Η oδός 3ης Σεπτεμβρίου χαράχτηκε από τους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Σάουμπερτ. Δεν κατασκευάστηκε αμέσως και παρέμενε ακατοίκητη σε όλο το μήκος της για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στη συμβολή της με την Ομόνοια διανοιγόταν μια χαράδρα στην οποία έριχναν τα σκουπίδια των σπιτιών, ενώ πιο κάτω υπήρχε ο χείμαρρος Κυκλοβόρος. Στις όχθες του υπήρχαν αγροτικά σπίτια, αχυρώνες και έβοσκαν κατσίκες.[1] Η ευρύτερη περιοχή ήταν τόπος όπου οι θεραπεύτριες μάζευαν χαμομήλια και άγρια βότανα.

Τη περίοδο 1871-2 άρχισε να διαμορφώνεται η πλατεία Βικτωρίας, η οποία λέγεται ότι πήρε το όνομά της από την κόρη του τότε δημάρχου Παναγή Κυριακού, κατοίκου της περιοχής. Άλλη εκδοχή είναι ότι ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της βασίλισσας της Αγγλίας Βικτωρίας.[2]

Η οδός 3^ης Σεπτεμβρίου θεωρείτο η συνέχεια της οδού Αθηνάς και είχε αυτό το όνομα. Μετονομάστηκε το 1884 από την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843. Η κατασκευή της σταμάτησε στο ύψος της οδού Αγίου Μελετίου ύστερα από τις αντιδράσεις μιας ισχυρής οικογένειας της εποχής, η οποία διατηρούσε κτηματική περιουσία στην περιοχή.[3]

Ο Γιώργης Βισδάκης αναφέρει για την οδό 3^ης Σεπτεμβρίου: «Εκείνα τα χρόνια, ο δρόμος αυτός ήταν επικίνδυνο ρέμα. Κάθε φορά που έβρεχε και κατέβαιναν ορμητικά τα νερά από την οδό Αθηνάς και τις γύρω παρόδους, ήταν σχεδόν αδύνατο να κινηθούμε. Βάζαμε μεγάλα μαδέρια, αλλά κι αυτά τα παρέσυρε η ορμητικότητα των λασπωμένων νερών. Το καλοκαίρι όμως, ήταν όμορφα!».[4]

Η περιοχή άρχισε να κατοικείται λίγο πριν μεταφερθεί εκεί, στην πλατεία Λαυρίου δηλαδή, ο σταθμός του σιδηροδρόμου, που ένωνε την Αθήνα με το Λαύριο. Η γραμμή αυτή άρχισε να λειτουργεί το 1885 με αφετηρία την πλατεία Λαυρίου. Εξυπηρέτησε πολύ τους Αθηναίους, κυρίως το καλοκαίρι που αναζητούσαν δροσιά στα βόρεια και δροσερά προάστια. Το τρένο αυτό με τους μαύρους καπνούς, με τη πάροδο του χρόνου, απέκτησε το παρατσούκλι το Θηρίο.[5]

Επί της 3ης Σεπτεμβρίου υπήρχαν μόνον δύο τρία οικοδομήματα, ενώ ο γύρω χώρος αποτελείτο από μάνδρες, στις οποίες κατασκήνωναν πλανόδιοι γαλακτοπώλες. Η πλατεία άρχισε σταδιακά να αλλάζει. Οι μάνδρες έφυγαν και στη θέση τους στήθηκαν ξύλινα παραπήγματα που σιγά σιγά μεταβλήθηκαν σε ωδικά καφενεία. Λέγεται ότι υπήρχαν περισσότερα από είκοσι ωδικά καφενεία γύρω από την πλατεία. Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για μικρές σκηνές, πρόχειρα κατασκευασμένες, διακοσμημένες με σημαίες όλων των κρατών που φιλοξενούσαν πολυσύνθετες ορχήστρες, έπαιζαν «παντός είδους συνθέματα», γέμιζαν με θόρυβο την πλατεία και ξεσήκωναν επιδοκιμασίες.[6]

Η πλατεία Λαυρίου το 1920 με χιόνια. Πηγή: Αρχείο ΗΣΑΠ.

Έργα για τις υπόγειες γραμμές στη συμβολή των οδών 3^ης Σεπτεμβρίου και Μάρνης. Πηγή: Αρχείο ΗΣΑΠ.

Σιγά σιγά στην πλατεία υψώθηκαν οικοδομές, άνοιξαν λαϊκά εστιατόρια, καφενεία και ξενοδοχεία και ο δρόμος γέμισε κατοικίες. Τα καφέ σαντάν και τα ωδικά καφενεία έκλεισαν και με την οικοδόμηση η οδός έγινε μια αστική λεωφόρος, στην οποία κατοικούσαν επιστήμονες και μεγαλέμποροι.[7] Διατήρησε αυτή την εικόνα για πολλές δεκαετίες και θεωρείτο μια από τις πιο όμορφες οδούς της Αθήνας.

Η oδός 3ης Σεπτεμβρίου είναι μια ιστορική οδική αρτηρία στην Αθήνα. Ξεκινάει στη πλατεία Ομονοίας, συνεχίζει βόρεια περνώντας από την πλατεία Βικτωρίας και καταλήγει στην οδό Αγίου Μελετίου. Μέχρι σήμερα, σε όλο το μήκος της οδού, συναντά κανείς σπουδαία κτήρια, αρχιτεκτονικά τοπόσημα της πόλης. [8]

Η συμβολή των οδών Αγίου Μελετίου και 3ης Σεπτεμβρίου Πηγή: Έργα οδοποιίας. Οδός Αγίου Μελετίου. Αρχείο Κώστα Κοτζιά. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: L309.047)

Η συμβολή των οδών Ρίζου και 3^ης Σεπτεμβριου το 1930. Πηγή: Έργα οδοποιίας. Οδός Γ’ Σεπτεμβρίου. Αρχείο Κώστα Κοτζιά. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: L309.031)

Έργα οδοποιίας. Οδός Γ’ Σεπτεμβρίου. Πηγή: Αρχείο Κώστα Κοτζιά. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: L309.029)

Οδός Γ’ Σεπτεμβρίου. Μετά την ολοκλήρωση των έργων οδοποιίας. Πηγή: Έργα οδοποιίας. Οδός Γ’ Σεπτεμβρίου. Αρχείο Κώστα Κοτζιά. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: L309.030)

Τα ξενοδοχεία (αλφαβητικά) που λειτούργησαν στην οδό 3^ης Σεπτεμβρίου είναι:

Το 1892, το ξενοδοχείο «Νέα Σύρος» βρισκόταν στη συμβολή των οδών 3^ης Σεπτεμβρίου 9 και Σατωβριάνδου, στην πλατεία Λαυρίου, με διευθυντές τους Πολιτόπουλο και Κονδύλη. Στη συνέχεια μετονομάσθηκε σε «Αίγυπτος», σύμφωνα με καταχώριση στην εφημερίδα Άστυ. Το 1893, το κτήριο ήταν προς ενοικίαση παρόλο που ακόμα στέγαζε το ξενοδοχείο.

Η καταχώριση για την αλλαγή επωνυμίας του ξενοδοχείου «Νέα Σύρος». Πηγή: Άστυ, 11.9.1893. Βιβλιοθήκη της Βουλής.

Ωστόσο η επόμενη καταχώρηση δίνει την πληροφορία ότι στο κτήριο εγκαταστάθηκε το ξενοδοχείο «Λονδίνον» με διευθυντή τον Αριστ. Καρπούζο, το οποίο μέχρι τότε βρισκόταν στα Χαυτεία. Μάλλον πρόκειται για το ξενοδοχείο «Λονδίνον» που το 1892 βρισκόταν στην οδό Αιόλου 242.

Πηγή: Νέα Εφημερίς, 6.9.1893. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1899 στην οδό 3^ης Σεπτεμβρίου 11, απέναντι από τον σταθμό Λαυρίου, λειτούργησε το ξενοδοχείο «Στάδιον» με διευθυντή τον Ε. Κονδύλη. Το 1905 είχε διευθυντή τον Γερακάρη και το 1911 μετονομάσθηκε σε «Φθιώτις» με διευθυντή τον Ρ. Μανιάτη. Στη θέση του εγκαταστάθηκε, γύρω στο 1916, το ξενοδοχείο «Νίκη» με διευθυντή τον Αθ. Ντάνζο. Διέθετε γύρω στα 13 δωμάτια. Το 1920 στο ίδιο κτήριο στεγάστηκε και το ξενοδοχείο «Εθνικόν». Το διηύθυνε ο Αλέξ. Κάππος και αργότερα ο Γ. Φόρας. Διέθετε ηλεκτροφώτιστα και ευάερα δωμάτια.

Διαφήμιση του ξενοδοχείου «Στάδιον» το 1901. Πηγή: Το ημερολόγιον του κόσμου: 1901: έτος δεύτερον. Εν Αθήναις: Τυπογραφείον Α. Καλαράκη, χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου «Εθνικόν», όπου προσδιορίζεται η θέση του ξενοδοχείου. Πηγή: Ατζένδα: 1916 / Γ. Σασσίν, Σ. Κυρνάσιος. [Αθήνα]: Τύποις αδελφών Μπλαζουδάκη, χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Στάδιον», διαφορετικό από το παραπάνω, σύμφωνα με τις διαφημιστικές καταχωρίσεις μετακόμισε το 1911 σε κτήριο[9] στον αριθμό 5 της 3^ης Σεπτεμβρίου και είχε διευθυντή τον Γεωργ. Μπαλκούρη. Το 1936 έγινε ανακαίνιση στο κτήριο.[10] Το 1937 και ως το 1939-40 στεγάστηκε εκεί το ξενοδοχείο «Βερολίνον». Διέθετε 38 δωμάτια με 64 κλίνες,[11] μια μικρή αίθουσα για σαλόνι, 2 WC και 5 λουτρά[12]. Από το 1946 στέγασε το ξενοδοχείο «Ελλάς», που λειτούργησε εκεί ως το 1999. Το κτήριο είναι διατηρητέο και σχεδιάζεται η επαναλειτουργία του.[13]

Το κτήριο που στέγασε τα ξενοδοχεία «Στάδιον», «Βερολίνον» και «Ελλάς» σήμερα. Πηγή Google earth.

Το 1916 το ξενοδοχείο «Σύρος» λειτούργησε σε κτήριο της οδού 3^ης Σεπτεμβρίου 4 και Σατωβριάνδου 9 με διευθυντή τον Ευαγ. Μπεναρδή. Από το 1932 μέχρι το 1972 στέγασε το ξενοδοχείο «Αρκαδικόν». Το ξενοδοχείο διέθετε 25 δωμάτια, ένα σαλόνι, δύο γραφεία, δύο αποχωρητήρια, 1 μαγειρείο, μια σκάλα υπηρεσίας και ένα δωμάτιο υπηρεσίας.[14] Το κτήριο σήμερα είναι αναπαλαιωμένο.

Το ξενοδοχείο «Αρκαδικόν». Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Tο ξενοδοχείο «Αρκαδικόν» σήμερα. Πηγή: Google earth.

Στον οδηγό Ατζέντα 1916 αναφέρεται ότι λειτουργούσε ξενοδοχείο με την επωνυμία «Ωραία Ελλάς» επί της πλατείας Λαυρίου, το οποίο διηύθυνε ο Πέτρος Διάκος. Σε οδηγούς μετά το 1920 αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο βρισκόταν απέναντι από τον σταθμό Λαυρίου και είχε διευθυντή τον Ευάγγελο Εμμανουήλ και αργότερα τον Γ. Παπαδημητρόπουλο. Φαίνεται ότι λειτούργησε μέχρι το 1932. Εκείνη την εποχή διέθετε 18 δωμάτια με 40 κλίνες[15].

Η διαφημιστική καταχώριση του 1916. Πηγή: Ατζένδα: 1916 / Γ. Σασσίν, Σ. Κυρνάσιος. [Αθήνα]: Τύποις αδελφών Μπλαζουδάκη, χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Από το 1921 μέχρι το 1954 το ξενοδοχείο «Πατραϊκόν» λειτουργούσε στην οδό 3^ης Σεπτεμβρίου 10 με διευθυντή τον Σπ. Γαμπρέλη. Στον τύπο της εποχής εντοπίστηκε δημοσίευμα για το ξενοδοχείο σχετικά με τρεις εργάτες που διέμειναν για μια νύχτα δωρεάν σε διάδρομο του ξενοδοχείου καθώς δεν είχαν τη δυνατότητα να πληρώσουν.[216]

Το 1924 το ξενοδοχείο «Μόντρεαλ» λειτούργησε στη συμβολή των οδών 3^ης Σεπτεμβρίου 147α και Ιθάκης με διευθυντή τον Μικέα Αξιώτη. Το κτήριο ανήκε στην Μαρία Γαστουνιώτη και είχε οικοδομηθεί σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ανδ. Κριεζή. Διέθετε 27 δωμάτια. Το Μάιο του 1941 το ξενοδοχείο επιτάχθηκε από τους Γερμανούς.[16] Αργότερα αναφέρεται διευθυντής του ο Α. Σφαέλος. Στο ίδιο σημείο λειτούργησε μέχρι το 1960 και μετά μεταφέρθηκε στην οδό Τενέδου και Αγίας Ζώνης. Στη νέα του διεύθυνση λειτούργησε ως το 1987 και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε εκεί το ξενοδοχείο «Ντορέ».[17]

Το ξενοδοχείο ή πανσιόν «Αμερικαίν» λειτουργουσε το 1926 στη συμβολή των οδών 3^ης Σεπτεμβρίου και Δεριγνύ, στο μέγαρο Ζαϊμη.

Το ξενοδοχείο «Etoile» (Ετουάλ) λειτούργησε περίπου από το 1928 μέχρι το 1991 στην οδό 3^ης Σεπτεμβρίου 32[18]. Είχε διευθυντή τον Γ. Ρούσσο και από το 1947 αναφέρεται ότι διευθυνόταν υπό Γεωργίου Ρούσσου και Σία. Τα δωμάτια που διέθετε δεν ξεπερνούσαν τα 20. Στο ισόγειο λειτουργούσε το εστιατόριο Γερμανία. Το κτήριο του ξενοδοχείου δεν έχει κατεδαφιστεί και μια ταμπέλα με την επωνυμία θυμίζει ακόμη τη λειτουργία του ως ξενοδοχείου.

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου «Etoile». Πηγή: Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021.

Το 1928, το ξενοδοχείο «Ευβοϊκόν» βρισκόταν στον αριθμό 75 του δρόμου. Το «Ευβοϊκόν» λειτούργησε μέχρι το 1932. Την ίδια χρονιά αναφέρεται ότι λειτουργεί στον αριθμό 32 της 3^ης Σεπτεμβρίου και το ξενοδοχείο «Αττική», τουλάχιστον ως το 1932, διαφορετικό από το «Αττική» της πλατείας Ομονοίας στη συμβολή της με την 3^ης Σεπτεμβρίου.

Τότε, αναφέρεται να λειτούργησε και το ξενοδοχείο «Πέρα Παλάς» ή «Παλάς» με διευθύντρια την κυρία Αντουανέτα στον αριθμό 18 της 3^ης Σεπτεμβρίου. Διέθετε 10 δωμάτια και 33 κλίνες και με αυτή την επωνυμία πρέπει να λειτούργησε ως το 1932. Το 1939 στην ίδια διεύθυνση λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Άστυ Αθηνας». Λειτούργησε μέχρι το 1958 περίπου με διευθύντρια την Νίτσα Τσιγκούνη και διέθετε 28 κλίνες.[19] Στη παρακάτω φωτογραφία του 1925 απεικονίζεται το κτήριο στον αριθμό 18 της οδού 3^ης Σεπτεμβρίου που φιλοξένησε τα εν λόγω ξενοδοχεία με βάση τη διεύθυνση στην οποία καταχωρήθηκαν στους οδηγούς της εποχής.

Το κτήριο που εικάζεται ότι στέγασε τα ξενοδοχεία «Πέρα Παλάς» και «Άστυ Αθηνας». Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

Τη δεκαετία του 1930, στην οδό 3^ης Σεπτεμβρίου 65, στο κτήριο που υπάρχει ακόμα σήμερα εκεί, λειτούργησε το ξενοδοχείο «Μορφεύς». Μετά το 1935 εγκαταστάθηκε στη θέση του το ξενοδοχείο «Αστόρια», που λειτουργούσε μέχρι τότε στην οδό Χαλκοκονδύλη 25. Το 1937 αναφέρεται στην ίδια διεύθυνση το ξενοδοχείο «Βυζαντινό Παλάτι» και το 1939 το ξενοδοχείο «Αχίλλειον» με διευθύντρια την Κατίνα Ντόγκα.

Το 1935 το ξενοδοχείο «Λίντο» ξεκίνησε τη λειτουργία του σε κτήριο που βρισκόταν στην οδό 3^ης Σεπτεμβρίου 30. Είχε διευθυντή τον Γ. Παπαγεωργίου και διέθετε 39 κλίνες. Λειτουργούσε τη δεκαετία του 1960.

Το 1936 στη συμβολή της 3^ης Σεπτεμβρίου με Χαλκοκονδύλη 34 αναφέρεται ότι λειτούργησε το ξενοδοχείο κάποιου Α. Δρίβα.

Το 1937 ξενοδοχείο με την επωνυμία «Νέον Κράτος» λειτούργησε στον αριθμό 65 του δρόμου. Είχε διευθυντή τον Α. Σφαέλλο, ο οποίος την ίδια περίοδο υπήρξε και διευθυντής του ξενοδοχείου «Μόντρεαλ».

Μετά το 1940 λειτούργησαν:

Etoile ως το 1991

Αρκαδικόν ως το 1972

Άστυ Αθήνας ως το 1958

Ελλάς ως το 1999

Λίντο ως τη δεκαετία του 1960

Μόντρεαλ ως το 1987

Πατραϊκόν ως το 1954

Από τα παλιά ξενοδοχεία στην οδό 3^ης Σεπτεμβρίου δεν λειτουργεί κανένα σήμερα.

Οδός Αβέρωφ

Το 1930 και μέχρι το 1986 το ξενοδοχείο «Αλεξάνδρα» λειτουργούσε στην οδό Αβέρωφ 28. Είχε διευθυντή τον Σπ. Τζώρτζη από το 1935 ώς το 1946. Διέθετε 95 κλίνες. Σε αυτό το ξενοδοχείο κατέλυσαν το 1937 ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ και η σύντροφός του, Σιμόν Ντε Μπωβουάρ, όταν επισκέφτηκαν την Ελλάδα.

