατείας Συντάγματος, Μάρτιος 1907. Αρχείο Νικόλαος Μάκκας (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, 04.16.3.098)

Στις 3 Ιανουαρίου του 1905 το ξενοδοχείο μετονομάζεται σε «Μέγα Ξενοδοχείον Πάτερος» ή «Grand Hotel Pateros» εις μνήμην του θανόντος ιδιοκτήτη Ιωάννου Πάτερου.
Γύρω στο 1907 προστέθηκε και τέταρτος όροφος στο κτήριο.

Το «Grand Hotel Pateros». Πηγή: Συλλογή Θωμά Σιταρά. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Σε πρώτο πλάνο το ξενοδοχείο «Μέγα». Πηγή: Constitution Square. Συλλογή καρτ ποστάλ (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, CP.CPATH.CPATH1.240)

Το ξενοδοχείο αφού προστέθηκε άλλος ένας όροφος, ενώ λειτουργούν ακόμα και τα δύο καφενεία των Ζαχαράτου-Καπερώνη. Πηγή: Οδός Γεωργίου Α΄. Αθήναι. Συλλογή καρτ ποστάλ (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, CP.CPATH.CPATH1.256)

Στα 1910, ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου γίνεται ο Λ.Γ. Χάλας και η παρακάτω διαφημιστική καταχώριση ενημερώνει το κοινό ότι το ξενοδοχείο είναι πια ηλεκτροφώτιστο, διαθέτει ανελκυστήρα, αναγνωστήρια, εστιατόριο και ευρωπαϊκά λουτρά.

Διαφημιστική καταχώριση στον Πανελλήνιος οδηγός Δαμάσκου. Πηγή: Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Τιμολόγιο του ξενοδοχείου το 1920. Πηγή: Grand hotel. Proprietaire L.G. Χάλας [Τιμολόγιο] [χ.ο.]: [χ.τ.], 1920., κωδικός τεκμηρίου: EPH000008, Συλλογή Εφήμερα, Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Το 1912 μια ξένη, η «Αμερικανίς κρυπτόμενη επιμόνως υπό το πέπλον της ανωνυμίας»[5] -πρόκειται για την αμερικανίδα Βάμπερλεν- παίρνει την άδεια από την ελληνική κυβέρνηση και ακολουθεί[6] τον ελληνικό στρατό στις επιχειρήσεις της Μακεδονίας και της Ηπείρου απαθανατίζοντας με το φακό σκηνές των Βαλκανικών Πολέμων. Πρόκειται για 400 λήψεις που τυπώνονται σε χιλιάδες καρτ ποστάλ και πουλιούνται στην Αθήνα για ενίσχυση των απόρων οικογενειών εφέδρων στρατιωτών. Η πώληση τους ξεκινάει στις 31 Δεκεμβρίου του 1912 στο «Μέγα Ξενοδοχείον» της πλατείας Συντάγματος.

Αργότερα, στο ισόγειο του ξενοδοχείου εγκαταστάθηκε το βιβλιοπωλείο και τυπογραφείο Μπεκ και Μπαρτ και στη συνέχεια το διαδέχτηκε το βιβλιοπωλείο του Ελευθερουδάκη, που παρέμεινε εκεί μέχρι την κατεδάφιση του κτηρίου. Εκεί, επίσης, λειτούργησε ένα από τα πρώτα φιλοτελικά καταστήματα της Αθήνας, του Μελιγκουνάκη.

Διαφημιστικό αυτοκόλλητο του ξενοδοχείου. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

Σύμφωνα με την παρακάτω καταχώρηση το 1934 ο Ιάκωβος Βάιλας που υπήρξε διευθυντής του ξενοδοχείου μετά το 1910, το αγόρασε και το μετονόμασε «Ένωσις». Ωστόσο η επωνυμία «Μέγα» παρέμεινε. Τότε, διέθετε 45 δωμάτια, αίθουσα αναμονής, καπνιστήριο, κοινόχρηστα λουτρά σε κάθε όροφο, ασανσέρ και τηλέφωνο σε όλα τα δωμάτια.

Το ξενοδοχείο «Μέγα» ή «Ένωσις», όπως περιγράφεται σε περιοδικό της εποχής. Πηγή: Τουριστική Ελλάς, 1936, τ. 10-11 (τ.72-73), σελ. 283.

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου το 1934. Πηγή: : Τουριστική Ελλάς, 1934, τ. 1-2 (τ.39-40), σελ. 127.

Το κτήριο γκρεμίστηκε το 1962-3.

Πηγές

Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

Οδηγός εμπορικός, γεωγραφικός και ιστορικός των πλείστων κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος του έτους 1875: διαιρούμενος εις μέρη δύω: Έτος Α΄ εκδιδόμενος κατ' έτος υπό Μιλτιάδη Μπούκα. Εν Αθήναις: τύποις Ελληνικής Ανεξαρτησίας, 1875

Οδηγός των Αθηνών: ήτοι περιγραφή των μνημείων της αρχαίας και νέας πόλεως και των εν τοις μουσείοις αρχαιοτήτων κατά το γερμανικό του Baedeker / υπό Γεωργίου Σωτηριάδου. Εν Αθήναις: παρά τω εκδότη Καρόλω Μπεκ, 1888

Οδηγός της Ελλάδος: Εμπόριον, βιομηχανία, διοίκησις κλπ.: Commerce, industrie, administration etc. / Χ. Μακρίδης. Εν Αθήναις: τυπ. Λεωνή, 1892

