Το 1921 και μέχρι το 1939 στη γωνία Ερμού και Αθηνάς υπήρχε το ξενοδοχείο «Παναθήναια». Διευθυντές του ξενοδοχείου ήταν οι Γεώργιος Δ. Γιαννακάκης και Σπυρ. Μάστορας.

Ο Γεώργιος Γιαννακάκης στην Αμερική, μετανάστης, μαθαίνει αγγλικά. Στην φωτογραφία είναι ο πρώτος μπροστά από δεξιά (με το χέρι να ακουμπά το σαγόνι του).Φωτογραφία αρχές του 1900. Πηγή: Αρχείο Άννας Παδελοπούλου.

Το οίκημα, που φιλοξένησε το ξενοδοχείο, βρισκόταν επί των οδών Αθηνάς και Ερμού 78 (στην ανατολική γωνία της Ερμού). Κατασκευάστηκε περί τα 1860, ανήκει στην πρώιμη νεοκλασική περίοδο και αρχικά ήταν κατοικία.

Σε σχέδια αποτύπωσης του κτηρίου, το οικοδόμημα παρουσιάζεται ως Μέγαρο των Αφων Βανδώρου, στην γωνία των οδών Αθηνάς και Ερμού, επί οικοπέδου εμβαδού 478,97τ.μ. σύμφωνα με αίτηση της διεύθυνσή του προς το Γραφείο Τουρισμού, για χορήγηση αδείας λειτουργίας, στις 27.1.1933. Αποτελείτο από ισόγειο στο οποίο υπήρχαν καταστήματα και χώρος εισόδου με το κλιμακοστάσιο του ξενοδοχείου. Ο όροφος είχε 11 δωμάτια, τοποθετημένα σε σειρά στις δύο προσόψεις του κτηρίου, ενώ τα σχέδια υπογράφει ο αρχιτέκτων και εργολάβος Δημοσίων Έργων, Θεόδ. Μ. Αμυραδάκης.

Έκεί στεγάστηκε και το ξενοδοχείο «Hotel de Ville» (Πόλεως).

Το ξενοδοχείο «Παναθήναια» διακρίνεται στο βάθος της φωτογραφίας επί της συμβολής Ερμού και Αθηνάς. Πηγή: φωτογράφος Δημήτρης Παπαδήμος, Μοναστηράκι. Αρχείο Δημήτρη Παπαδήμου και Ελένης Φραγκιά (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, DP02.07.098)

Το εν λόγω κτήριο που φιλοξένησε διάφορα ξενοδοχεία. Πηγή: Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου – Αθήνα: ΕΜΠ, 2010. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Τον Νοέμβρη του 2022 η κυρία Άννα Παδελοπούλου εντόπισε την έρευνα μας και επικοινώνησε μαζί μας για να μας χαρίσει την παρακάτω μοναδική περιγραφή του ξενοδοχείου. Το κείμενο που μας έστειλε βασίστηκε στις αναμνήσεις και τις περιγραφές της μητέρας της, Ευσταθίας Γιαννακάκη, το γένος Καραγιάννη, η οποία ήταν η μικρότερη κόρη του ιδιοκτήτη της επιχείρησης Γ. Γιαννακάκη και διέμεινε στο ξενοδοχείο μαζί με την οικογένειά της ως τις αρχές του πολέμου του 1940.

Περιγραφή ξενοδοχείου «Παναθήναια»:

Το Ξενοδοχείο ήταν γωνιακό Ερμού και Αθηνάς και ανάμεσα σε κτήρια που στεγάζονταν άλλα δύο ξενοδοχεία. Το ένα ξενοδοχείο ήταν επί της οδού Ερμού και το άλλο επί της οδού Αθηνάς.