«[…] πήραμε ταξί για να μας πάει στο ξενοδοχείο Αλεξάνδρα, οδός Αβέρωφ».[20]

Οδός Αγίου Κωνσταντίνου

Η οδός Αγίου Κωνσταντίνου εντάχθηκε στο πρώτο σχέδιο της πόλης της Αθήνας, που σχεδιάσαν οι Κλεάνθης και Σάουμπερτ, το οποίο εφαρμόστηκε το 1834 μετά τις αλλαγές που πραγματοποίησε ο Κλέντσε. Μάλιστα την ίδια χρονιά στη γωνία των σημερινών οδών Αγίου Κωνσταντίνου και Γερανίου ο Οθωνας έθεσε το θεμέλιο λίθο του ανακτόρου του, αφού αρχικά εκεί είχε αποφασιστεί να χτιστεί το παλάτι.[21] Η θέση και το πλάτος 10 μέτρων της Αγίου Κωνσταντίνου οριστικοποιήθηκε με το διάταγμα της 9.6.1837.[22]

Αρχικά λεγόταν οδός Πανεπιστημίου, καθώς θεωρείτο επέκτασή της. Ονομάστηκε Αγίου Κωνσταντίνου το 1869 λόγω του ναού που χτίστηκε εκεί με την ευκαιρία της γέννησης του διαδόχου Κωνσταντίνου, γιου του βασιλιά Γεωργίου Α΄ και της βασίλισσας Όλγας.[23] Τα σχέδια του ναού εκπόνησε ο Λύσανδρους Καυταντζόγλου, η θεμελίωσή του έγινε το 1871 και η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1893.[24]

Η οδός Αγίου Κωνσταντίνου το 1913. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Το 1876, ο κτηματίας Χρήστος Αντωνόπουλος αγόρασε το οικόπεδο στη συμβολή των οδών Αγίου Κωνσταντίνου και Μενάνδρου στο οποίο, λίγα χρόνια μετά, ανεγέρθηκε ένα εντυπωσιακό κτήριο και έγιναν προσθήκες το 1920. Το 1942 πουλήθηκε στην Εθνική Τράπεζα και από το 1950 μέχρι το 1990 λειτουργούσαν διάφορες εμπορικές επιχειρήσεις και ανάμεσά τους το ξενοδοχείο «Πατρίς». Πρόκειται για το Μέγαρο Εϋνάρδου που ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του Ελβετού οικονομολόγου Ιωάννη-Γαβριήλ Εϋνάρδου, θερμού φιλέλληνα, φίλου και υποστηρικτή του Ιωάννη Καποδίστρια. Από το 1998 λειτουργεί ως το Πολιτιστικό Κέντρο του ΜΙΕΤ. Εκεί στεγάζονται το Αρχείο Χαρτογραφίας, το Μουσείο Παξινού-Μινωτή και το Τμήμα Παραστατικών Τεχνών του ΕΛΙΑ, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί εκατοντάδες εκθέσεις και εκδηλώσεις.

Η περιοχή ανάμεσα στις οδούς Αγίου Κωνσταντίνου, Νικ. Βούλγαρη, Πειραιώς και Σοφοκλέους ονομαζόταν Γεράνι, τοπωνύμιο που σχετίζεται είτε με το πηγάδι που υπήρχε εκεί, είτε με τον κήπο των γερανιών που βρισκόταν στη συμβολή των οδών Σοφοκλέους και Μενάνδρου. Η περιοχή ήταν κέντρο λαϊκών θεαμάτων και την περίοδο μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή λειτούργησαν εκεί πολλά καφέ αμάν.[25]

Στο πηγάδι, που βρισκόταν στην αρχή της Αγίου Κωνσταντίνου, έχει αναφερθεί ο Γιώργης Βισδάκης, ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου «Πάνθεον»: «Εδώ που βλέπεις το περίπτερο υπήρχε τότε ένα μεγάλο πηγάδι μαρμάρινο, με μια πελώρια γούρνα, που ξεδιψούσαν τα άλογα τους οι αμαξάδες. Νύχτα, μέρα δεν σταματούσε ο θόρυβος από τα μόνιππα […]».[26]

Την περίοδο 1895-1900 χτίστηκε, σε σχέδια Ερνέστου Τσίλλερ, επί της οδού Αγίου Κωνσταντίνου το Εθνικό Θέατρο, αρχικά με την επωνυμία Βασιλικό Θέατρο. Τα τελευταία χρόνια το αρχικό κτήριο αναγεννησιακού ρυθμού υπέστη εκτεταμένη αναδιαμόρφωση και επέκταση.[27]

Πλάγια λήψη πρόσοψης κτιρίου Εθνικού Θεάτρου στην οδό Αγ. Κωνσταντίνου, στο δρόμο περαστικοί. Πηγή: φωτογράφος Δημήτρης Παπαδήμος, Το Εθνικό Θέατρο, 1961, Γενικό Αρχείο 20^ος αιώνας. Φωτογραφικό Αρχείο ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ (κωδικός: 2E01.062).

Μέχρι το 1910 στην συμβολή της Αγίου Κωνσταντίνου με την Ομόνοια και της 3^ης Σεπτεμβρίου δίνονταν παραστάσεις τσίρκου πάνω στο δρόμο.[28]

Φωτ.145 Η στάση του ηλεκτρικού τραμ στην Αγίου Κωνσταντίνου το 1909. Πηγή: Αλήθεια, 1908. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Το Δεκέμβρη του 1944 εξαιτίας των συγκρούσεων η πρόσοψη του Εθνικού Θεάτρου γέμισε με τρύπες και λέγεται ότι υπήρχε φόβος να γκρεμιστεί.[29]

Το 1946-1947 χτίστηκε στην Αγίου Κωνσταντίνου ο κινηματογράφος Σταρ, ο οποίος διέθετε μεγάλη και πολυτελή αίθουσα[30] και ήταν σε λειτουργία μέχρι το 2010.

Το κτήριο του Στάρ. Πηγή: Google earth.

Τα ξενοδοχεία που λειτούργησαν στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου είναι:

Το 1906 οδηγός της εποχής αναφέρει τη λειτουργία του ξενοδοχείου «Βασίλισσα Όλγα» στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου 6. Δύο χρόνια νωρίτερα αναφέρεται ως «Όλγα» στην ίδια διεύθυνση, επωνυμία που πρέπει τελικά να διατήρησε και μετά το 1906. Λειτούργησε ως το 1932 και διέθετε 29 δωμάτια. Στο ίδιο ύψος, αλλά στην απέναντι πλευρά του δρόμου, δέκα χρόνια μετά, το 1916, λειτούργησε το ξενοδοχείο «Βόσπορος». Λειτούργησε ως το 1918.

Το 1916 στον αριθμό2 2 αναφέρεται να λειτουργεί το ξενοδοχείο «Ελλάς ή Νέα Ελλάς» στον αριθμό 40 της οδού λειτούργησε το ξενοδοχείο «Αχίλλειον» με διευθυντή τον Δ. Καραβία. Διέθετε 12 δωμάτια. Το κτήριο γκρεμίστηκε και στη θέση του χτίστηκε ένα νέο κτήριο που φιλοξένησε το ίδιο ξενοδοχείο, το οποίο λειτουργεί ως σήμερα με 63 δωμάτια.[31]

Το ξενοδοχείο του «Χαρ. Βερύκιου» λειτούργησε το 1925[32], στην συμβολή της οδού Αγίου Κωνσταντίνου 27 με την οδό Κουμουνδούρου, σε κτήριο που κατασκευάστηκε το 1925.[33] Το 1930 αναφέρεται ως ξενοδοχείο «Δελφοί».[34] Διευθυντές του αναφέρονται οι Ε. Παΐζης[35], Μιχ. Ανδρόνικος, Ι. Σκέμπες και διέθετε 80 δωμάτια, ενώ αργότερα αναφέρονται 51, όλα με πολυτελή επίπλωση. Το κάθε δωμάτιο είχε κεντρική θέρμανση αλλά και τρεχούμενο ζεστό και κρύο νερό. Το ξενοδοχείο διέθετε επίσης λινοθήκη, βοηθητικό δωμάτιο υπηρεσίας, ένα γραφείο, τρία δωμάτια υπηρεσίας, πλυντήριο και μία τουαλέτα στην ταράτσα[36], θαλάσσια λουτρά,[37] διπλούς ανελκυστήρες,[38] εξαερισμό,[39] αίθουσα χορού, αίθουσα για τσάι, αίθουσα αναμονής και μπαρ τύπου αμερικάνικον[40], όπως αναφέρεται στις καταχωρίσεις της εποχής. Το 1936 στην ταράτσα του κτηρίου λειτούργησε roof garden με θέα στην Ακρόπολη και σε όλη την Αθήνα. Το ξενοδοχείο «Δελφοί» ανακαινίστηκε το 2005 και λειτουργεί ως σήμερα στο ίδιο διατηρητέο κτήριο και με την ίδια επωνυμία.

Διαφήμιση του ξενοδοχείου «Δελφοί» το 1930. Πηγή: Εμπορικός οδηγός "Ο Ερμής" 1930. [Αθήνα]: Αλέξ. Τσαπόγας, Σπ. Κουντούρης, 1930. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Διαφήμιση του ξενοδοχείου «Δελφοί» το 1936. Πηγή: Επίσημος κατάλογος συνδρομητών τηλεφώνου: Αθηνών, Πειραιώς, περιχώρων: 1936 / Ανώνυμος Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία. [Αθήνα]: [χ.ό.], 1936. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Αυτοκόλλητο του ξενοδοχείου. Πηγή: Μέγα Ξενοδοχείον Δελφοί. Αθήναι = Grand Hotel Delphes. Athenes. Grece [Διαφημιστικό αυτοκόλλητο], κωδικός τεκμηρίου: EPH000059. Συλλογή Εφήμερα. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Δελφοί» σήμερα. Πηγή: www. https://www.hotelsgreco.com/delphi-art-hotel/

Από το 1928 μέχρι το 1932 περίπου λειτούργησε στην Αγίου Κωνσταντίνου 11 το ξενοδοχείο «Ηλύσια», με διευθυντή τον Αθ. Ποδαρόπουλο. Το 1932 διέθετε 19 δωμάτια με 32 κλίνες.[41] Το ξενοδοχείο «Νέον» λειτούργησε από το 1928 μέχρι το 1935 στον αριθμό 38 του δρόμου με διευθυντή Πετ. Σεμιτόκολλο. Διέθετε 4 δωμάτια με 10 κλίνες.[42]

Την ίδια χρονιά, δηλαδή το 1928 και ως το 1939 το ξενοδοχείο «Χαλκιδική» αναφέρεται ότι λειτουργεί στον αριθμό 29 της οδού Αγίου Κωνσταντίνου ,με διευθυντή τον Χ. Θεοχαράκο. Στη θέση του οικοδομήθηκε το ξενοδοχείο «Διρός».

Το 1932 το ξενοδοχείο «Έφεσος» λειτούργησε στην Αγίου Κωνσταντίνου 30, με διευθυντή τον Χρ. Ανάγνου. Λειτουργεί μέχρι και σήμερα και το κτήριο που το στεγάζει είναι διατηρητέο και πρόσφατα ανακαινισμένο.[43] Την ίδια χρονιά λειτουργησε και το ξενοδοχείο «Ολύμπιον Παλάς» στον αριθμό 6.

Το ξενοδοχείο «Έφεσος» σήμερα. Πηγή: Google earth.

Το 1933 το ξενοδοχείο «Ερέχθειον» λειτούργησε στον αριθμό 7 της Αγίου Κωνσταντίνου, στη συμβολή της με την οδό Σωκράτους. Το διηύθυναν οι Ι. Τσαμάκος και Γ. Μακρής. Διέθετε 50 ευρύχωρα δωμάτια με πλούσια επίπλωση, κεντρική θέρμανση και τρεχούμενο νερό, ζεστό και κρύο. Ακόμα είχε λουτρά, αίθουσα αναμονής, ειδική αίθουσα για διεξαγωγή γάμων, εστιατόριο, κουρείο και ζαχαροπλαστείο. Το 1936, τα δωμάτια του ξενοδοχείου είναι 36, οι αίθουσες αναμονής 2. Η τιμή του δωματίου κυμαίνεται από 45 μέχρι 95 δραχμές και 30 μέχρι 40 δραχμές το κρεβάτι, ενώ το λουτρό χρεώνεται ξεχωριστά. Η κίνηση στο ξενοδοχείο χαρακτηρίζεται καλή, ενώ ανακοινώνεται η προσθήκη ενός ακόμη ορόφου και η βελτίωση της επίπλωσης.[44] Παράρτημα του ξενοδοχείου ήταν το «Mon Repos» στη Κηφισιά.[45] Το 1964 διέθετε 33 δωμάτια και το 1973 63 δωμάτια.[46]

Επιστολόχαρτο του ξενοδοχείου «Ερέχθειον». Πηγή: Τμήμα Εφήμερων ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ (κωδικός: EPH.04.08.041)

Φάκελος του ξενοδοχείου. Πηγή: Αρχείο Ιωάννη Μπάρλου. Αρχεία ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ.

Διαφημιστική καταχώριση του του 1930. Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος του έτους 1930. Αθήναι: Ιγγλέσης, 1930. Βιβλιοθήκη ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ.

Διαφημιστική καταχώριση του του 1934. Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος 1934 και 1935: Περίοδος Γ΄, Έτος Α΄. Αθήναι: Ιγγλέσης, 1934. Βιβλιοθήκη ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ.

Το 1934 τα ξενοδοχεία «Έσπερος» και «Μυκήναι» λειτούργησαν στην Αγίου Κωνσταντίνου 7 και 28 αντίστοιχα.

Σύμφωνα με οδηγό του 1939 το ξενοδοχείο «Παρθενών» λειτούργησε στην Αγίου Κωνσταντίνου 38 με διευθυντή τον Δ. Καπνόριζα. Λειτούργησε ως το 1954.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε δύο διατηρητέα κτήρια της οδού Αγίου Κωνσταντίνου λειτούργησαν μεταπολεμικά τα ξενοδοχεία «Μακεδονία»[47] το 1946 και «Πιγκάλ»[48] το 1960.

Τα διατηρητέα κτήρια που λειτούργησαν τα παραπάνω ξενοδοχεία. Πηγή: Google earth.

Μετά το 1940 τα ξενοδοχεία που λειτούργησαν στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου:

Ερέχθειον ως το 1973

Ολύμπιον ως το 1955

Παρθενών ως το 1954

Από τα παλιά ξενοδοχεία στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου λειτουργούν μέχρι σήμερα τα:

Αχίλλειον

Δελφοί

Έφεσος

Οδός Ακαδημίας

Αρχικά η οδός Ακαδημίας λεγόταν οδός Νοσοκομείου από το Πολιτικό Νοσοκομείο που βρισκόταν εκεί. Το 1884 πήρε το σημερινό της όνομα. Στη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου και ως την Απελευθέρωση[49] ονομάστηκε οδός Φραγκλίνου Ρούσβελτ, προς τιμήν του του προέδρου των ΗΠΑ.[50]

Το 1874 το ξενοδοχείο «του Γλαυκοπίδη» λειτουργούσε στην οδό Ακαδημίας.

Από το 1925 μέχρι το 1936 το ξενοδοχείο «Ρώσσικον» λειτουργούσε στην Οδό Ακαδημίας 11.

Το ξενοδοχείο «Ρουμάνικον» το 1925 βρισκόταν στην συμβολή των οδών Ακαδημίας 14 και Βουκουρεστίου. Αναφερόταν ως πανσιόν και διέθετε 16 δωμάτια και 28 κλίνες.[51]

Το 1927 στην οδό Ακαδημίας 40 βρισκόταν η πανσιόν «Α. Μπαγιάτσι».

Το 1933 το «Πανσιόν Luxe» λειτουργούσε στην οδό Ακαδημίας 45 με διευθυντή τον Βασιλειάδη. Τέσσερα χρόνια αργότερα στην ίδια διεύθυνση αναφέρεται το «Πανσιόν Κάιρον Παλάς» με διευθύντρια τη Μαρία Καλογήρου.

Λεωφόρος Αλεξάνδρας

Η λεωφόρος Αλεξάνδρας τα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα ήταν ένας εξοχικός χωμάτινος δρόμος με ελάχιστα σπίτια. Το 1934 δημιουργήθηκε το Άλσος του Πεδίου του Άρεως. Στο ύψος του Λόφου του Στρέφη, ήταν η περιοχή των Πιθαράδικων[52], την οποία διέσχιζε το ρέμα του Κυκλοβόρου, ενώ στο τέλος της βρισκόταν η περίφημη έπαυλη Θων, με τους εντυπωσιακούς κήπους της και το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα. Μέχρι τα μέσα περίπου του 20^ου αιώνα σχεδόν σε όλο το μήκος της υπήρχαν μαρμαράδικα το ένα δίπλα στο άλλο.[53]

Το ξενοδοχείο «Ορφεύς» λειτούργησε το 1939 στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας 28.

Οδός Αναξαγόρα

Το 1937 αναφέρεται στην οδό Αναξαγόρα 16 το ξενοδοχείο «Αρκαδία» του Ερρ. Ζουρνώ.

Οδός Απελλού

Το ξενοδοχείο «Πριγκήπισσα Αικατερίνη» λειτούργησε τη διετία 1916-1918 στην οδο Απελλού 2 και Ευπόλιδος με δειυθυντή τον Ν. Αγγελάκη.

Οδός Αριστείδου

Η οδός Αριστείδου είναι ένας μικρός δρόμος στο κέντρο της Αθήνας. Ξεκινά από την πλατεία των Αγίων Θεοδώρων, στο ύψος της Ευριπίδου και καταλήγει στη Σοφοκλέους, ενώ μέσα από τις στοές που διαθέτει συνδέει κι άλλους δρόμους.[54]

Το εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων, από το οποίο έχει πάρει το όνομά της και η πλατεία που το φιλοξενεί, έχει περίπου χίλια χρόνια ιστορίας. Στη στοά Αριστείδου 8, στον 8ο όροφο, βρίσκεται η Εταιρεία Βυζαντινών Σπουδών, όπου εκεί μπορεί κανείς να βρει πληροφορίες για την ιστορία της εκκλησίας των Αγίων Θεοδώρων.