Οδηγός της Ελλάδος: Εμποριών, βιομηχανία, διοίκησις, ταξείδια, διευθύνσεις: Commerce, industrie, administration, voyages, adresses / Χ. Μακρίδης. Εν Αθήναις: τυπ. Νικολαΐδου, 1899

Οδηγός Αθηνών-Πειραιώς και των κυριοτέρων πόλεων της Ελλάδος 1900 / Σ. Κουσουλίνος. Εν Αθήναις: τυπ. Σπυρίδωνος Κουσουλίνου, 1900

Ελλάς: ήτοι ιστορική, γεωγραφική και τοπογραφική περιγραφή της Ελλάδος και οδηγός των ταξιδιωτών και περιηγητών: (κατά τον Μπέντεκερ) / υπό Ευαγγελίδου και Μαυρογένη. Αθήναι: Βιβλιοπωλείων Κ. Ελευθερουδάκη, 1901

Οδηγός των Αθηνών / Επιτροπή των Ολυμπιακών Αγώνων. Αθήναι: λιθογραφείου Α. Κοντογόνη: τύποις Π. Λεώνη, 1906

Πανελλήνιος οδηγός: Το ελληνικών ντιρέκτορι. Κάιρο, Αθήναι: Ανατολική Εταιρία Διαφημίσεων: Ν. Δαμασκός, 191;

Πανελλήνιος οδηγός: Έτος πρώτον: 1912 / υπό Κ. Σταματίου, Β. Μπουζούρας. Εν Αθήναις: τυπ. Εφήμερής των Εργατών, 1912

Οδηγός Ελλάδος: Έτος Ε΄, 1916 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήνα: [Ιγγλέσης], 1916

Η ξενοδοχεία παρ' Έλλησιν: από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ'ημάς χρόνων / Νικόλαος Γ. Λέκκας. Αθήναι: Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας. Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων, 1924

Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Ι΄, 1925-1926 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1925

Οδηγός Ελλάδος Ιγγλέση: Έκδοσις ΙΑ΄ / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήναι: Ιγγλέσης, 1928

Εμπορικός οδηγός "Ο Ερμής" 1930. [Αθήνα]: Αλέξ. Τσαπόγας, Σπ. Κουντούρης, 1930

Ελληνικός επαγγελματικός οδηγός 1933-1934 / διευθυντής Τάκης Χαιρόπουλος. [Αθήνα]: [χ. ό.], 1933

Επίσημος κατάλογος συνδρομητών τηλεφώνου: Αθηνών, Πειραιώς, περιχώρων: 1936 / Ανώνυμος Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία. [Αθήνα]: [χ.ό.], 1936

Ελληνικών ευρετηρίων 1937. [Αθήνα]: [χ.ό.], 1937

Κατάλογος συνδρομητών τηλεφώνου: Αθηνών, Πειραιώς, περιχώρων: Έκδοσης Ιουλίου 1937 / Ανώνυμος Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία. Αθήναι: τυπ. Πυρσού, 1937

Μέγας εμπορικός, βιομηχανικός, επαγγελματικός οδηγός Αθηνών, Πειραιώς, περιχώρων 1939 / διευθυντής Γαβρ. Γαβριηλίδης. Εν Αθήναις: Γαβριηλίδης, 1939

Η Αθήνα των Βαλκανικών πολέμων 1912-1913: Αναμνηστικό λεύκωμα / Γενική επιμέλεια: Μάνος Χαριτάτος. Αθήνα: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.) Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, 1993

Η εν Αθήναις, κάποτε...: η πόλις και οι δρόμοι της διηγούνται την ιστορία τους / Διονύσιος Β. Ηλιόπουλος. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2000

Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010

Συλλογή Θωμά Σιταρά

Καθημερινή: Επτά ημέρες, 8.10.2000

Επιθεώρησής, 22.12.1888

Ώρα, 22.9.1880

Τουριστική Ελλάς, 1934, τ. 1-2 (τ.39-40), σελ. 127, 1936, τ. 10-11 (τ.72-73), σελ. 283.

Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

04.16.3.098: Αρχείο Νικόλαος Μάκκας

CP.CPATH.CPATH1.240: Συλλογή καρτ πόσταλ

CP.CPATH.CPATH1.256: Συλλογή καρτ πόσταλ

Άλλες πηγές

Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

Σημειώσεις

[1] Μέγαρο Γιαννόπουλου-Ι. Καλαμάρα (Καλαμάρη. Από τα: Η ξενοδοχία παρ' Έλλησιν: από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ'ημάς χρόνων / Νικόλαος Γ. Λέκκας. Αθήναι: Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας. Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων, 1924, σελ. 83. Και Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

[2] Αναφέρεται και πριν το 1861.

[3] στη θέση που βρίσκεται ως και σήμερα.

[4] Αρχικά λειτούργησε σε αυτό το κτήριο και μετά επεκτάθηκε και στο Μέγαρο Βούρου, απέναντι.

[5] Η Αθήνα των Βαλκανικών πολέμων 1912-1913: αναμνηστικό λεύκωμα / Γενική επιμέλεια: Μάνος Χαριτάτος. Αθήνα: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, 1993, σελ. 38.

[6] Το ίδιο κάνει και η ελληνίδα ζωγράφος Θάλεια Φλωρά-Καραβία που ακολουθεί το ίδιο δρομολόγιο διασχίζοντας τα πεδία των μαχών και αποτυπώνοντας πολεμικά στιγμιότυπα.

Back