Ισόγειο :Στο ισόγειο και επί της οδού Ερμού, υπήρχε η κεντρική είσοδος με το γραφείο υποδοχής (reception). Το ξενοδοχείο διανυκτέρευε. Πριν το πόλεμο, νυχτερινός υπάλληλος ήταν ο κ. Χαράλαμπος. Πλησίον του γραφείου υπήρχε μικρός χώρος όπου λειτουργούσε μικρό καφενείο που εξυπηρετούσε τους ενοίκους. Το καφενείο ανήκε σε άλλον επιχειρηματία.

Στο ισόγειο υπήρχε μεγάλη εσωτερική αυλή με βοηθητικούς χώρους- αποθήκες. Σε μία αποθήκη υπήρχαν μπαούλα που έφερε ο Γ. Γιαννακάκης, όταν επέστρεψε από την Αμερική. Άλλη αποθήκη, ήταν χώρος φύλαξης εμπορευμάτων (κορνίζες για πίνακες ζωγραφικής) ενός κατασκευαστή κορνιζών που διατηρούσε μαγαζί στο ισόγειο του κτηρίου που στεγάζονταν το Ξενοδοχείο και επί της οδού Ερμού.

Φωτ. Ο Γεώργιος Γιαννακάκης με την σύζυγό του Χιονίτσα στο Φάληρο. (πιθανή χρονολογία φωτογραφίας 1927). Πηγή: Αρχείο Άννας Παδελοπούλου.

Στην αυλή ήταν και το πλυσταριό. Γυναίκες (πλύστρες) αναλάμβαναν να πλύνουν τον ιματισμό του Ξενοδοχείου σε μεγάλες σκάφες. Ένας μεγάλος ξύλινος τρίφτης χρησίμευε στο πλύσιμο. Ο ιματισμός ήταν από χονδρό λευκό κάμποτο ύφασμα. Για το καθαρισμό χρησιμοποιούσαν πράσινο σαπούνι και ποτάσα. Ο καθαρός και στεγνός ιματισμός διπλώνονταν πολύ καλά και επάνω του τοποθετούσαν ένα μεγάλο και βαρύ μάρμαρο το οποίο ίσιωνε και έστρωνε το ύφασμα καθώς δεν υπήρχε σίδερο σιδερώματος.

Η εσωτερική αυλή την περίοδο του πολέμου χρησίμευε και ως χώρος ψησίματος. Μικροπωλητές της περιοχής, άναβαν κάρβουνα και επάνω τοποθετούσαν τσίγκους στους οποίους έψηναν κάστανα και πιτούλες από κουκουτσάλευρο χαρουπιού. Οι μικροπωλητές διατηρούσαν τραπεζάκια στην οδός Αθηνάς όπου και πωλούσαν ψημένες πιτούλες, χαρουκόπιτες ,μπομπότα σε κομμάτια και κάστανα. Κάποιοι από τους μικροπωλητές διέμεναν στο ξενοδοχείο.

Από το ισόγειο, μια μεγάλη καφέ σκούρα ξύλινη σκάλα οδηγούσε στους επάνω ορόφους.

Ημιόροφος: έβλεπε στην εσωτερική αυλή με δύο βοηθητικά δωμάτια. Μάλλον διέμεναν οι υπάλληλοι του ξενοδοχείου.

1^ος όροφος:

Στον τοίχο δίπλα στην ξύλινη σκάλα στον 1 όροφο ,υπήρχαν δύο θόλοι με 2 αγάλματα (προτομές) ενός άνδρα και μιας γυναίκας. (πιθανότατα του Όθωνα και της Αμαλίας).

Στην απόληξη της σκάλας ,υπήρχε και άλλο γραφείο το οποίο χρησίμευε και αυτό ως reception. Δύο μεγάλοι και φαρδύς διάδρομοι ,ο ένας από δεξιά και ο άλλος από αριστερά οδηγούσαν στα δωμάτια του ξενοδοχείου. Εκτός από τα συμβατικά δωμάτια (δίκλινα, τρίκλινα,μονόκλινα κλπ) υπήρχε ένα μεγάλο δωμάτιο με μπαλκόνι στην οδό Αθηνάς. Στην είσοδο του δωματίου, υπήρχε μεγάλος μαύρος καθρέπτης. Μέσα υπήρχε ένας μεγάλος χρυσός καθρέπτης και στρογγυλά τραπέζια με λευκό μάρμαρο και μαύρες Βιενέζικες καρέκλες. Την περίοδο του Καρναβαλιού, σε αυτό το δωμάτιο το ξενοδοχείο έκανε χορούς με την συνοδεία λατέρνας.