Σε χάρτες του 1837 και του 1852 ο μικρός δρόμος υπάρχει, αλλά δεν αναγράφεται η ονομασία του. Το ίδιο συμβαίνει και στον χάρτη του 1875 από τον οδηγό του Μπούκα, αλλά εκεί αναφέρονται διάφορες επιχειρήσεις να λειτουργούν στην οδό Αριστείδου.

Λεπτομέρεια από χάρτη του 1852 στον οποίο διακρίνεται καθαρά η οδός Αριστείδου (βελάκι) και το εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων (με το γράμμα e, όπως αποδίδεται στο υπόμνημα του χάρτη). Πηγή: Athenes, division de la Grece en nomes, eparchies et demes [χάρτης], χαρτογράφος Erhard, 1852. Συλλογή χαρτών ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: MPDEP.009).

Καταχώριση από τον οδηγό του Μπούκα για επιχείρηση που εδρεύει στην οδό Αριστείδου. Πηγή: Οδηγός εμπορικός, γεωγραφικός και ιστορικός των πλείστων κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος του έτους 1875: διαιρούμενος εις μέρη δύω: Έτος Α΄ εκδιδόμενος κατ' έτος υπό Μιλτιάδη Μπούκα. Εν Αθήναις: τύποις Ελληνικής Ανεξαρτησίας, 1875. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Η οδός Αριστείδου ήταν και παραμένει δρόμος επαγγελματιών. Παλιότερα υπήρχαν και πολλά δικηγορικά γραφεία ενώ ιστορικό είναι πια το χαρτοπωλείο του Αλευρά, που βρίσκεται εκεί από το 1925.

Στη στοά Αριστείδου 10-12, στο υπόγειο, υπάρχουν απομεινάρια από τα αρχαία τείχη της Αθήνας, ενώ στον 7ο όροφο βρίσκεται η Εταιρεία Μελέτης Έργου του Ιωάννη Καποδίστρια. Η εταιρεία ασχολείται με τη μελέτη της ιστορίας από το 16ο αιώνα μέχρι το 19ο, δίνοντας έμφαση στο έργο του Ιωάννη Καποδίστρια.

Τμήμα από τα αρχαία τείχη της Αθήνας στο υπόγειο της στοάς Αριστείδου 10-12. Πηγή: «Κάτι συμβαίνει στην οδό Αριστείδου και στην πλατεία Αγίων Θεοδώρων». Ελεονώρα Βερυκολκίδη. Athens Voice, 2016, τεύχος 561.

Ξενοδοχεία

Από το 1884 μέχρι το 1887 σε ημερολόγια της εποχής αναφέρεται να λειτουργεί στην οδό Αριστείδου το ξενοδοχείο «Ρώμη».

Το 1892 στην οδό Αριστείδου 9 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Σύρος» σύμφωνα με τον οδηγό του Μακρίδη.

Από το 1900 ως το 1912 το ξενοδοχείο «Νείλος» λειτούργησε στην οδό Αριστείδου 12-14 υπό τη διεύθυνση του Αγγ. Γιαννάτου.

Το ξενοδοχείο «Άγιοι Θεόδωροι» λειτούργησε το 1902 στην οδό Αριστείδου, κοντά στο Χρηματιστήριο με διευθυντή τον Καλογερά. Το 1904 οι οδηγοί στον αριθμό 6 αναφέρουν τη λειτουργία ξενοδοχείου κάποιου «Π. Γεωργίου», ενώ στον ίδιο αριθμό το 1910 αναφέρεται ξενοδοχείο με την επωνυμία «Ευρώτας» με διευθυντή τον Β. Αλιφέρη.

Καταχώριση του ξενοδοχείου. Πηγή: Το ημερολόγιον του Κόσμου: 1900
[χ.τ.]: [χ.ό.], χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Μετά το 1940 λειτούργησαν:

Δεν λειτούργησε κανένα.

Από τα παλιά ξενοδοχεία στην οδό Αριστείδου δεν λειτουργεί κανένα σήμερα.

Οδός Αριστοφάνους

Η μικρή συνοικία του Ψυρρή που βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας, είναι μια από τις παλαιότερες συνοικίες της πόλης. Το κέντρο της είναι η πλατεία Ψυρρή[55] στην οποία οδηγούν οι πέντε σημαντικοί δρόμοι της συνοικίας: η οδός Μιαούλη, η οδός Καραϊσκάκη, η οδός Αγίων Αναργύρων, η οδός Αριστοφάνους και η οδός Αισχύλου. Πρώτη φορά η περιοχή Ψυρρή αναφέρεται στο βιβλίο του Γάλλου γιατρού Ζακόμπ Σπον με τίτλο Ταξίδι σε Ιταλία, Δαλματία, Ελλάδα και Ανατολή το 1678, στο οποίο παρουσιάζεται ως ένα από τα οκτώ πλατώματα της Αθήνας. Η ετυμολογία της ονομασίας της συνοικίας δεν έχει απόλυτα εξακριβωθεί. Πιθανότατα η λέξη Ψυρρή(ς) σημαίνει Ψαριανός και προέρχεται από τις παλαιότερες ονομασίες της νήσου των Ψαρών.[56]

Η οδός Αριστοφάνους ξεκινάει από την οδό Ευριπίδου και καταλήγει στην πλατεία Ψυρρή. Είναι ένας στενός δρόμος με χαμηλά παλιά κτήρια, αρκετά από αυτά μιας άλλης εποχής. Οι ιστορίες από την κατοχή, τότε που οι εκκλησίες μετατρέπονταν σε νοσοκομεία και τα διπλανά σπίτια σε αποθήκες τροφίμων των Γερμανών δεν λείπουν από την οδό.

Η οδός Αριστοφάνους είχε την ατυχία να οδηγεί προς το απροσπέλαστο Γεράνι και να είναι δομημένη με πολυώροφα κτήρια βιοτεχνικού χαρακτήρα. Ο διαβάτης που θα τη διασχίσει μπορεί να προσπεράσει χωρίς να προσέξει το εκκλησάκι στον αριθμό 32: πρόκειται για τον Άγιο Αθανάσιο, μετόχι της Μονής Χρυσολεοντίσσης της Αίγινας. Παρά το μικρό μέγεθος, την απλοϊκή εξωτερική όψη και την εν γένει κακή κατάστασή του, ο Άγιος Αθανάσιος είναι ένα σημαντικό μνημείο της αθηναϊκής χριστιανικής αρχαιολογίας. [57]

Τέλος, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στο διήγημά του «Η Ψυχοκόρη» αναφέρεται σε ένα «παρ’ ολίγον ατύχημα» που σημειώθηκε, όταν μεγάλο τμήμα της οροφής του υπνοδωματίου του γκρεμίστηκε. Την περίοδο αυτή ο λογοτέχνης κατοικούσε πλησίον του Αγίου Αθανασίου, στην οδό Αριστοφάνους…: «Πλην, δόξα τω Θεώ, δεν συνέβη να πέση όλη η οροφή δια νυκτός πέραν του προσκεφάλου μου, όπως το είχα πάθει μίαν φοράν, τρία ή τέσσερα έτη πριν, εις ένα δρόμον του Αγ. Αθανασίου, εκείθεν του Ψυρρή, νομίζω επιγράφεται “οδός Αριστοφάνους”. Ο παλαιός κωμικός, αν αισθάνονται ακόμη τίποτε αι σκιαί εις τον ασφοδελόν λειμώνα, βεβαίως θα εγέλα με το πάθημα που έπαθα σιμά εις τον φερώνυμον δρόμον του…».[58]

Η οδός Αριστοφάνους και η περιοχή του Ψυρρή σε λεπτομέρεια από τον χάρτη του Erhard to 1852. Πηγή: Athenes, division de la Grece en nomes, eparchies et demes [χάρτης], χαρτογράφος Erhard, 1852. Συλλογή χαρτών ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: MPDEP.009).

Ξενοδοχεία

Η Νέα Εφημερίς το 1885 ενημέρωνε τους αναγνώστες της για τη λειτουργία του ξενοδοχείου «Παν Πολίτευμα» στην οδό Αριστοφάνους και κοντά στην πλατεία Ψυρρή. Διευθυντής του υπήρξε ο Δημήτριος Καπότας και μάλλον πρόκειται για ξενοδοχείο φαγητού και όχι ύπνου.

Το ξενοδοχείο «Νέον» λειτούργησε το 1916 στην οδό Αριστοφάνους 25 με διευθυντή τον Ιωάννη Φάντη σύμφωνα με το ημερολόγιο Ατζέντα.

Οι οδηγοί του Ιγγλέση του 1921-1922 και 1925-1926 αναφέρουν ότι στην Αριστοφάνους 4 λειτουργούσε το ξενοδοχείο κάποιου «Α. Οθωναίου».

Η καταχώριση στη Νέα Εφημερίς για το ξενοδοχείο «Παν Πολίτευμα». Πηγή: Νέα Εφημερίς, 30.4.1885. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Καταχώριση για το ξενοδοχείο «Νέον». Πηγή: Ατζένδα: 1916 / Γ. Σασσίν, Σ. Κυρνάσιος. [Αθήνα]: Τύποις αδελφών Μπλαζουδάκη, χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Μετά το 1940 λειτούργησαν:

Δεν λειτούργησε κανένα ξενοδοχείο.

Οδός Ασκληπιού

Το 1927 η «Μαρία Μπαγιάκου» διατηρούσε πανσιόν στην οδό Ασκληπιού 7.

Οδός Βαλαωρίτου

Η οδός πήρε το όνομά της από τον εθνικό μας ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Αρχικά λεγόταν Αγχέσμου από τον αρχαίο λόφο, δηλαδή τα σημερινά Τουρκοβούνια.[59]

Η οδός Βαλαωρίτου είναι ένας μικρός δρόμος, που έχει πεζοδρομηθεί, παράλληλος με τις οδούς Πανεπιστημίου και Ακαδημίας. Ξεκινάει από την οδό Αμερικής και καταλήγει στην οδό Κριεζώτου.

Τμήμα της οδού Βαλαωρίτου (βελάκι) είχε χαρακτεί το 1852 σύμφωνα με το χάρτη του Erhard. Πηγή: Athenes, division de la Grece en nomes, eparchies et demes [χάρτης], χαρτογράφος Erhard, 1852. Συλλογή χαρτών ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: MPDEP.009).

Το ξενοδοχείο «Καπρίς» του Α. Σέκου λειτούργησε το 1928 στην οδό Βαλαωρίτου 9 (11) και χαρακτηρίστηκε α΄τάξεως. Στη συνέχεια, γύρω στο 1934, μετονομάσθηκε σε «Μιστράς». Διέθετε ασανσέρ, δωμάτια με μπάνιο, κεντρική θέρμανση και τρεχούμενο νερό. Στο βιβλίο Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 123, υπάρχει η ειδοποίηση του ξενοδοχείου στον Τύπο για την αλλαγή ονομασίας. Λειτούργησε ως το 1958.[60]

Καταχωρίσεις για το ξενοδοχείο «Μιστράς». Πηγές: Οδηγός της Ελλάδος 1934 και 1935: Περίοδος Γ΄, Έτος Α΄.Αθήναι : Ιγγλέσης, 1934. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Τουριστική Ελλάς, 1934, τ.39-40. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Μετά το 1940 λειτούργησαν:

Μιστράς ως το 1958.

Οδός Βαλτετσίου

Από το 1928 ως το 1960 περίπου το ξενοδοχείο «Αίγλη» με 6 δωμάτια και 12 κλίνες λειτουργούσε στην οδό Βαλτετσίου 64.

Οδός Βασιλέως Γεωργίου Α΄

Το ξενοδοχείο «Ακροπόλ Παλλάς» λειτουργούσε το 1940 στην οδό Βασιλέως Γεωργίου Α΄.[61]

Οδός Βασιλίσσης Σοφίας

Κεντρική φωτογραφία

«Επί της ωραίας λεωφόρου Κηφισίας γίνεται, ως γνωστόν, ο καλείτερος περίπατος των προυχόντων της πόλεώς μας». Φρ. Πρίντεζης[62]

Από τη Μεσογείτικη Πόρτα του τείχους του Χασεκή ξεκινούσε ένα μικρό και έρημο χωμάτινο μονοπάτι που οδηγούσε στα χωριά των Μεσογείων και του Μαραθώνα. Γι΄ αυτό το λόγο λεγόταν δρόμος του Μαραθώνα.[63] Στη συνέχεια[64] χαράκτηκε, αρχικά μόνο στα χαρτιά, μια λεωφόρος πλάτους 30 μέτρων με πρασιά επίσης 30 μέτρων και της δόθηκε το όνομα λεωφόρος Κηφισίας.[65]

Η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας γεμάτη με δέντρα, το 1897. Πηγή: Αθηναικός Αστήρ, 1897, αρ.12. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Έγραψε ο Μπάμπης Άννινος τη δεκαετία του 1850: «Εις την σημερινήν λεωφόρο Κηφισίας, όπου υψούνται υπερήφανα τα τόσα μαρμαρότευκτα μέγαρα των μεγιστάνων του πλούτου, μία μόνη οικοδομή φαίνεται, μικρά και ταπεινή, η Στρατιωτική Φαρμακαποθήκη».[66]

Η Στρατιωτική Φαρμακαποθήκη χτίστηκε τη δεκαετία του 1850 στη συμβολή των οδών Ακαδημίας και Βασιλίσσης Σοφίας και αργότερα επεκτάθηκε και μετατράπηκε σε Υπουργείο των Στρατιωτικών.[67] Στον αριθμό 4 της Βασιλίσσσης Σοφίας, στο σημείο που διασταυρώνεται με την Ηρώδου Αττικού βρισκόταν η οικία Μιαούλη, η οποία κατεδαφίστηκε το 1893 και στη θέση της χτίστηκε η πολυκατοικία Πεσμαζόγλου, η πρώτη πολυτελής πολυκατοικία της Αθήνας σε σχέδια του Ερνέστου Τσίλερ.[68]

Το 1852 στο χάρτη Athenes, division de la Grece en nomes, eparchies et demes που σχεδίασε ο Erhard η οδός Βασιλίσσης Σοφίας διακρίνεται καθαρά, αλλά δεν αναγράφεται η ονομασία της. Kτίσματα δεν υπάρχουν στην οδό, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι η δόμηση στην πλατεία Ομονοίας και στη γύρω περιοχή είναι ανύπαρκτη. Στις οδούς Σταδίου, Πανεπιστημίου και Ακαδημίας ίσα που διακρίνονται μερικά κτίσματα. Ο ποταμός Ιλισός απεικονίζεται στον χάρτη κάτω δεξιά.

Λεπτομέρεια της οδού Βασιλίσσης Σοφίας από τον χάρτη του Erhard το 1852. Πηγή: Athenes, division de la Grece en nomes, eparchies et demes [χάρτης], χαρτογράφος Erhard, 1852. Συλλογή χαρτών ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: MPDEP.009)

Το 1875 η οδός έχει χαραχθεί, αλλά παραμένει χωρίς οικοδομές, και στο χάρτη της Αθήνας που ενσωματώνεται στο Οδηγός της Ελλάδος του Μπούκα φέρει την επωνυμία οδός Αμπελοκήπων. Το μόνο κτήριο που υπάρχει στο δρόμο είναι το Πτωχοκομείο, στο χώρο του οποίου πολλά χρόνια αργότερα η Έλενα Βενιζέλου θα κτίσει αρχικά την κατοικία της, δηλαδή το κτήριο που σήμερα στεγάζει τη Βρετανική Πρεσβεία. Τέλος, διακρίνονται τα πολυάριθμα ρέματα που καταλήγουν στον Ιλισό. Από εκεί και πέρα ο δρόμος άρχισε να χτίζεται και γρήγορα απέκτησε μεγάλα, πολυτελή, ιδιωτικά μέγαρα. Τότε μάλιστα δεντροφυτεύτηκε με πιπεριές.[69]

Η οδός Βασιλίσσης Σοφίας, οδός Αμπελοκήπων στο χάρτη του 1875 του οδηγού του Μπούκα. Πηγή: Οδηγός εμπορικός, γεωγραφικός και ιστορικός των πλείστων κυριωτέρων πόλεων της Ελλάδος του έτους 1875: διαιρούμενος εις μέρη δύω: Έτος Α΄ εκδιδόμενος κατ' έτος υπό Μιλτιάδη Μπούκα. Εν Αθήναις: τύποις Ελληνικής Ανεξαρτησίας, 1875.Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Αυτή την περίοδο, στην συμβολή των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Πανεπιστημίου χτίστηκε το Μέγαρο Παπούδωφ, το οποίο κατεδαφίστηκε για να χτιστεί το μέγαρο Αθανασούλη. Το 1970 κατεδαφίστηκε και αυτό και στη θέση του ανεγέρθηκε πολυώροφο κτήριο γραφείων.[70]

Το 1882 η Βασιλίσσης Σοφίας απέκτησε ιππήλατο τροχιόδρομο, ο οποίος γίνεται ατμήλατος το 1885.[71]

Στο χάρτη της Αθήνας του Οδηγού των Αθηνών του Bedeker του 1888 το όνομα της οδού δεν αναφέρεται στο μικρό τμήμα που παρουσιάζεται σε αυτόν.

Μετά το 1890 η Βασιλίσσης Σοφίας, που τότε λέγεται Κηφισίας, έγινε ο αγαπημένος περίπατος των Αθηναίων. Διέθετε μεγάλα και άνετα πεζοδρόμια, εντυπωσιακά μέγαρα και πλούσιο πράσινο, σπάνιο για την Αθήνα. Μάλιστα ο πιο διάσημος περιπατητής της λεωφόρου κατά τα πρώτα χρόνια του 20^ου αιώνα υπήρξε ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄, ο οποίος τη διέσχιζε πεζός και χωρίς συνοδεία κάνοντας τη βόλτα του ως το Μικρό Παλάτι, όπου διέμενε ο γιος του και διάδοχος Νικόλαος.

Ο Μιχαήλ Μητσάκης γράφει το 1890: « Εις την οδόν της Κηφισσίας […] Επί του δρόμου, έφιπποι και πεζοί, περνούν πυκνοί, αι άμαξαι διέρχονται δρομαίαι, η κίνησις είναι αρκούντως ζωηρά […]. Το κέρας του ιπποσιδηρόδρομου αντηχεί εκάστοτε και συγκλονεί το εδαφος των τροχών του […]. Σύμμικτος θρύλος φωνών, βημάτων και πετάλων πάταγος, γελώτων και ομιλιών αλάλητος, τυλίσσεται εις τα θολά νέφη της σκόνης της οδού […]».[72]

Το 1894 στο χάρτη της Αθήνας που έχει δημοσιευθεί στον οδηγό Greece του Bedeker ο δρόμος φέρει ακόμα την ονομασία Κηφισίας και οι κάθετοι δρόμοι σε αυτήν έχουν πάρει το όνομά τους.

Η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας το 1896. Πηγή: Η Ελλάς κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνας του 1896: Πανελλήνιον εικονογραφημένον λεύκωμα. Εν Αθήναις: εκ του τυπογραφείου της Εστίας Κ. Μάισνερ και Ν. Καργαδούρη, 1896. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Στο χάρτη του Αθανασίου Σ. Γεωργιάδη, που δημοσιεύτηκε το 1908, η δόμηση στην οδό Κηφισίας έχει φτάσει μέχρι τον Ευαγγελισμό και από εκεί και πέρα υπάρχουν μόνο αγροί και χωράφια. Εξαίρεση αποτελούν ο στρατώνας του Πεζικού και το Αρεταίειο νοσοκομείο. Στην επανέκδοση του ίδιου χάρτη το 1925 μέχρι το ύψος της πλατείας Ρηγίλλης η οδός φέρει το όνομα λεωφόρος Διαδόχου Κωνσταντίνου και η συνέχειά της λέγεται λεωφόρος Κηφισίας. Η οδός έχει γεμίσει πια από ζυθοπωλεία, εξοχικά κέντρα, όπου οι επισκέπτες απολάμβαναν τη βόλτα τους. Στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας το πρώτο ζυθοπωλείο λειτούργησε γύρω στο 1860.

Οδός Βασιλίσσης Σοφίας. Λεπτομέρεια από τον χάρτη του οδηγού του Baedeker το 1888. Πηγή: Οδηγός των Αθηνών: ήτοι περιγραφή των μνημείων της αρχαίας και νέας πόλεως και των εν τοις μουσείοις αρχαιοτήτων κατά το γερμανικόν του Beadeker / υπό Γεωργίου Σωτηριάδου. Εν Αθήναις: παρά τω εκδότη Καρόλω Μπεκ, 1888. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΕΤ.

Οδός Βασιλίσσης Σοφίας. Λεπτομέρεια από το χάρτη του 1894. Πηγή: Greece: handbook for travellers/ by Karl Baedeker. - 3η έκδ. Leipzig: Karl Baedeker, 1905. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Η οδός Βασιλίσσης Σοφίας, όπως απεικονίζεται στο χάρτη του 1908. Πηγή: Πίναξ Αθηνών εμφαινων την διαίρεσιν της πόλεως κατά κωμάς ή συνοικίας αρχαίων και νεωτέρων [χάρτης], χαρτογράφος Αθανάσιος Σ. Γεωργιάδης, 1908. Συλλογή χαρτών ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: MPGEOR.001 Μ).

Το 1910 η γραμμή Ομονοίας-Αμπελοκήπων απέκτησε ηλεκτροκίνητα τραμ και στα μέσα της δεκαετίας του 1950 οι γραμμές ξηλώθηκαν και μερικά χρόνια αργότερα κυκλοφόρησαν τα τρόλεϊ.[73]

Η λαμπρότερη ιστορική ημέρα που γνώρισε η Βασιλίσσης Σοφίας ήταν εκείνη κατά την οποία επέστρεψαν στην Αθήνα οι νικητές των Βαλκανικών Πολέμων. Οι νικητές με επικεφαλής τον βασιλιά Κωνσταντίνο ανέβηκαν την οδό Βασιλίσσης Σοφίας μέσα από επευφημίες του συγκεντρωμένου αθηναϊκού λαού.

Ονομάστηκε λεωφόρος Διαδόχου Κωνσταντίνου το 1912 μετά από απόφαση του Δήμου Αθηναίων να τιμήσει τον διάδοχο Κωνσταντίνο, αρχιστράτηγο του ελληνικού στρατού, που βάδιζε νικηφόρα στη Μακεδονία.[74]

Το 1915 κυκλοφορούσαν στην Αθήνα 55 αυτοκίνητα. Πέντε από αυτούς που είχαν αυτοκίνητο κατοικούσαν στην Βασιλίσσης Σοφίας: η Ειρήνη Μιχαληνού, ο Εμμανουήλ Μπενάκης, ο Γεώργιος Πεσματζόγλου, η Ειρήνη Πεσματζόγλου και ο Όθων Τετενές.

Το μεσημέρι της 31^ης Ιουλίου του 1920 στον αριθμό 77 της Βασιλίσσης Σοφίας δολοφονήθηκε ο Ίωνας Δραγούμης. Στο σημείο αυτό ανεγέρθηκε μια μαρμάρινη στήλη.[75]

Από τα μέσα της δεκαετίας του 1920 το αυτοκίνητο έχει πια εισβάλει στη ζωή των Αθηναίων. Τα σανοπωλεία που εξυπηρετούσαν τις ιππήλατες άμαξες αντικαταστάθηκαν από τα πρατήρια βενζίνης. Συγκεκριμένα, στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας το 1939 λειτουργούσαν εννιά πρατήρια βενζίνης, ενώ σιγά σιγά κάνουν την εμφάνισή τους και οι πρώτοι δημόσιοι χώροι στάθμευσης.[76]

Αυτοκίνητα κινούνται στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, τότε Κηφισίας. Πηγή: εκδότης Δέλτα (Εμμ. Σ. Διακάκης), Αθήναι. - Λεωφόρος Κηφισίας. Συλλογή καρτ-ποστάλ (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, κωδικός: CP.CPATH.CPATH1.313).

Γύρω στο 1930 έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα οργανωμένα ανθοπωλεία στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, στην πλευρά της Βουλής, μετά τη διαμόρφωση του χώρου του Άγνωστου Στρατιώτη. Συνολικά λειτούργησαν 12 ανθοπωλεία.[77] Τα τελευταία χρόνια το σημείο παρήκμαζε και είχαν μείνει μόνο δύο ανοικτά. Εδώ και λίγους μήνες απ΄ τον Νοέμβριο του 2022 ο χώρος που φιλοξενούσε τα ανθοπωλεία ανακαινίστηκε. Λειτουργούν πάλι ανθοπωλεία και ένα πωλητήριο του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων.[78]

Τα ανθοπωλεία επί της Βασιλίσσης Σοφίας, στην πλευρά της Βουλής. Πηγή: Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας : ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Τελικά την 1η Μαρτίου του 1932 το τμήμα του δρόμου από την πλατεία Συντάγματος μέχρι τους Αμπελοκήπους έλαβε το σημερινό όνομα προς τιμήν της βασίλισσας Σοφίας, ενώ το υπόλοιπο τμήμα διατήρησε την ονομασία λεωφόρος Κηφισίας.[79]

Την Κυριακή 6 Ιουνίου 1933, ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τη σύζυγό του Έλενα, επισκέφτηκαν, όπως το συνήθιζαν, την Πηνελόπη Δέλτα στη Κηφισιά. Κατά την επιστροφή τους δύο αυτοκίνητα με σβησμένα φώτα άρχισαν να καταδιώκουν το αυτοκίνητο τους και να πυροβολούν. Η καταδίωξη συνεχίστηκε σε όλο το μήκος της Βασιλίσσης Σοφίας, ώσπου ο τραυματισμένος οδηγός κατόρθωσε να φτάσει το αυτοκίνητο στον Ευαγγελισμό. Η απόπειρα δολοφονίας κατά του Βενιζέλου είχε ως αποτέλεσμα τον ελαφρύ τραυματισμό της συζύγου του αλλά το θάνατο του οδηγού του.[80]

Άμαξες και στο βάθος το τραμ διασχίζει τη Λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας, ακόμα τότε Κηφισίας. Πηγή: εκδότης Γ.Ν. Αλεξάκης, Αθήναι. - Λεωφόρος Κηφισίας. Συλλογή καρτ-ποστάλ (Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, κωδικός: CP.CPATH.CPATH1.314).

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκεκριμένα στις 25 Ιουλίου του 1941 ο Μουσολίνι έφτασε στην Αθήνα και διέμεινε στην έδρα της Ιταλικής Πρεσβείας, δηλαδή στο πρώην «Petit Palais», επί της Βασιλίσσης Σοφίας. Τότε η κυκλοφορία απαγορεύτηκε και τα πορτοπαράθυρα των κατοικιών στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας, αλλά και σε όλους τους δρόμους της πόλης έμειναν κλειστά σύμφωνα με τη διαταγή που είχαν εκδώσει οι ιταλικές αρχές.[81]

Ο τραγικός Δεκέμβρης του 1944 άρχισε με την αιματηρή διαδήλωση στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας. Η αιματοχυσία ξεκίνησε όταν άρχισαν να πυροβολούν από το αρχηγείο της αστυνομίας, που τότε στεγαζόταν στο μέγαρο Παπούδωφ.[82]

Το 1986 και το 2006 έγιναν άκαρπες προσπάθειες να μετονομασθεί η Βασιλίσσης Σοφίας.

Η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας από τις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα υπήρξε η καρδιά της Αθήνας. Εκεί στεγάστηκαν και στεγάζονται κρατικές υπηρεσίες, πρεσβείες, μουσεία, νοσοκομεία. Ο δρόμος αυτός γέμισε με πολυτελείς κατοικίες και μέγαρα. Ακόμα βρίσκονται εκεί το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Ινστιτούτο Παστέρ (έπαυλη Ρικάκη), η Ριζάρειος Εκκλησιαστική Σχολή, το ξενοδοχείο Χίλτον.

Ξενοδοχεία

Ξενοδοχείο «Petit Palais»

Διεύθυνση: Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας και Σέκερη 2

Έτη λειτουργίας: 1923-1935;

Ιδιοκτήτης-Διευθυντής: Ε. Λάμψας - Θ. Πετρακόπουλος

Το μέγαρο Ψύχα, στη γωνία της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας με την οδό Σέκερη, οικοδομήθηκε το 1885 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ε. Τσίλλερ για λογαριασμό του τραπεζίτη Στέφανου Ψύχα, ο οποίος ήθελε να φτιάξει την ιδιωτική του κατοικία απέναντι από τα ανάκτορα. Το 1903 αγοράστηκε από τον γιο του βασιλιά Γεώργιου Α', πρίγκιπα Νικόλαο, ο οποίος εγκαταστάθηκε εκεί το 1904 με τη σύζυγό του, τη Ρωσίδα Μεγάλη Δούκισσα Ελένη, μετά τις αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά. Τότε το κτήριο έγινε γνωστό ως Petit Palais δηλαδή Μικρό Παλάτι. Μετά την έξωση της βασιλικής δυναστείας, το 1923, το μέγαρο νοικιάστηκε (4000 λίρες το έτος) για να χρησιμοποιηθεί ως παράρτημα του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία»[217]. Έτσι μετατράπηκε σε ένα μικρό πολυτελές ξενοδοχείο των 60 κλινών, το οποίο λειτούργησε έως το 1935 περίπου και έφερε την επωνυμία «Petit Palais». Το εγκαινίασε ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, Αλέξανδρος Ζαΐμης και διέμειναν σε αυτό υψηλές προσωπικότητες. Αργότερα (ήδη το 1936) εγκαταστάθηκε και εξακολουθεί να στεγάζεται εκεί η Ιταλική Πρεσβεία.[83]

Η έναρξη των εργασιών μετατροπής σε ξενοδοχείο στο Μικρό Παλάτι χαιρετίστηκε με μεγάλο ενθουσιασμό από τις αθηναϊκές εφημεριδες: «ένα παρισινόν ξενοδοχείον κάτω από τον αττικόν ουρανόν […] με ιδεώδη ευμάρειαν και χλιδήν».[84] Ο γενικός διευθυντής αποκαλείται «δημιουργός του σύγχρονου πολιτισμόυ, τρελλο-ξενοδόχας»[85], καθώς ενάντια στις αντιξοότητες θα χαρίσει στην πρωτεύουσα ένα τέτοιο κόσμημα. Πράγματι φαίνεται ότι το μικρό ανάκτορο υπήρξε εκτός από μια επιτυχημένη επένδυση, σημείο αναφοράς για την πόλη και την αστική ελίτ της. Εξάλλου και τα σχόλια των ξένων ταξιδιωτών εναρμονίζονταν με αυτή την εντυπωσιακή εικόνα. Να αναφέρουμε ότι οι ποικίλες ανάγκες του ξενοδοχείου καλύφθηκαν σε μεγάλο βαθμό από το εργατικό δυναμικό του προσφυγικού κόσμου.[86]

Το ξενοδοχείο «Petit Palais» το 1918. Πηγή: Συλλογή Θωμά Σιταρά. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Τα σχέδια του Μικρού Παλατιού για τη μετατροπή του σε ξενοδοχείο το 1923. Διακρίνεται η λέξη «κλίναι». Πηγή: Αρχείο Μιχαήλ Σοφιανού υποφ. 2.3, Αρχεία ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το «Petit Palais» συγκέντρωσε την προτίμηση της ανώτερης τάξης της αθηναϊκής κοινωνίας. Σε αυτό πραγματοποιούνταν οι επίσημες δεξιώσεις της κυβέρνησης και των ξένων διπλωματών. Οι δεξιώσεις και οι γάμοι που γίνονταν στις αίθουσες του αποτελούσαν κοσμικό γεγονός που περιγράφονταν με λεπτομέρειες στα περιοδικά και στις εφημερίδες της εποχής.

Το απόγευμα, στις 26 Οκτωβρίου 1940, κι ενώ Έλληνες και Ιταλοί γιορτάζουν τα εγκαίνια της Λυρικής Σκηνής στις αίθουσες του «Petit Palais», που τότε πια ήταν η έδρα της ιταλικής πρεσβείας, έφτασε εκεί το κρυπτογραφημένο μήνυμα του Μουσολίνι που απαιτούσε από την Ελλάδα να παραδοθεί. Εκεί, ακόμη, στις 25 Ιουλίου του 1941 φιλοξενήθηκε ο Μουσολίνι κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα. Τότε που, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κυκλοφορία απαγορεύτηκε και τα πορτοπαράθυρα των κατοικιών στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας, όπως και σε όλους τους δρόμους της πόλης έμειναν κλειστά, σύμφωνα με τη διαταγή που είχαν εκδώσει οι ιταλικές αρχές.[87]

Το 1956, ύστερα από πολλές προσπάθειες, το ιταλικό κράτος κατόρθωσε να αποκτήσει τη κυριότητα του «Petit Palais».

Οδός Βερανζέρου

Η οδός Βερανζέρου βρίσκεται στη βόρεια περιοχή της Ομόνοιας, ξεκινά από την οδό Ακαδημίας, στη συμβολή της με την πλατεία Κάνιγγος και καταλήγει στην οδό Μάρνη. Η φυσική συνέχειά της, μετά την οδό Μάρνης, φέρει άλλη ονομασία. [88]

Η οδός πήρε το όνομά της από τον γάλλο ποιητή και θερμό φιλέλληνα Πιερ-Ζαν ντε Μπερανζέ[89] (Pier Jean de Beranger), γνωστό για τα ενθουσιώδη ποιήματά του που εξυμνούν τα κατορθώματα των Ελλήνων αγωνιστών του 1821.[90] Πριν πάρει αυτό το όνομα λεγόταν οδός Νοσοκομείου[91].

To 1837 η οδός Βερανζέρου δεν είχε χαραχτεί. Στο χάρτη του Erhard του 1852 είναι χαραγμένη, αλλά έρημη, όπως όλη η περιοχή της Ομόνοιας.

Το 1875 εμφανίζεται σε χάρτη με ελάχιστη δόμηση σε όλο το μήκος της, εκτός από το σημείο που γειτνιάζει με τις οδούς Ακαδημίας και Πατησίων.

Το 1879 μεταφέρθηκε στη συμβολή των οδών Βερανζέρου και Πατησίων το ζαχαροπλαστείο του Σόλωνος ή Σολώνειον.[92] Εκεί παρέμεινε μέχρι τη κατεδάφιση του κτηρίου που το φιλοξένησε. Επρόκειτο για ένα από τα καλύτερα ζαχαροπλαστεία της Αθήνας και ένα από τα πιο παλιά. Ο ιδρυτής και ιδιοκτήτης του υπήρξε άριστος ζαχαροπλάστης.[93]

Στο χάρτη του Bedecker του 1888 η οδός Βερανζέρου έχει οριοθετηθεί αλλά δεν αναφέρεται το όνομά της. Στο χάρτη του Bedecker του 1894 αναφέρεται με το όνομά της και εκτείνεται μέχρι την πλατεία Κάνιγγος, η οποία πια έχει σχηματιστεί.

Η Πλατεία Κάνιγγος είχε αρχικά σχήμα κυκλικό και θεωρείτο εφάμιλλη της πλατείας Ομονοίας. Bρίσκεται στη συμβολή των οδών Ακαδημίας, Τζωρτζ, Χαλκοκονδύλης, Κάνιγγος και Βερανζέρου. Πήρε το όνομά της από τον άγγλο πολιτικό και πρωθυπουργό Τζωρτζ Κάνινγκ, ο ανδριάντας του οποίου, έργο του άγγλου γλύπτη Chantrey, τη στολίζει μέχρι σήμερα. Διαμορφώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αιώνα και μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20^ου ήταν ένας ειδυλλιακός και ρομαντικός τόπος με πολύ πράσινο. Οριστικά διαμορφώθηκε το 1929 επί δημαρχίας Σπύρου Πάτση.[94] Γύρω απ' την Πλατεία Κάνιγγος αναπτύχθηκε η ομώνυμη συνοικία της Αθήνας. Διαχρονικά στην περιοχή βρίσκονται εκπαιδευτήρια και φροντιστήρια. [95]

Στα τέλη του 19^ου αιώνα ο οδός Βερανζέρου ήταν γεμάτη από μονώροφα και διώροφα σπίτια και καταστήματα. Πεύκα ήταν φυτεμένα σε διάφορα σημεία του δρόμου. Στην παρακάτω σπάνια φωτογραφία της οδού Βερανζέρου που τράβηξε ο διάσημος φωτογράφος Boissonas το 1910, διακρίνονται οικίες στη σειρά, ένα ποδηλατάδικο, τρεις άνδρες με καπέλα που συζητούν, μια γυναίκα που φοράει στολή υπηρεσίας και το δρόμο διασχίζουν ένα άλογο με τον ιδιοκτήτη του και ένας σκύλος τους ακολουθεί.[96]

Η οδός Βερανζέρου, 1910. Πηγή: Έκθεση φωτοφραφίας: Fred Boissonnas, «Εικόνες της Ελλάδος». Ριζάρειος Ίδρυμα (Μονοδένδρι 2020).