Φωτ. Ο μάυρος καθρέπτης του ιδιαίτερου δωματίου. Πηγή: Αρχείο Άννας Παδελοπούλου.

Επίσης υπήρχε ένα μεγάλο δωμάτιο με μπαλκόνι στην οδό Ερμού και θέα την εκκλησία και το Τζαμί. Στο δωμάτιο υπήρχαν αρκετά κρεββάτια (4 -5).

Τα υπόλοιπα δωμάτια είχαν σιδερένια κρεββάτια ,ντουλάπα και λαβομάνο με συρτάρια και καθρέπτη στο οποίο υπήρχε πορσελάνινη λεκάνη και κανάτα με νερό. Κάθε δωμάτιο είχε παράθυρο αναλόγως του προσανατολισμού είτε προς την οδό Ερμού, είτε προς την οδό Αθηνάς είτε προς την εσωτερική αυλή.

Τα πατώματα ήταν ξύλινα σε ανοιχτό χρώμα, κάποια ήταν φθαρμένα. Τα πατώματα σφουγγαρίζονταν με νερό και στο τελευταίο πλύσιμο, στο νερό προσέθεταν κίτρινη μπογιά (ώχρα) για να ζωντανέψει το χρώμα.

Τα ταβάνια σε κάποια από τα δωμάτια ήταν ζωγραφισμένα με λουλούδια και πουλιά.

Στις άκρες του διαδρόμου υπήρχαν συνολικά 2 κοινόχρηστες τουαλέτες καθώς τα δωμάτια δεν διατηρούσαν ατομική τουαλέτα. Οι τουαλέτες είχαν νιπτήρα και τούρκικη λεκάνη. Το πάτωμα τους ήταν στρωμένο από μεγάλες μαρμάρινες πλάκες 60Χ60 σε χρώμα γκρι προς λευκό.

Στο τέλος του διαδρόμου του 1^ου ορόφου προς την οδό Αθηνάς ,ο διάδρομος έστριβε και οδηγούσε σε μία μικρή ξύλινη σκάλα η οποία οδηγούσε στην ταράτσα.

Ταράτσα: με λίγα δωμάτια περίπου τέσσερα, τα οποία έβλεπαν στην εσωτερική αυλή .Ένα από τα δωμάτια της ταράτσας χρησιμοποιούσε η οικογένεια του Γ.Γιαννακάκη ως μόνιμη κατοικία. Μικρό δωμάτιο χρησίμευε ως κουζίνα όπου με κάρβουνα μαγείρευε η οικογένεια για να καλύψει τις δικές της ανάγκες.

Στην ταράτσα υπήρχε μία κοινόχρηστη τουαλέτα.

Φωτ. Ευσταθία Γιαννακάκη το μικρό κοριτσάκι αριστερά με τα αδέλφια της Δημήτρης και Ευαγγελία. Πίσω από την Ευσταθία η μητέρα τους Χιονίτσα με τις αδελφές της Ξανθίππη και Βούλα .Όλοι διέμεναν στο ξενοδοχείο .Πιθανή χρονολογία φωτογραφίας 1938. Πηγή: Αρχείο Άννας Παδελοπούλου.

Για κάποιο διάστημα το ξενοδοχείο γέμισε Ελληνορώσους, κατά πάσα πιθανότητα το κράτος κάλυπτε την διαμονή τους. Εκείνοι έμαθαν και την οικογένεια Γ.Γιαννακάκη φαγητά όπως το χοσάφι (βρασμένη μαύρη σταφίδα ) και τα βαρένικα (μικρές πίττες γεμισμένες με μαρμελάδα συνήθως από σύκο).