Στα τέλη της δεκαετίας του 1910, ο Γεώργιος Φέξης έxτισε σε σχέδια του αρχιτέκτονα Α. Καραθανασόπουλου, επί της Πλατείας Κάνιγγος, το κτήριο που έγινε γνωστό από τη στοά που έφερε το όνομά του (Στοά Φέξη), στο οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Πατησίων, Βερανζέρου, Κάνιγγος και Γλάδστωνος. Η λειτουργία της Στοάς Φέξη άρχισε το 1920 και είχε 48 μαγαζιά και 32 γραφεία. [97]

Στις 13 Απριλίου 1924, πολλοί πρόσφυγες της Πόλης συγκεντρώθηκαν στο κατάστημα αθλητικών ειδών του Αιμίλιου Ιωνά και του Κώστα Δημόπουλου,[98] στη οδό Βερανζέρου 24, στη στοά Λούξ και εκεί ίδρυσαν την ομάδα της ΑΕΚ. Η στοά Λουξ και το κατάστημα σήμερα δεν υπάρχουν. [99]

Καταχώριση του καταστήματος των Αιμίλιου Ιωνά και Κώστα Δημόπουλου. Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Η΄. Παλαιά Ελλάς-Νέα Ελλάς: 1921 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1921. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1934 ο επιχειρηματίας Γιάννης Γεωργακάς ίδρυσε με έναν συνεταίρο του το πρώτο περίπτερο με το όνομα Μινιόν, το οποίο εξελίχθηκε σταδιακά στο μεγάλο πολυκατάστημα ΜΙΝΙΟΝ με 120.000 είδη και 1.000 άτομα προσωπικό στη συμβολή της οδού Βερανζέρου με την Πατησίων. Εν μέσω της εορταστικής περιόδου, τα ξημερώματα της 19ης Δεκεμβρίου 1980, το πολυκατάστημα καταστράφηκε από εμπρησμό. Επαναλειτούργησε το 1983 και τελικά έκλεισε το 1993. Σήμερα γίνονται στο κτήριο εργασίες και έχει ανακοινωθεί η επαναλειτουργία του.[100]

Το 1952 η οδός Βερανζέρου ήταν άνοδος και σε μια ακόμη σπάνια φωτογραφία διακρίνεται στη συμβολή της με την οδό Πατησίων ότι την κυκλοφορία ρυθμίζει τροχονόμος σε βαρέλι. Στο γωνιακό τριώροφο κτήριο[101], στο ισόγειο, στεγάστηκε το περίφημο ζαχαροπλαστείο "Σολωνείον" του Ζήνωνος Παπαναστασίου, όπως προαναφέρθηκε, ενώ οι δύο πάνω όροφοι χρησιμοποιήθηκαν ως ξενοδοχείο.

Η γωνία Βερανζέρου και Πατησίων το 1952. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Ξενοδοχεία

Το 1911 λειτουργούσε στην οδό Βερανζέρου 16 το ξενοδοχείο «Αγχίαλος»[102] με διευθυντή τον Νικ. Ξύδη. Τελευταία καταχώριση του ξενοδοχείου βρέθηκε σε οδηγό του 1926.

Το οικόπεδο επί της οδού Βερανζέρου 10 και Πατησίων 19 ανήκε στην Υπατία Ν. Ζυγομαλά και στις 19 Ιανουαρίου 1876 αγοράστηκε από τον Επαμεινώνδα Φραγκίστα, ο οποίος το 1883 οικοδόμησε την κατοικία του. Τελικά τον Αύγουστο του 1919 πούλησε το ακίνητο στον Κων/νο Ι. Μαζαράκη, ενώ τελευταίοι ιδιοκτήτες φαίνονται οι Παναγ. Σαραγάς, Ηλίας Σιτινάς και Χρ. Σαραγάς.

Το 1906 στέγασε το ξενοδοχείο «Πανελλήνιον».

Εντοπίστηκε καταχώριση ξενοδοχείου με την επωνυμία «Λονδίνον» και με διευθυντή τον Ευαγ. Μακρίδη στην οδό Βερανζέρου και στον αριθμό 17, που λειτούργησε το 1911. Το 1916, ξενοδοχείο «Λονδίνον» αναφέρεται στη διεύθυνση Βερανζέρου 8, με διευθύντρια τη Καλομοίρα Χέλμη και το 1920 τη Μαρία Άντα, ενώ το 1921 ως διευθυντές εμφανίζονται οι Βήττας και Στρογγύλης.

Στη διεύθυνση Βερανζέρου 8 και αργότερα 10 και Πατησίων από το 1932 ήταν το ξενοδοχείο «Λονδίνον», το οποίο είχε είσοδο από την Βερανζέρου. Διευθυντής του ήταν ο Νικ. Κ. Τσάκας. Αυτή τη περίοδο διέθετε 50 ευάερα και ευήλια δωμάτια με εξώστες[103] και με καινούργια επίπλωση. Υπήρχε κεντρική θέρμανση, ζεστό και κρύο τρεχούμενο νερό, λουτρά σε όλα τα δωμάτια, χρηματοκιβώτιο για τη φύλαξη χρημάτων και πολύτιμών αντικειμένων, αίθουσα αναμονής, βιβλιοθήκη, καφενείο και ζαχαροπλαστείο. Το ξενοδοχείο λειτούργησε ως το 1954. Στη συνέχεια στεγάστηκε εκεί το ξενοδοχείο «Ιωάννινα»[104] ενώ σήμερα στο ίδιο σημείο σε σύγχρονο κτήριο σήμερα λειτουργεί το ξενοδοχείο «Polis Grand». Τέλος, την περίοδο 1928-1932, στη διεύθυνση οδός Βερανζέρου 56 αναφέρεται να η λειτουργία του ξενοδοχείου «Λονδίνον» με διευθυντή τον Γ. Μουζιάνη.[105]

Τα τρία πρώτα ξενοδοχεία που φέρουν την επωνυμία «Λονδίνον» πρέπει να σχετίζονται μεταξύ τους, δηλαδή ίσως πρόκειται για το ίδιο ξενοδοχείο. Σε αυτό συνηγορεί η αναφορά του επιχειρηματία Νικόλαου Κ. Τσάκα, ο οποίος σε αίτησή του προς τον Ε.Ο.Τ.[106] δηλώνει ότι αγόρασε την επιχείρηση με την επωνυμία «Λονδίνον» το 1932, η οποία όμως λειτουργούσε από το 1910.

Στην πινακίδα του ξενοδοχείου αναγράφεται η επωνυμία «Λονδίνον» το 1952. Πηγή: Αρχείο ΕΡΤ

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου «Λονδίνον» το 1934. Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος 1934 και 1935: Περίοδος Γ΄ Έτος Α. Αθήναι: Ιγγλέσης, 1934. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το κτήριο κατά την περίοδο που φιλοξενούσε το ξενοδοχείο «Ιωάννινα». Πηγή: Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

Το 1916 στην απέναντι συμβολή των οδών Βερανζέρου και Πατησίων, στο κτήριο που άνηκε στην Αικατερίνη Παξινού,[107] λειτούργησε το ξενοδοχείο «Ιόνιον», το οποίο διηύθυνε ο Γεώργιος Παξινός.[108] Από το 1928 μέχρι το 1932 διευθύντρια ήταν η Ελένη Κολυβά και τότε διέθετε 20 δωμάτια με 45 κλίνες.[109] Από το 1934 μέχρι το 1946 τη διεύθυνση ανέλαβε ο Γ. Παπαδημητρόπουλος. Το ξενοδοχείο είχε ανακαινισθεί το 1933 και είχε μετονομασθεί σε «Ιόνιον Παλάς». Διέθετε αρχικά 32 δωμάτια[110], 1 σαλόνι, 1 γραφείο, 2 λουτρά, και 5 αποχωρητήρια. Επίσης είχε θέρμανση με καλοριφέρ και νέες υδραυλικές και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις.[111] Το ξενοδοχείο ήταν σε λειτουργία μέχρι το 1968.[112]

Το ξενοδοχείο «Ιόνιον» το 1952. Πηγή: Lifo 21.4.2022

Πρώτη καταχώριση για τη λειτουργία του ξενοδοχείου «Γορτυνία» εντοπίστηκε σε οδηγούς το 1916. Είχε διευθυντή τον Δ. Σταματόπουλο και φαίνεται ότι λειτούργησε μέχρι το 1920. Το 1928 μετονομάστηκε σε «Στυλίς» με διευθύντρια τη Ζωή Σταματοπούλου. Διέθετε 9 δωμάτια.[113] Το 1932 μετονομάσθηκε σε «Εύβοια». Ιδιοκτήτης ήταν ο Ε. Κουλούρης και διευθυντής ο Παν. Βάγιας. Τα δωμάτια του ξενοδοχείου αυξήθηκαν σε 25 και το 1946 ήταν Ε΄κατηγορίας. Σε διαφημιστική καταχώριση αναφέρεται ότι η επίπλωση ήταν καινούργια, τα δωμάτια ευάερα και ευήλια και το προσωπικό πρόθυμο. Το ξενοδοχείο λειτουργούσε μέχρι το 1991[114].

Καταχώριση για το ξενοδοχείο «Εύβοια» το 1938. Πηγή: Εγκυκλοπαιδικόν ημερολόγιον "Πελασγού": Έτος όγδοον 1938 / Κ. Χ. Σκενδέρη. Αθήναι: Σκενδέρη, 1938. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1920 το ξενοδοχείο «Ακρόπολις» άρχισε να λειτουργεί στον αριθμό 23^α του δρόμου. Αρχικά είχε διευθυντή τον Δ. Μούβλη και αργότερα τον Σπύρο Μασουρίδη, και σύμφωνα με τους οδηγούς, λειτούργησε ως το 1926.

Το 1924 το ξενοδοχείο των αδελφών Πιπιλή ή Πιππόλη με την επωνυμία «Ολυμπία» λειτούργησε στη διεύθυνση Βερανζέρου 16, ανάμεσα στα ξενοδοχεία «Ομόνοια» και «Εύβοια». Διέθετε 15 δωμάτια με 32 κλίνες και από το 1932 μετονομάσθηκε σε «Σαβόια» ή «Σαβόγια». Είχε διευθυντή τον Νίκο Βαβούρη το 1935. Λειτουργούσε το 2008.[115]

Το ξενοδοχείο «Σαβόια» ή «Σαβόγια» σήμερα. Πηγή: Google earth.

Στο αρχικά διώροφο[116] κτήριο επί της οδού Βερανζέρου 5, κοντά στην πλατεία Κάνιγγος, που κατασκευάστηκε γύρω στο 1900[117], ξεκίνησε να λειτουργεί στις 7 Μαρτίου του 1925 το ξενοδοχείο «Σέπερτ». Είχε διευθυντή τον Δ. Μπαλταδώρο και φαίνεται ότι διατήρησε αυτή την επωνυμία ως το 1930. Τότε μετονομάσθηκε σε «Τέμπη Παλάς» με τον ίδιο διευθυντή και διέθετε 27 δωμάτια. Το 1949 αναφέρεται να λειτουργεί εκεί το ξενοδοχείο «Μακεδονικόν» της Σοφίας Καραγεώργου, το οποίο λειτουργούσε το 1960[118]. Το κτήριο που φιλοξένησε τα παραπάνω ξενοδοχεία έχει κατεδαφιστεί.

Το 1928 το ξενοδοχείο «Ομόνοια» λειτούργησε δίπλα από το ξενοδοχείο «Σαβόγια» με διευθύντρια τη Ζωή Σταματοπούλου ενώ το 1936 είχε διευθυντή τον Γαβριήλ Λ. Γαβριήλ. Φαίνεται ότι λειτούργησε μέχρι το 1954.

Τα ξενοδοχεία «Ομόνοια» και «Σαβόγια» σε αντιπαράθεση με το σήμερα. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

Την ίδια χρονιά λειτούργησε στη συμβολή των οδών Βερανζέρου και Ίωνος 15 το ξενοδοχείο «Νέα Βικτώρια». Το τετραώροφο κτήριο ανήκε στον Σίδνεϋ Κ. Μέρλιν, και οικοδομήθηκε σε σχέδια του μηχανικού Γαβαλά[119]. Διέθετε 40 δωμάτια, 2 σαλόνια, 1 γραφείο, 3 λουτρά και 8 αποχωρητήρια, 1 μαγειρείο και 2 δωμάτια για το προσωπικό. Υπήρχε θέρμανση, ηλεκτρικό ρεύμα και ασανσέρ.

Το ξενοδοχείο «Νέα Βικτώρια». Πηγή: Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

Το ξενοδοχείο «Μεντιτεράνιαν» ή «Μεντιτερανέ» λειτουύργησε το 1932 στη διεύθυνση Βερανζέρου 28 με διευθυντές τους Θεοφ. Και Περ.Κυριαζή. Διέθετε 45 δωμάτια με 65 κλίνες. Είχε καινούργια επίπλωση, αίθουσα αναμονής, αίθουσα δεξιώσεων, ασανσέρ, θέρμανση, κρύο και ζεστό τρεχούμενο νερό σε όλα τα δωμάτια, πρόθυμο προσωπικό, ενώ στις διαφημιστικές καταχωρίσεις θεωρείται εφάμιλλο των ελβετικών ξενοδοχείων. Το 2003 λειτουργούσε. Το κτήριο είναι διατηρητέο και αναπαλαιωμένο.[120]

Το 1931 το ξενοδοχείο «Μεντιτεράνιαν». Πηγή: Ημερολόγιον Ιθάκης: Τόμος τέταρτος 1931. Εν Αθήναις: Τύποις Ι. Προδρόμου και Δ. Κουβαρά , χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου το 1934. Πηγή: Τουριστική Ελλάς, 1934, τ.39-40. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου το 1947. Πηγή: Αεροπορικά Νέα, 1947, τ.3. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το κτήριο του ξενοδοχείου σήμερα. Πηγή: Google earth.

Το 1932 αναφέρεται να λειτουργεί στην οδό Βερανζέρου 34 το ξενοδοχείο «Κωνσταντινούπολις».[121]

Το 1934 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Ριτς» στον αριθμό 14[122] ή 44 της οδού Βερανζέρου με διευθυντή τον Π. Σολωμό. Στη συνέχεια, γύρω στο 1936 αναφέρεται ως διευθυντής του ο Π. Αλεξάκης. Το 1940 είχε διευθυντή τον Αποστ. Παπατζίκο. Το 1954 διέθετε 40 κλίνες και λειτουργούσε το 1972.

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου «Ριτς». Πηγή: Μέγας οδηγός της νήσου Λέσβου (Μυτιλήνη) 1935-1936-1937 / διευθυντής Γ. Χ. Γαβριηλίδης. Αθήναι: Γαβριηλίδης,1934. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Πριγκηπικόν» ξεκίνησε να λειτουργεί το 1937 στον αριθμό 27 της οδού Βερανζέρου. Διευθυντές του ήταν οι Μιχ. Γραββάνης και Μιχ. Αναστασόπουλος. Λειτουργεί μέχρι σήμερα.

Το ξενοδοχείο «Πριγκηπικόν» σήμερα. Πηγή: Google earth.

Σε οδηγό του 1939 αναφέρεται ότι στην οδό Βερανζέρου 8γ λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Εστία» και στον αριθμό 23 ή 43[123], σε ένα διώροφο κτήριο, το ξενοδοχείο «Χελμός». Διευθυντής του αναφέρεται ο Κων. Βάγιας.

Μετά το 1940 λειτούργησαν:

Εύβοια ως το 1991

Ιόνιον Παλάς (Ιόνιον) ως το 1968

Λονδίνον ως το 1954

Μεντιτεράνιαν ως το 2003

Ριτς ως το 1972

Χελμός ως 1972

Ξενοδοχεία ως σήμερα

Πριγκηπικόν

Οδός Βουκουρεστίου

Παλιότερα ο δρόμος αυτός ονομαζόταν οδός Αγχεσμού, ίσως γιατί οδηγούσε στο Λυκαβητό, που σύμφωνα με μια εκδοχή αποτελούσε τμήμα του Αγχεσμού των αρχαίων. Πριν από τη χάραξη του δρόμου περνούσε από εκεί ένα ρέμα που λεγόταν Χεζοπόταμος και κατέληγε στο ρέμα του Βοϊδοπνίχτη, δηλαδή τη σημερινή οδό Σταδίου. Τελικά η οδός ονομάστηκε Βουκουρεστίου, από την πρωτεύουσα της Ρουμανίας, Βουκουρέστι, για να τιμηθούν «οι φίλοι Ρουμάνοι και η ελληνική παροικία της πόλεως» σύμφωνα με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου. Μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο για ένα μικρό διάστημα το τμήμα της Βουκουρεστίου ανάμεσα στις οδούς Σταδίου και Ακαδημίας ονομάστηκε οδός Στρατάρχου Γιαν Σμαιτς, τον τότε ηγέτη της Νότιας Αφρικής.[124]

Ξενοδοχεία

Το 1927 ο «Βασ. Αναγνωστάκης» διατηρούσε πανσιόν στην οδό Βουκουρεστίου 48 και σε άλλο σημείο λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Κωνσταντινούπολις».

Στον αριθμό 22 της οδού Βουκουρεστίου και Βαλαωρίτου 4 από το 1928 ως το 1972 λειτούργησε το πολυτελές ξενοδοχείο «Ξενίας Μέλαθρον» του Κωνσταντίνου Λιακόπουλου. Διέθετε 52 δωμάτια. Το κτήριο που το φιλοξένησε κατεδαφίστηκε.

Το ξενοδοχείο «Ξενίας Μέλαθρον». Πηγή: Αρχείο ΕΡΤ.

Τιμολόγιο του ξενοδοχείου «Ξενίας Μέλαθρον». Πηγή: Τιμολόγια. Συλλογή Εφήμερων ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: EPH.04.08.031).

Διαφημιστικές καταχωρίσεις του ξενοδοχείου σε περιοδικό: Πηγή: Τουριστική Ελλάς, 1934 τ.39-40, 1936 τ.68. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Pension Suisse» ή «Ιντερνάσιοναλ (πανσιόν)» ή «Πανσιόν Ιντερνάσιονάλ» λειτουργούσε στην οδό Βουκουρεστίου 34 από το 1933 μέχρι το 1937. Τη περίοδο 1936-1937 διευθυντής του ήταν ο Α. Θεοδωρίδης.

Λειτούργησαν μετά τον πόλεμο:

«Ξενίας Μέλαθρον» ως το 1972

Οδός Βουλγαροκτόνου (Βασιλείου)

Η οδός Βασιλείου Βουλγαροκτόνου λεγόταν αρχικά Βουλγαροκτόνου, μετά μετονομάσθηκε σε Αυτοκρατόρος Βασιλείου Β΄ για να πάρει τη σημερινή της ονομασία Βασιλείου Βουλγαροκτόνου.[125]

Από το 1932 και μέχρι το 1935 το ξενοδοχείο «Λυκαβηττός» λειτουργούσε στην οδό Βουλγαροκτόνος 49.

Οδός Βουλής

Η οδός Βουλής πήρε το όνομά της προς τιμήν της Βουλής των Ελλήνων, αφού στην αρχή της ήταν το πρώτο κτήριο της Βουλής με πρόσοψη στη Σταδίου. Μετά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο και για ένα μικρό διάστημα ο δρόμος ονομάστηκε Αργεντινή Δημοκρατία (1945).[126]

Το 1892 ο «Κωνσταντίνος Καρπούζος» διατηρούσε ξενοδοχείο στη οδό Βουλής 8.

Το ξενοδοχείο «Bristol» λειτούργησε στο ανακαινισμένο και διατηρητέο κτήριο στην οδό Βουλής 2 από το 1904 τουλάχιστον. Διευθυντής ήταν ο Σ. Παξινός και παρείχε με το μήνα καθαρά και επιπλωμένα δωμάτια κυρίως σε οικογένειες.[127]

Η «Ελένη Βάλβη» διατηρούσε πανσιόν το 1927 στην οδό Βουλής 7.

Το 1932 και ώς το 1939 λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Φιλοξένεια» στην οδό Βουλής 7 με διευθυντή τον Ν. Φλωράκη. Διέθετε 21 δωμάτια και λειτουργούσε ως το 1968.

Από το 1938 το ξενοδοχείο «Old Tourist» πρώην «Tourist» λειτούργησε στην οδό Βουλής 20 με διευθύντρια τη Μαρία Λάβαρη. Λειτουργούσε ως το 1965 και διέθετε 49 κλίνες.

Οδός Γαμβέττα

Το 1916 στην οδό Γαμβέτα 8 λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Κασσάνδρα» με διευθυντή τον Δ. Υψηλάντη.

Στον αριθμό 4 της οδού Γαμβέτα λειτουργούσε το παράρτημα του ξενοδοχείου «Πέραν Κωνσταντινουπόλεως».

Οδός Γεωργίου Σταύρου

Η οδός Γεωργίου Σταύρου πήρε το όνομά της από τον τραπεζίτη και ιδρυτή της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος Γεώργιο Σταύρο (1788-1869). Βρίσκεται δίπλα από το διατηρητέο κεντρικό κτήριο της Εθνικής Τράπεζας στην οδό Αιόλου. Αρχικά λεγόταν οδός Τυπογραφείου[128], εξαιτίας του πρώτου Εθνικού Τυπογραφείου (κατόπιν Πρωτοδικείου) που βρισκόταν απέναντι στην οδό Σταδίου.

Ξενοδοχεία

Στην διεύθυνση Γεωργίου Σταύρου 6 λειτούργησε το 1904 ξενοδοχείο με την επωνυμία «Αχίλλειον». Το 1906 μετονομάσθηκε σε «Πάνθεον» και διευθυντής του αναφέρεται ο Ζήσης Αγραφιώτης. Σύμφωνα με τους οδηγούς λειτούργησε ως το 1912.

Σχεδόν δίπλα, στον αριθμό 8 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Λονδίνον» γύρω στο 1910.[129]

Το ξενοδοχείο «Κωνσταντινούπολις» αναφέρεται ότι λειτούργησε στην οδό Γεωργίου Σταύρου 6, χωρίς όμως να έχει διαπιστωθεί, αν πρόκειται για το ίδιο κτήριο στο οποίο λειτούργησε το προαναφερθέν ξενοδοχείο «Αχίλλειον». Σύμφωνα με τους οδηγούς το ξενοδοχείο «Κωνσταντινούπολις» άρχισε τη λειτουργία του το 1913 και έκλεισε το 1926. Τη δεκαετία αυτή διευθυντές του υπήρξαν οι Γ. Χρυσοχέρης ( 1913-1916), Αντωνία Γ. Αρμάντ 1916-1920) και Ε. Χατζηαναστασίου (1921 και μετά). Το ξενοδοχείο διέθετε ευάερα και ευήλια δωμάτια, με νέα επίπλωση, υπηρεσίες στα ευρωπαϊκά πρότυπα, ενώ οι τιμές των δωματίων κυμαίνονταν μεταξύ 30-60 δραχμών μηνιαίως.

Διαφήμιση του ξενοδοχείου «Κωνσταντινούπολις» το 1913. Πηγή: Νέα Ημέρα Τεργέστης, 24.3.1913, Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Διαφήμιση του ξενοδοχείου «Κωνσταντινούπολις» το 1915. Πηγή: Κοινωνικόν ημερολόγιον 1915: έτος δέκατον / Δημ. Ι. Πίππη. Αθήναι: Τύποις Ελλησπόντου Κλ. Νέγρη, χ.χ Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Με βάση αγγελία που εντοπίστηκε γύρω στο 1917, ίσως και νωρίτερα, λειτούργησε στην οδό Γεωργίου Σταύρου 4 το ξενοδοχείο «Νέον Σπλέντιτ». Διέθετε 22 δίκλινα δωμάτια και αρχικά είχε διευθυντές τους Παν. Τζανή, Ν. Βασιλείου, ενώ από το 1928 αναφέρεται ο Ν. Τσάκας. Λειτούργησε μέχρι το 1935 σύμφωνα με τους οδηγούς.

Αγγελία του ξενοδοχείου «Νέον Σπλέντιτ», στην οποία ζητείται καμαριέρα και διευθυντής που να γνωρίζουν γαλλικά. Πηγή: Νέα Ημέρα Τεργέστης, Ιούλιος 1917. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Οδός Γλάδστωνος

Η οδός Γλάδστωνος κοντά στην Ομόνοια πήρε το όνομά της από τον άγγλο πολιτικό, πρωθυπουργό και φιλέλληνα Ουίλιαμ Γιούαρτ Γλάδστων.[130]

Το ξενοδοχείο «Ερμής» που λειτούργησε στην οδό Γλάδστωνος δεν εντοπίστηκε σε κανέναν οδηγό της εποχής. Αναφέρεται όμως σε δημοσίευμα της εφημερίδας Αλήθεια το 1908 με αφορμή την αυτοκτονία πατρινού γνωστού δικηγόρου της εποχής, ο οποίος διέμενε και διέπραξε αυτοκτονία σε αυτό το ξενοδοχείο. Μάλιστα υπάρχει φωτογραφία του ξενοδοχείου, το οποίο, σε συνδυασμό με πληροφορίες από το δημοσίευμα, βρισκόταν σε κάποια συμβολή της Γλάδστωνος με άλλη οδό, που ακόμα δεν έχει ταυτιστεί.

Το δημοσίευμα της εφημερίδας που αναφέρει το παραπάνω ξενοδοχείο. Πηγή: Αλήθεια, 1908. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Ερμής». Πηγή: Αλήθεια, 1908. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1916 ξεκίνσε να λειτουργεί στην οδό Γλάδστωνος 6 το ξενοδοχείο «Βέρδεν» με διευθυντές τους Γ. Ξηρομεράκη και Μ. Καραβίτη. Εκεί το 1921 εγκαταστάθηκε το ξενδοχείο «Λουξ» που λειτούρησε ως το 1972. Είχε διευθυντές τους Μηλιώτη και Μιχαηλίδη και διέθετς 33 δωμάτια και 60 κλίνες.[131]

Το 1928, ίσως και νωρίτερα, στην οδό Γλάδστωνος 4, σε ένα τετραώροφο νεοκλασσικό κτήριο που χτίστηκε το 1900, λειτούργησε το ξενοδοχείο «Εκλεκτόν». Αρχικά ιδιοκτήτες του ακινήτου ήταν οι Δέσποινα Καραμικέ και Χαραλ. Ντόζυ και αργότερα ο Νικ. Χιώτης. Το ξενοδοχείο νοίκιασε και το διεύθυνε από το 1934^οι Ευστ. Παϊζης και η Ουρανία Σ. Παϊζη. Τότε μετονομάστηκε σε «Ρεξ». Το ξενοδοχείο διέθετε 27 δωμάτια και 53 κλίνες, λουτρά, αποχωρητήρια, κεντρική θέρμανση, κρύο και ζεστό τρεχούμενο νερό και ηλεκτρικά κουδούνια στα δωμάτια.[132] Ήταν σε λειτουργία μέχρι το 1972.[133]

Διαφημιστική κάρτα του ξενοδοχείου «Ρεξ». Πηγή: Hotel Rex [Kάρτα], κωδικός τεκμηρίου: EPH000052. Συλλογή Εφήμερα. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Το 1928 στην οδό Γλάδστωνος και Στοά Φέξη 31, βρισκόταν το ξενοδοχείο «Λυκούργος». Είχε διευθυντές τους Βούτα και Δ. Γκίκα και λειτούργησε μέχρι το 1958. Διέθετε 12 δωμάτια.

Οδός Δεληγιώργη

Το ξενοδοχείο «Βιέννη» λειτουργούσε το 1928 στην οδό Δεληγιώργη 34, ενώ στην ίδια διεύθυνση και τον ίδιο χρόνο αναφέρεται ότι λειτουργούσε εκεί το ξενοδοχείο «Κονκόρδια».

Από το 1934 ως το 1939 το ξενοδοχείο «Κέντρον» λειτουργούσε στην οδό Δεληγιώργη 49 με διευθυντή τον Εαυγ. Μακρή και αργότερα τον Φωκίων Μαρινάκη.

Το 1939 κάποιο ξενοδοχείο «Λάρισα» αναφέρεται ότι λειτουργούσε στους οδηγούς στην οδό Δεληγιώργη 49, όπως δηλαδή και το προηγούμενο. Ενδεχομένως το αντικατέστησε. Είχε διευθυντή τον Γ. Μπαντζάνη και λειτούργησε μέχρι το 1954. Διέθετε 20 κλίνες.

Οδός Δερβενιών

Στον αριθμό 19 της οδού Δερβενίων λειτούργησε το ξενοδοχείο του «Δ. Παπόδα» από το 1921 μέχρι το 1926.

Οδός Δημοκρίτου

Τον δρόμο, που πήρε το όνομά του από τον φιλόσοφο Δημόκριτο, πρίν από τη χάραξή του, τον διέσχιζε το ρέμα του Βοϊδοπνίχτη, το οποίο κατέληγε στην οδό Σταδίου. [134]

Το 1904 το ξενοδοχείο της «Ελίζας Ποναρίου» λειτουργούσε στην οδό Δημοκρίτου 3 και αργότερα ο «ξενώνας του Χρ. Πούλιου» στην οδό Δημοκρίτου 25.

Με την επωνυμία «Γκέσνερ» λειτουργούσε το 1927 πανσιόν στην οδό Δημοκρίτου 25.

Οδός Διδότου

Ο «Π. Πετρόπουλος» διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Διδότου 38 από το 1921 μέχρι το 1926.

Οδός Δώρου

Το 1904 και το 1905 στον αριθμό 11 της οδού Δώρου λειτουργεί ο «Θ. Φόλτσερ» ξενοδοχείο. Από το 1916 μέχρι το 1918 εμφανίστηκε εκεί το ξενοδοχείο «Κυκλάδες» με διευθυντή τον Δ. Καλαδάμη. Το 1921 στην ίδια διέυθυνση λειτούργησε το ξενοδοχείο «Μεγάλη Ελλάς» του Σπ. Δημητρέα και τη διετία 1928-1929 αναφέρεται εκεί το ξενοδοχείο «Μέγα».

Από το 1937 και ώς τις μέρες μας λειτούργεί στην οδό Δώρου 3 το ξενοδοχείο «Ελίκων» με διευθυντή τον Γεώργιο Ππαδημητρίου. Σήμερα είναι 2 αστέρων και διαθέτει 24 δωμάτια, ενώ τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του διέθετε 49 κλίνες.

Οδός Ελπίδος

Στη συμβολή των οδών Ελπίδος 2 και Μονής Προδρόμου λειτούργησε το 1928 και μέχρι το 1939 το ξενοδοχείο «Κρυστάλ Παλλάς» με διευθυντή τον Ν. Κύβελο.

Οδός Εμμανουήλ Μπενάκη (πρώην Προαστείου)

Η οδός λεγόταν αρχικά Προαστείου, γιατί οδηγούσε στη συνοικία Προάστειο, η οποία στα μέσα του 19^ου αιώνα είχε κατοικηθεί από οικοδόμους που κατάγονταν από τις Κυκλάδες. Η συνοικία αυτή απλωνόταν κυρίως γύρω από τις οδούς Θεμιστοκλέους, Ζωοδόχου Πηγής και την Πλατεία Εξαρχείων. Στην οδό δόθηκε το όνομα του Εμμανουήλ Μπενάκη, πολιτικού, επιχειρηματία και εθνικού ευεργέτη προς τιμή του.[135]

Ξενοδοχεία

Από το 1904 μέχρι το 1922 το ξενοδοχείο «Αιξ λε μπαιν» λειτούργησε στην τότε οδό Προαστείου (σήμερα Εμμ. Μπενάκη) 3 ή 5 με διευθυντές τους Ν. Καλαποθαράκο και Ηλ. Παπαηλιού. Το 1920 ήταν διευθυντής ο Σταύρος Π. Ξαρχάκος.

Πηγή: Τμήμα από επιστολόχαρτο του ξενοδοχείου. Αρχείο Ιωάννη Μπάρλου, Αρχεία ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ.

Το 1916 το ξενοδοχείο «Νέα Σάμος» βρισκόταν στην οδό Προαστείου 4. Λειτούργησε σύμφωνα με τους οδηγούς ως το 1918 με διευθυντή τον Εμμ. Εμμανουήλ.

Το ξενοδοχείο «Πρωτεύουσα» λειτούργησε το 1928 μέχρι το 1937 στη συμβολή των οδών Φειδίου 9 και Εμμ. Μπενάκη με διευθυντή τον Ι. Τσαμάκο αρχικά και αργότερα τους Αδελφούς Μ. Βασιλείου. Το ξενοδοχείο λειτούργησε σε ένα νεόδμητο κτήριο της εποχής και διέθετε 30 δωμάτια, καλά επιπλωμένα, «ευάερα και ευήλια».

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου. Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος 1934 και 1935: Περίοδος Γ΄ Έτος Α. Αθήναι: Ιγγλέσης, 1934. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Από 1928 ως το 1933 το ξενοδοχείο «Ποσειδώνιον» λειτουργούσε στην οδό Νικηφόρου 7[136] με διευθυντή τον Γ. Βούλτσο. Τη διετία 1934-1935 μετακόμισε στην οδό Εμμ. Μπενάκη 2[137] με τον ίδιο διευθυντή και δεν εντοπίστηκε στους οδηγούς καταχώριση τις επόμενες χρονιές.

Το 1939 το ξενοδοχείο «Αναγέννησις» λειτούργησε στη διεύθυνση Εμμ. Μπενάκη 8. Φαίνεται ότι η λειτουργία του ήταν σύντομη.

Οδός Ευαγγελιστρίας

Η οδός Ευαγγελιστρίας πήρε το όνομά της από τον παρακείμενο Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, ο οποίος είναι αφιερωμένος στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.[138]

Ξενοδοχεία

Το 1873 στην εφημερίδα Αυγή, εντοπίστηκε καταχώριση[139], που αναφέρεται στη λειτουργία του ξενοδοχείου «Πατρίς» κοντά στη βρύση Καλαμιώτου. Μετά την καταστροφή της Αθήνας από τον Μοροζίνι και την επιστροφή των κατοίκων, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα κάποιος καταγόμενος από την κωμόπολη Κάλαμο. Το 1698 κατασκεύασε κατοικία και βρύση, τη μετέπειτα γνωστή ως Καλαμιώτου. Συγκεκριμένα η βρύση βρισκόταν στη συμβολή των οδών Καλαμιώτου και Ευαγγελιστρίας, μεταξύ των ναών Αγίας Ειρήνης και Παναγίας Ρόμβη. Κοντά σε αυτό το σημείο βρισκόταν το εν λόγω ξενοδοχείο, το οποίο διηύθυναν οι Εμμανουήλ Χείλαρης και Αριστείδης Ευστρατίου. Αναφέρεται ότι διέθετε και οινοπωλείο. Δεν είναι ξεκάθαρο αν πρόκειται για ξενοδοχείο ύπνου ή ξενοδοχείο φαγητού, δηλαδή εστιατόριο.

Η καταχώριση στην Αυγή. Πηγή: Αυγή, 11.12.1873. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Ακρόπολις» στην οδό Ευαγγελιστρίας και Περικλέους αναφέρεται στον οδηγό του Μιλτιάδη Μπούκα το 1875. Σύμφωνα με αυτήν την καταχώριση βρισκόταν κοντά στο ναό της Ρόμβης και διέθετε και εστιατόριο. Το Σεπτέμβριο του 1877 στην εφημερίδα Ώρα ανακοινώνεται ότι ο διευθυντής και ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου «Ακρόπολις», Γ. Γεωργιάδης το εξόπλισε με νέα έπιπλα και γίνεται λόγος για τις «συγκαταβατικάς τιμάς»[140]. Το 1878 ανακοινώθηκε στον τύπο ότι το ξενοδοχείο νοικιάζεται με όλο του τον εξοπλισμό.[218] Στο σημείο υπάρχουν ακόμα παλιά κτήρια, αλλά δεν έχει εντοπιστεί σε ποιο λειτούργησε το ξενοδοχείο.