Κοντά στο ξενοδοχείο και δίπλα στο μαγειρείο του Σιγάλα, υπήρχε μεγάλος φούρνος που έψηνε.

Όταν κηρύχτηκε ο πόλεμος του 1940 ο σταθμός στο Μοναστηράκι γέμισε από τρένα με νέους που αποχαιρετούσαν οι γονείς τους για τον πόλεμο.

Κάθε φορά που χτυπούσε η σειρήνα όλοι έτρεχαν στο σταθμό στο Μοναστηράκι να κρυφτούν. Τον χρησιμοποιούσαν ως καταφύγιο.

Την περίοδο της πείνας, μισοπεθαμένοι άνθρωποι εκλιπαρούσαν να βρουν στέγη στο ξενοδοχείο για να μην πεθάνουν στον δρόμο.

Όσοι πέθαιναν μέσα τοποθετούνταν προσωρινά στη εσωτερική αυλή του ξενοδοχείου και όταν νύχτωνε τους έβγαζαν έξω στο δρόμο για να τους μαζέψει το κάρο του Δήμου που θα πέρναγε το πρωί.

Η οικογένεια λόγω ασθένειας των παιδιών (ελονοσία) εγκατέλειψε το Ξενοδοχείο και μεταφέρθηκε σε άλλο ιδιόκτητο σπίτι. Ο Γ.Γιαννακάκης έμεινε για ένα διάστημα στο ξενοδοχείο.

Ο συνέταιρος Σπ. Μάστορας, o οποίος είχε και το ξενοδοχείο «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» επί της οδού Αθηνάς, για να απομακρύνει τον Γ.Γιαννακάκη τον έπεισε να υπογράψουν παραίτηση με το πρόσχημα ότι ο ιδιοκτήτης του ακινήτου τους ζητούσε μεγάλο ενοίκιο. Ο Γ.Γιαννακάκης πείστηκε και υπέγραψε πρώτος, έτσι ο Σπ. Μάστορας έμεινε μοναδικός ιδιοκτήτης της επιχείρησης «Παναθήναια» την οποία έδωσε στον γιό του .

Το Ξενοδοχείο λειτούργησε για λίγο διάστημα με γυναίκες ελαφρών ηθών. Ο ιδιοκτήτης του ακινήτου, λόγω της αυθαίρετης αλλαγής χρήσης, του έκανε έξωση οπότε το ξενοδοχείο έκλεισε.

Για περισσότερες πληροφορίες απευθυνθείτε στη Βιβλιοθήκη του ΕΛΙΑ.

Πηγές

Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20οΎ αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010

Κοινωνική ζωή και δημόσιοι χώροι κοινωνικών συναθροίσεων στην Αθήνα του 19ου αιώνα / Ματούλα Χ. Σκαλτσά . -2η έκδ.- Θεσσαλονίκη: [χ.ό.], 1983

Ελληνικός οδηγός: 1921 / Ιδιοκτησία εταιρείας Κυριέρης-Γιαννόπουλος και Σία. Αθήναι: Geo, 1921

Μέγας εμπορικός, βιομηχανικός, επαγγελματικός οδηγός Αθηνών, Πειραιώς, περιχώρων 1939 / διευθυντής Γαβρ. Γαβριηλίδης. Εν Αθήναις: Γαβριηλίδης, 1939

Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Η΄. Παλαιά Ελλάς-Νέα Ελλάς: 1921 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1921

Οδηγός Ελλάδος Ιγγλέση: Έκδοσις ΙΑ΄ Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήναι: Ιγγλέσης, 1928.

Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Ι 1925-1926 Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1925

Οδηγός της Ελλάδος 1934 και 1935: Περίοδος Γ΄. ΄Έτος Α. Αθήναι: Ιγγλέσης, 1934

Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

DP02.07.098: φωτογράφος Δημήτρης Παπαδήμος, Αρχείο Δημήτρη Παπαδήμου και Ελένης Φραγκιά

Back