Οδός Ευριπίδου

Η οδός Ευριπίδου πήρε το όνομά της από τον αθηναίο τραγικό ποιητή Ευριπίδη και είναι ένας από τους εμπορικότερους δρόμους της Αθήνας. Είναι ένας στενός και όχι πολύ μακρύς δρόμος. Είναι ένας ζωντανός δρόμος με μεγάλη κίνηση τόσο από πεζούς όσο και από τα αυτοκίνητα.

Η οδός Ευρυπίδου το 1905. Πηγή: Γενικό Αρχείο 20^ος αιώνας. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός 2E03.007).

Ξενοδοχεία

Το ξενοδοχείο «Νέον Θέατρον» φαίνεται ότι είναι το πρώτο που λειτούργησε στην οδό Ευριπίδου. Διευθυντές του υπήρξαν οι αδελφοί Καλκούνη.

Το 1911 λειτούργησε στην οδό Ευριπίδου 30 (26) το ξενοδοχείο «Αττική». Ως το 1920 περίπου αναφέρεται διευθυντής ο Γ. Γιαννόπουλος και στη συνέχεια οι Γεώργιος και Σαράντης Γιαννόπουλοι. Διέθετε 20 δωμάτια και παρείχε καθαριότητα, ασφάλεια και οικογενειακή περιποίηση όπως φαίνεται στην παρακάτω καταχώρΙση του 1931.

Διαφημιστική καταχώριση του ξενοδοχείου. Πηγή: Ημερολογιακή ανασκόπησις: του 1931 / Του συγγραφέως και δημοσιογράφου Πάνου Καπερνέκα. Εν Καΐρω: Τύποις Ε. Μενικίδου και Σια, 1931. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Από το 1916 και μέχρι το 1918 το ξενοδοχείο «Αγιά Σοφία» με διευθυντή τον Ν. Κόλια λειτούργησε στην οδό Ευριπίδου 23.

Το ξενοδοχείο «Νέον» λειτουργούσε στην οδό Ευριπίδου 24 το διάστημα 1916 -1926 με διευθυντές τους Δ. Αλεφέρη και Βενετάτο σύμφωνα με τους οδηγούς της εποχής.

Το ξενοδοχείο «Αθηναϊκόν» άρχισε να λειτουργεί το 1925 σύμφωνα με τους οδηγούς. Βρισκόταν στην οδό Ευριπίδου 36 αρχικά, 40 από το 1932, σε ένα κτήριο που υπάρχει και σήμερα. Είχε διευθυντή τον Π. Θιακό, αργότερα τον Π. Παπαδημητρίου και διέθετε 30 δωμάτια. Από το 1938 διευθυντής του αναφέρεται ο Σ. Τσορμπατζής που έγινε και ιδιοκτήτης του. Στη συνέχεια πρέπει να ανέλαβε ο γιος του Αθανάσιος, τουλάχιστον μέχρι το 1961. Στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, βρίσκεται το αρχείο του ξενοδοχείου της περιόδου 1950-1961. Ως το 2017 ήταν σε λειτουργία με ιδιοκτήτη τον Νεκτάριο Αρματά.

Ο τελευταίος αναφέρει: «το ξενοδοχείο ήταν μέσα στα πέντε πρώτα ξενοδοχεία της Αθήνας που πήραν άδεια λειτουργίας. Αυτό έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 30, νωρίτερα δεν υπήρχαν άδειες λειτουργίας. Πρέπει να λειτούργησε το 1915. Από ότι γνωρίζω έχει αλλάξει τρία χέρια στην πορεία του: Ένας Τσομπαρτζής (πάνω από πενήντα εξήντα χρόνια), ο πρώτος ιδιοκτήτης, ένας Καββαδίας μετά και εγώ. Το κτίριο είναι περίπου 100 ετών. Είναι ένα παραδοσιακό, διατηρητέο κτίριο με ξύλινη σκάλα, πλακάκια παλαιού τύπου και γύψινα διακοσμητικά οροφής».[141]

Στο κτήριο του ξενοδοχείου πραγματοποιήθηκε ανακαίνιση και από το 2019 λειτουργεί ως ξενοδοχείο 3 αστέρων με την επωνυμία «Athens market portrait hotel».

Τιμολόγιο του ξενοδοχείου της δεκαετίας του 1930. Πηγή: Αρχείο Αθανάσιου Τσορμπατζή - Ξενοδοχείο «Αθηναϊκόν», φακ.1. Αρχεία ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Διαφημιστική κάρτα του ξενοδοχείου της δεκαετίας του 1950. Πηγή: Αρχείο Αθανάσιου Τσορμπατζή - Ξενοδοχείο «Αθηναϊκόν», φακ.1. Αρχεία ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Από το βιβλίο πελατών του ξενοδοχείου. Πηγή: Αρχείο Αθανάσιου Τσορμπατζή - Ξενοδοχείο «Αθηναϊκόν». Σειρά τόμων. Αρχεία ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ίδιο σημείο στο χώρο της υποδοχής του ξενοδοχείου τότε και σήμερα. Η φωτογραφία αριστερά από το Αρχείο Αθανάσιου Τσορμπατζή - Ξενοδοχείο «Αθηναϊκόν», φακ.1. Αρχεία ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ. Η φωτογραφία δεξιά από την σημερινή ιστοσελίδα του ξενοδοχείου (https://athensmarketportrait.com/)

Το 1928 στον αριθμό 21γ της οδού Ευριπίδου λειτούργησε το ξενοδοχείο «Κρυστάλ» με διευθυντή τον Ι. Μοσκόβου. Διέθετε 12 δωμάτια.[142] Στο σημείο βρίσκεται ένα διατηρητέο κτήριο, αλλά δεν έχει διαπιστωθεί, αν πρόκειται για το ίδιο.

Από το 1928 μέχρι το 1932 οι οδηγοί αναφέρουν ότι κάποιο ξενοδοχείο με την επωνυμία «Τανάγρα» και με διευθυντή τον Διομ. Χρυσικό λειτουργούσε στην οδό Ευριπίδου 24. Ως τότε σε αυτή τη διεύθυνση λειτουργούσε το προαναφερθέν ξενοδοχείο «Νέον».

Το ξενοδοχείο «Κνωσσός» λειτούργησε από το 1932 ως το 1960 στην οδό Ευριπίδου 38 και διέθετε 12 δωμάτια. Διευθυντής του ήταν ο Δημ. Χαλκιαδάκης. Το κτήριο που το στέγασε κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του 1960.

Σύμφωνα με τους οδηγούς από το 1938 ως τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960 λειτούργησε στην οδό Ευριπίδου 44 ξενοδοχείο με την επωνυμία «Διεθνές» με διευθυντή τον Χ. Παπαθωμά. Το κτήριο που βρίσκεται σήμερα εκεί εικάζεται ότι το φιλοξένησε. Στο ίδιο κτήριο, στον Επίσημος κατάλογο συνδρομητών τηλεφώνου 1937 αναφέρεται το ξενοδοχείο «Ταϋγετος» με διευθύντρια την Ελένη Παπαγεωργίου.

Πολύ κοντά στη συμβολή των οδών Ευριπίδου και Πολυκλείτου και επί της δεύτερης λειτούργησε από το 1928 ως το 1935 το ξενοδοχείο «Παρνασσός». Διαδοχικά το διηύθυναν ο Γ. Παπαδημητρίου και ο Αθ. Βουτσούρας. Διέθετε 15 δίκλινα δωμάτια.[143]

Ξενοδοχεία που λειτούργησαν μετά τον πόλεμο:

Αθηναϊκόν ως το 2018 περίπου με την ίδια επωνυμία.

Αττική ως το 1964.

Διεθνές ως το 1960 περίπου.

Κνωσσός ως το 1960.

Ξενοδοχεία που λειτουργούν ως σήμερα:

Αθηναϊκόν ως Athens market portrait hotel.

Οδός Ζήνωνος

Ο Ζήνων ο Ελεάτης ήταν ένας από τους αρχαίους Έλληνες προσωκρατικούς φιλοσόφους στην Κάτω Ιταλία και μέλος της Ελεατικής Σχολής που ίδρυσε ο Παρμενίδης. Ο Αριστοτέλης τον αποκαλούσε «εφευρέτη της διαλεκτικής μεθόδου». Γεννήθηκε περί το 488 π.X. στην Ελέα της Ιταλίας, όπου και πέθανε περί το 425 π.Χ.[144] Προς τιμήν του πήρε το όνομά της η οδός Ζήνωνος. Η οδός ξεκινάει από την οδό Πειραιώς κοντά στο ύψος της Ομόνοιας και τελειώνει στη συμβολή των οδών Λεωνίδου, Δεληγιώργη και Ακομινάτου. Το κομμάτι που είναι πεζόδρομος από την Πειραιώς ως την οδό Μενάνδρου παλιότερα λεγόταν οδός Βούρμπιανης από ένα χωριό της Ηπείρου.[145]

Τη δεκαετία του 1980 ένα μικρό κομμάτι του δρόμου, αυτό στη συμβολή της οδού Γερανίου με τη Ζήνωνος και Μενάνδρου είχε κακή φήμη, ενώ ο υπόλοιπος δρόμος ήταν ένας εμπορικός δρόμος, με πολλά μαγαζιά. Το 1990 η Ζήνωνος πεζοδρομήθηκε κατά ένα μεγάλο μέρος και άνοιξαν κι άλλα εμπορικά καταστήματα. Τότε, εκεί γύρω λειτουργούσαν πέντε εφημερίδες και πολλά δικηγορικά γραφεία, αφού στην περιοχή υπήρχαν δικαστικές υπηρεσίες.[146] Η παρακμή του δρόμου ξεκίνησε από το 2000 και μετά αφού έφυγαν οι εφημερίδες και μεταφέρθηκαν οι δικαστικές υπηρεσίες.

Ξενοδοχεία

Το ξενοδοχείο «Αμερικάνικον» λειτούργησε στην οδό Ζήνωνος 26 το 1934 μέχρι το 1948 σύμφωνα με τους οδηγούς της εποχής. Είχε διευθυντές τους Νικόλαο Μπένο και Ι. Νικηφόρο. Επρόκειτο για ένα λαϊκό ξενοδοχείο το κτήριο του οποίου υπάρχει ως σήμερα στον αριθμό 25 με πολλές παρεμβάσεις και αλλαγές σε σχέση με την αρχική του μορφή.

Το ξενοδοχείο «Αμερικάνικον» στην οδό Ζήνωνος. Πηγή: Γενικό αρχείο 20^ος αι. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (κωδικός: 2E01.044).

Το 1934 αναφέρεται στον αριθμό 15 της οδού Ζήνωνος το ξενοδοχείο «Νάρκισσος».

Στη συμβολή των οδών Ζήνωνος 1 και Πειραιώς λειτούργησε το 1939 το ξενοδοχείο «Καλάμαι» σε ένα κτήριο 4 ορόφων. Αναφέρεται στους οδηγούς να λειτουργεί ως το 1960 περίπου. Διευθυντής του ξενοδοχείου υπήρξε οι Π. Γκόνης και διέθετε 12 δωμάτια. Τη δεκαετία του 1920 το κτήριο λεγόταν Πραποπούλειον από τον ιδιοκτήτη του νευρολόγο γιατρό Χ.Π. Πραπόπουλο, ο οποίος διατηρούσε εκεί και το θεραπευτήριό του. Στους άλλους ορόφους λειτουργούσε γυναικολογική και οφθαλμολογική κλινική[147]. Το κτήριο έχει κατεδαφιστεί.

Στον ίδιο δρόμο και στη διασταύρωση με την οδό Κουμουνδούρου υπάρχει αναφορά για τη λειτουργία ξενοδοχείου κάποιου Μπουρνιά[148]. Δεν έχουν εντοπιστεί άλλα στοιχεία.

Ξενοδοχεία που λειτούργησαν μετά τον πόλεμο:

Αμερικάνικον ως το 1948

Αταλάντη ως το 1949

Οδός Ηπίτου

Η οδός Ηπίτου πήρε το όνομά της στα τέλη του 19^ου αιώνα με την απόφαση 264/1888 του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων από τον Πέτρο Ηπίτη. Ο Πέτρος Ηπίτης (1795-1861) καταγόταν από την Πάργα και ήταν γιατρός. Έγινε γιατρός και σύμβουλος του Αλεξ. Υψηλάντη, τον οποίο ακολουθούσε στις περιοδείες του και εργάστηκε για τους σκοπούς της Φιλικής Εταιρείας και του Αγώνα.[149]

Από το 1937 και μέχρι το 1939 ο «Γ. Κανελλάκης» διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Ηπίτου 7.

Οδός Θέατρου

Η πανσιόν της «Π. Πιστόλη» βρισκόταν στην οδό Θεάτρου 3.

Οδός Θεμιστοκλέους

Το ξενοδοχείο «Αλεξάνδρα» του Ν. Κουτσικέα ήταν Α΄κατηγορίας και λειτούργησε από το 1916 μέχρι το 1926 στην οδό Θεμιστοκλέους 6.

Ξενοδοχείο με την επωνυμία «Νέα Υόρκη» ήταν σε λειτουργία το 1916 στην οδό Θεμιστοκλέους 2. Διευθυντής αναφέρονται οι Μ. Κόρακας και από το 1921 ο Δ. Φουρτούνας. Εκείνη τη χρονιά το ξενοδοχείο μετονομάσθηκε σε «Νέον Κέντρον» και σταμάτησε τη λειτουργία του το 1926. Στο ίδιο σημείο το 1917 ήταν και το ξενοδοχείο «Όλυμπος».

Το 1916 και μέχρι το 1935 το ξενοδοχείο «Στερεά Ελλάς» με 14 δωμάτια και 40 κλίνες[150] δυναμικότητα λειτούργησε στον αριθμό 7 της οδού Θεμιστοκλέους. Διευθυντής του υπήρξε ο Κ. Λαζάρου και αργότερα οι Α. Λαζάρου και Π. Τριφύλης.

Το 1927 η πανσιόν «Ι. Κουγιουμτζάκη» λειτούργησε το 1927 κάπου στην οδό Θεμιστοκλέους.

Από το 1928 μέχρι το 1935 το ξενοδοχείο «Αιγαίον» λειτούργησε στην οδό Θεμιστοκλέους 65. Είχε διευθυντή τον Κ. Παπασταύρου.

Στη συμβολή της οδού Θεμιστοκλέους με την οδό Γαμβέτα 12 λειτούργησε το 1928 το ξενοδοχείο «Ιθάκη». Είχε διευθυντή τον Κομνηνό και διέθετε 21 δωμάτια και 30 κλίνες. Από το 1932 το ξενοδοχείο διεύθυνε ο Ερρίκος Σίλπερμαν, τα δωμάτια ήταν ευάερα και ευήλια με πολυτελή επίπλωση και λογικές τιμές[151]. Το ξενοδοχείο ήταν σε λειτουργία μέχρι το 1972.

Το διάστημα 1928-1929 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Λειβαθώ» στην οδό Θεμιστοκλέους 15 υπό τη διεύθυνση του Γ. Πεταλούδη και το ξενοδοχείο «Πρίγκηπος» στην οδό Θεμιστοκλέους 53.

Το ξενοδοχείο «Ρεγγίνα» ήταν στην οδό Θεμιστοκλέους 8. Σύμφωνα με τους οδηγούς λειτούργησε το 1928 και διευθυντές του υπήρξαν οι Χαρ. Ανδρέου και Α. Αστερινός και ο Ανδρέας Δ. Χαριλάου. Διέθετε 70 κλίνες. Το 1972 ήταν σε λειτουργία.

Διαφήμιση του ξενοδοχείου «Ρεγγίνα» που εντοπίστηκε στο Σαμιακόν ημερολόγιον του 1939. Πηγή: Σαμιακόν ημερολόγιον. Αθήναι: Αδελφότης Σαμίων, 1939. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Οδός Ικτίνου

Το ξενοδοχείο «Βασιλικόν» λειτούργησε το 1938 με διευθυντή τον Γερ. Ζαχαράτο. Μέχρι το 1991 ήταν σε λειτουργία.

Οδός Ιπποκράτους

Το 1877 στην οδό Ιπποκράτους λειτούργησε το ξενοδοχείο «Θεσσαλία» με διευθύντρια την Κλεοπάτρα Κουντουβά[219].

Ώρα, 15.6.1877. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Την 1 Οκτωβρίου του 1888 το ξενοδοχείο «Ακαδημία» ξεκίνησε να λειτουργεί επί της οδού Ιπποκράτους πίσω από το Πανεπιστήμιο. Διέθετε ευάερα δωμάτια και εστιατόριο.

Το 1904 διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Ιπποκράτους 4 η «Β. Βλαχοπούλου».

Το 1927 η πανσιόν «Κουγιουμτζάκη» λειτουργούσε στην οδό Ιπποκράτους 6.

Η αγγελία για την έναρξη της λειτουργίας του ξενοδοχείου «Ακαδημία». Πηγή: Νέα Εφημερίς, 1.10.1888. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Οδός Ίωνος (σήμερα Μαρίκας Κοτοπούλη)

Από το 1916 και ώς το 1926 αναφέρεται να λειτουργεί το ξενοδοχείο «Ελληνισμός» στην οδό Ίωνος 9 με διευθυντή τον Αργ. Γιαννάτο.

Το 1927 η πανσιόν «Κράμερα» λειτούργησε στη συμβολή των οδών Ίωνος και Σατωβριάνδου.

Το 1928 και μέχρι το 1930 στη συμβολή των οδών Ίωνος 7 και Σατωβριάνδου άνοιξε ξενοδοχείο με την επωνυμία «Νέα Θεσσαλονίκη» με διευθυντή τον Ντουρντή. Εκεί από τον Ιανουάριο του 1931 εγκαταστάθηκε το ξενοδοχείο «Cosmopolit».

Το 1932 το ξενοδοχείο «Στάδιον» με διευθυντή τον Ο. Πρόδρομο και Σία λειτούργησε στην οδό Ίωνος 12 και διέθετε 10 δωμάτια. Το 1939 μετονομάσθηκε σε «Ωραία Θεσσαλία» και συνέχισε τη λειτουργία του ως το 1960 περίπου. Το 1949 αναφέρεται διευθυντής ο Αθαν. Στρωματίας.

Το ξενοδοχείο «Κασταλία» λειτούργησε τη περίοδο 1931-1947 στην οδό Ίωνος και Σατωβριάνδου 18 και είχε διευθυντή τον Ηλ. Γάτο. Διέθετε 14 δωμάτια με 25 κλίνες.

Το ξενοδοχείο «Αλβιών» λειτούργησε τη περίοδο 1933-1940 στη οδό Ίωνος 10. Διευθυντές του αναφέρονται οι Ν. Τσουγκράνης, Ι. Καραγιαννίδης και Ι. Ξνιαδάκης.

Οδός Καλαμίδας

Το ξενοδοχείο «Κέρκυρα» λειτούργησε το 1920 στην οδό Καλαμίδας 1. Είχε διευθυντή τον Ευαγ. Σγουρό. Λειτούργησε ως το 1939 τουλάχιστον και διέθετε 8 δωμάτια.

Οδός Κανάρη

Στη συμβολή των οδών Κανάρη 7 και Σέκερη βρισκόταν το 1910 η «Πανσιόν Μέρλιν» ή «Οικία Μέρλιν» ή «Merlin House Pension». Πρώτη αναφορά στην πανσιόν έχει εντοπιστεί το 1894 στον οδηγό του Badeker.

Οδός Κάνιγγος

Τη διετία 1916-1918 το ξενοδοχείο «Νέα Καλλίπολις» με διευθυντή τον Μ. Χάσον βρισκόταν στην οδό Κάνιγγος 3 και το ξενοδοχείο «Σαραντάπορον» με διευθύντρια την Ελένη Διαμαντοπούλου ήταν στην οδό Κάνιγγος 6.

Το 1932 το ξενοδοχείο «Ελβετία» ήταν στην οδό Κάνιγγος 27 υπό τη διεύθυνση Σ. Τσάτσουλα και Σία. Από το 1936 μετονομάθηκε σε «Φλωρεντία» ή «Φλωρεντιάλ» με διευθυντές τους Σ. Τσάτσουλα και Σπυρόπουλο. Διέθετε 23 δωμάτια και 46 κλίνες. Λειτούργησε μέχρι το 1960.

Το 1927 στην οδό Κάνιγγος 30 λειτούργησε η πανσιόν «Μπαχάροβιτς».

Το ξενοδοχείο «Καποδίστριας» λειτούργησε το 1934 στην οδό Κάνιγγος 22 και Καποδιστρίου. Διέθετε 30 κλίνες και είχε διευθυντή τον Κίμωνα Αξινό ή Παξινό. Το 1991 λειτουργούσε. Το κτήριο που το φιλοξένησε είναι διατηρητέο.

Οδός Κατακουζηνού

Το 1904-1905 διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Κατακουζηνού 11 άτομο με το όνομα «Κ. Χουλίτα».

Από το 1920 μέχρι το 1931 το ξενοδοχείο «Ελπίς» βρισκόταν στην ίδια διεύθυνση με το προηγούμενο, δηλαδή στην οδό Κατακουζηνού 11. Είχε διευθυντές τους Γ. Πεταλούδη και αργότερα τους Αθανασάκας και Καμπότσης ή Καπότζης.

Οδός Κεραμεικού

Το ξενοδοχείο «Ηλιούπολις» λειτούργησε το 1928 στην οδό Κεραμεικού 22 μέχρι το 1932.

Οδός Κεραμέων

Σε αυτήν την οδό, στον αριθμό 10 λειτούργησε από το 1934 μέχρι το 1939[152] το ξςνοδοχείο «Νέα Ελλάς» με διευθυντή τον Κ. Σταθάκη.

Οδός Κήπου[153]

Μια αγγελία που εντοπίστηκε στον Οδηγό της Ελλάδος 1925 του Ιγγλέση αναφέρει τη λειτουργία του ξενοδοχείου «Pansion de la Paix» στην οδό Κήπου 7, πίσω από τη Ρωσσική Εκκλησία, στην Αθήνα. Διευθυντής του ήταν ο Σπύρος Μεϊντάνης και το ξενοδοχείο, που στεγαζόταν σε ένα νεόκτιστο κτήριο, διέθετε ευήλια δωμάτια, μεγάλες αίθουσες και πολυτελή επίπλωση.

Καταχώριση για το ξενοδοχείο «Pansion de la Paix». Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Ι΄ 1925-1926 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1925. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Οδός Κολοκοτρώνη

Η οδός Κολοκοτρώνη λεγόταν αρχικά Ανακτορων, το πιθανότερο από την οικία Κοντόσταυλου που βρισκόταν εκεί και χρησιμοποιήθηκε ως το πρώτο ανάκτορο του Όθωνα.[154] Πήρε το σημερινό όνομά της από τον αγωνιστή του 1821, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

Το ξενοδοχείο «Επτάνησος» βρισκόταν στην οδό Κολοκοτρώνη 8 (10) από το 1916 ως το 1960. Είχε διευθύντρια την Ουρανία Ρούσου και διέθετε 10 δωμάτια.

Οδός Κηρυκείου

Από το 1920 μέχρι το 1926 το ξενοδοχείο «Θέμις» με διευθυντή τον Κυριάκο Σπηλιόπουλο και αργότερα με διευθύντρια τη Μαρία Σπυροπούλου λειτούργησε στην οδό Κηρυκείου 6.

Οδός Κλεισθένους

Το 1905 το ξενοδοχείο «Καλυψώ» λειτουργούσε στην οδό Κλεισθένους 5.

Οδός Κολοκοτρώνη

Από το 1916 μέχρι το 1935 στην οδό Κολοκοτρώνη 8 ή 10 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Επτάνησος» με διευθυντή τον Ρούσσο και αργότερα την Ουρανία Ρούσσου. Το ξενοδοχείο διέθετε 10 δωμάτια με 17 κλίνες[155].

Οδός Κοραή

Το 1884 στην Επετηρίς της Ελλάδος αναφέρεται η λειτουργία του ξενοδοχείου «Ανατολή» σε κάποιο σημείο της οδού Κοραή.

Το διάστημα 1928-1936 το ξενοδοχείο «Ritz Hotel» ή «Ριτς Χοτέλ» ή «Ριτ Χοτέλ» λειτούργησε στην οδό Κοραή 5.

Οδός Κρατίνου

Το ξενοδοχείο «Κνωσσός» με διευθυντή τον Ν. Κατσίμπαλη λειτούργησε το διάστημα 1911-1916 στην διασταύρωση των οδών Κρατίνου και Δημοτικού Θεάτρου.

Από το 1916 και ως το 1928 αναφέρεται να λειτουργεί στην οδό Κρατίνου 5 το ξενοδοχείο «Νέα Αλεξάνδρα» με διευθυντές τους Κ.Γ. Πυλιώτης, Χ. Λαμπρινόπουλος, Τ. Πετρόπουλος σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Το 1932 το ξενοδοχείο αναφέρεται ως «Αλεξάνδρα».

Το 1929 και μέχρι το 1931 το ξενοδοχείο «Αλεξάνδρεια» ήταν στην οδό Κρατίνου 5 ή 6.

Οδός Κριεζώτου

Το ξενοδοχείο «Ριβιέρα» στην οδό Κριεζώτου 5.

Οδός Λεωνίδου 1

Το 1932 το ξενοδοχείο «Απολλώνειον» ξεκίνησε τη λειτουργία του στην οδό Λεωνίδου 1 με διευθυντή τον Ιωάννη Μπάμπη και τότε διέθετε 9 δωμάτια και 19 κλίνες. Το ξενοδοχείο ανακαινίστηκε το 2004 και σήμερα λειτουργεί ως ξενοδοχείο 2 αστέρων με 24 δωμάτια.[156]

Την περίοδο 1921 - 1926 ο «Αρ. Παρασκευόπουλος» διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Λεωνίδου 37.

Από το 1928 μέχρι το 1935 το ξενοδοχείο «Κοντινένταλ» λειτούργησε στην οδό Λεωνίδου 12 με διευθυντή τον Γ. Ζαχαράτο. Διέθετε 20 δωμάτια με 28 κλίνες.

Οδός Λυκαβηττού

Τη διετία 1939-1940 στην οδό Λυκαβηττού 14 ο Ολ. Ευστρατιάδης διηύθυνε το ξενοδοχείο «Maison Suisse».

Οδός Λυκούργου

Η oδός Λυκούργου βρίσκεται ανάμεσα στις οδούς Αιόλου και Αθηνάς. Είναι ένας κεντρικός, αλλά μικρός και πυκνός δρόμος που διαθέτει αρκετά πολυώροφα κτήρια του μεσοπολέμου «μητροπολιτικής αισθητικής»[157].

Τη δεκαετία του 1910 - μέχρι το 1918 - οι οδηγοί αναφέρουν το ξενοδοχείο «Σερβία» στην οδό Λυκούργου 4 του Αθ. Θανόπουλου.

Από το 1916 μέχρι το 1926 στην οδό Λυκούργου 6 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Νέα Κόρινθος» με διευθυντή τον Γ. Κουτσελόπουλο. Το 1928, μετονομάσθηκε σε «Άμφισσα» και λειτούργησε ως το 1950 περίπου. Είχε διαδοχικά διευθυντές τους Λουκά Σουφλή, Σ. Σταμίδη και Χ. Ποδαρόπουλο. Διέθετε 16 δωμάτια.

Το 1916 στον αριθμό 1 του δρόμου λειτούργησε το ξενοδοχείο «Ελευθερία» με διευθυντή τον Δ. Κορύκλιο.

Την ίδια χρονιά στον αριθμό 2 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Τρίπολις» με διευθυντή τον Γ. Καραμπέτσο. Από το 1920 μετονομάσθηκε σε «Ευρώπη» με διευθυντές τους Ηλ. Θεοχαρόπουλο και Σ. Τσαγκάρη.

Το ξενοδοχείο «Veto» ή «Βέτο» λειτούργησε το 1926 στην οδό Λυκούργου 7. Είχε διευθυντές τους Π. Παναγόπουλο και Σία και διέθετε 55 δωμάτια. Σταμάτησε τη λειτουργία του το 1987. Το κτήριο ανεγέρθηκε το 1920 και άνηκε στην οικογένεια Παναγόπουλου. Είναι ιδιαίτερο λόγω της καμπύλης της πρόσοψης του και θεωρείται ένα από τα ωραιότερα διατηρητέα κτήρια της Αθήνας.

Το κτήριο του ξενοδοχείου σήμερα. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Το 1936 το κτήριο ήταν προς πώληση: «Οδός Λυκούργου 7 (Στοά Δεκάζου). Οικοδομή πενταόροφος. Έκτασις γηπέδου 500 πηχ.τ.τ. Άνω οι όροφοι είναι ενοικιασμένοι διά ξενοδοχείον και αποτελείται από 60 κύρια δωμάτια, δωμάτια υπηρεσίας, λουτρών, αποθηκών, κλπ. Εις όλα τα δωμάτια είναι νερά τρεχούμενα, καλοριφέρ, ασανσέρ. Εις το ισόγειον έχει 6 καταστήματα. Ετήσιον εισόδημα 756.000δρχ. Τιμή πωλήσεως 10.500.000 δρχ.».[158]

Την ίδια χρονιά στο περιοδικό Τουριστική Ελλάς εντοπίστηκε η παρακάτω καταχώριση:

Τουριστική Ελλάς, 1936, τ.72-73. Πηγή: Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1937 το ξενοδοχείο «Αίγλη» λειτουργούσε στην οδό Λυκούργου 14 με διευθυντή τον Αλκ. Τριανταφύλλου.

Οδός Μάγερ

Η οδός Μάγερ, η οποία βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας, κοντά στις πλατείες Βάθης και Ομόνοιας, πήρε το όνομά της από τον ελβέτο φιλέλληνα, γιατρό στο επάγγελμα, Ιωάννη-Ιάκωβο Μάγ(ι)ερ. Ο Μάγερ εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα το 1823 και συγκεκριμένα στο Μεσολόγγι. Εκεί ίδρυσε νοσοκομείο και εξέδωσε την εφημερίδα «Ελληνικά Χρονικά». Παντρεύτηκε την ελληνίδα Αλτάνα Ιγγλέζου και πολέμησε στο Μεσολόγγι κατά την πολιορκία του και τελικά σκοτώθηκε στην Έξοδο. Ο τάφος του βρίσκεται εκεί, στον Κήπο των Ηρώων.

Στην διασταύρωση των οδών Μάγερ και Φαβιέρου 5 βρίσκεται το κτήριο, στο οποίο λειτούργησε το ξενοδοχείο «Πλάζα» το 1926. Ήταν Α΄ κατηγορίας και είχε διευθυντές τον Χρ, Ρούσσο και τον Ι. Ρούσσο. Το 1932 διέθετε 38 δωμάτια με 51 κλίνες. Το 1933 το ξενοδοχείο μετονομάζεται σε «Ρούσβελτ»[159] και διευθυντής αναφέρεται μόνο ο Ι. Ρούσσος. Οι διευθυντές του αλλάζουν πάλι και ως το 1938 το διευθύνουν οι Σαρής και Κουμέντης. Από το 1938 γίνεται Γ΄ κατηγορίας και έχει διευθυντή τον Ε. Γεωργιόπουλο[160]. Αυτή τη περίοδο διέθετε τηλέφωνο, μπουφέ, λουτρά και η υπηρεσία σύμφωνα με τιμολόγιο του ξενοδοχείου. Η διαμονή κόστιζε 25 δραχμές ανά ημέρα και επιπλέον χρεώσεις υπήρχαν για τις υπόλοιπες παροχές. Έτσι για 5 ημέρες διαμονής ο μπουφές κόστιζε 10 δραχμές, η υπηρεσία δωματίου 20 δραχμές, το τηλέφωνο 9 δραχμές ενώ στα διάφορα σημειώνεται χρέωση 10 δραχμών για το ηλεκτρικό.[161]Από επιστολόχαρτο που φέρει θέση απόδειξης πληροφορούμαστε ότι τον Ιανουάριο του 1940 η διαμονή στο ξενοδοχείο κόστιζε 76 δραχμές ανά ημέρα. Την απόδειξη υπογράφει ο διευθυντής Ε. Γεωργιόπουλος.[162]Το 1964 διέθετε 50 κλίνες και σύμφωνα με τους οδηγούς λειτουργούσε το 1973. [163]

Σήμερα το κτήριο είναι διατηρητέο και σε καλή κατάσταση και έχει αποκατασταθεί σε μεγάλο βαθμό. Αναφέρεται ότι έχει χάσει το διάκοσμό του[164]. Είναι μισθωμένο από τον Δήμο Αθηναίων και στεγάζει υπηρεσίες του.

Το τιμολόγιο και το επιστολόχαρτο σε θέση απόδειξης. Πηγή: Τιμολόγια. Συλλογή Εφήμερων ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ. (Από το αρχείο Μιχάλη Παπαϊωάννου, ΕΛΙΑ)

Οδός Μαυροματαίων

Η οδός Μαυροματαίων πήρε το όνομά της από την επιφανή οικογένεια της Ακαρνανίας Μαυρομμάτη. Πολλά μέλη της διακρίθηκαν πριν και μετά την Επανάσταση του 1821.[165]

Ο Γεράσιμος Σ. Λουκάτος στο βιβλίο του Αθηναϊκά του πολέμου και της κατοχής αναφέρει την ύπαρξη ξενοδοχείου με την επωνυμία «Belle vue» (Μπελ βυ) στην οδό Μαυροματαίων. Γράφει χαρακτηριστικά: «Γρήγορα λοιπόν φύγαμε από εκεί και περπατώντας στην οδό Μαυροματαίων, βρεθήκαμε μπροστά σ’ ένα μικρό οικογενειακό ξενοδοχείο. Ήταν ένα μικρό διώροφο κτίριο, παλιό αρχοντόσπιτο, νεοκλασικού ρυθμού, με τοξοκεφαλωτές πόρτες και σκαλιστούς πέτρινους εξώστες και με μεγάλη τοξωτή μαρμάρινη πόρτα εισόδου»[166]. Το κτήριο αυτό σώζεται και σήμερα καλά διατηρημένο. Τη δεκαετία του 1980 λειτουργούσε εκεί η επιχείρηση επίπλων Βαράγκη.[167]Το ξενοδοχείο λειτουργούσε στον αριθμό 21 τότε (στον αριθμό 27 σήμερα) του δρόμου σύμφωνα με τους οδηγούς και το 1949 μετακόμισε στην οδό Γ. Χαριτάκη με διευθυντή τον Δ. Φωτόπουλο.[168]

Οδός Μέγ. Ανδρονίκου

Το 1928 οδηγός αναφέρει ότι ξενοδοχείο με την επωνυμία «Βασιλεύς Κωνσταντίνος» λειτουργούσε στην οδό Μεγ. Ανδρονίκου, απέναντι από τον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου.

Οδός Μενάνδρου

Αρχικά η οδός Μενάνδρου λεγόταν Ηροδότου και στη συνέχεια Ηπείρου. Πήρε το σημερινό της όνομα από τον Αθηναίο κωμικό ποιητή Μένανδρο.[169]

Από το 1921-1926 ο «Κ. Πανουργιάς» αναφέρεται ότι διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Μενάνδρου 16.

Το ξενοδοχείο «Λεωνίδας» λειτούργησε τη περίοδο 1928-1968 στην οδό Μενάνδρου 85. με 12 δωμάτια και 24 κλίνες. Διευθυντές εμφανίζονται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους οι Π. Πολυχρονέας και οι Αφοί Μαυραγάνη.

Στην οδό Μενάνδρου 31 το ξενοδοχείο «Νέον Λίντο» ξεκίνησε να λειτουργεί το 1938 με διευθυντή τον Βόρις Τούρσκυ, την Ιουλία Τούρσκυ και στη συνέχεια τον Ευστ. Κωστόπουλο. Ήταν σε λειτουργία μέχρι το 1999. Σήμερα, ανακαινισμένο, λειτουργεί εκεί πάλι ξενοδοχείο.

Τη διετία 1934-1935 το ξενοδοχείο «Βόλγας» ήταν στην οδό Μενάνδρου 36. Το 1939, στην ίδια διεύθυνση λειτούργησε το ξενοδοχείο «Νέα Σπάρτη», το οποίο διέθετε 25 κλίνες και ήταν ανοικτό ως το 1954.

Το 1935 το ξενοδοχείο «Μεσσηνιακόν» με διευθυντή τον Κων. θ. Μπένο λειτούργησε στην οδό Μενάνδρου 59 μέχρι το 1940.

Οδός Μητσαίων (Μακρυγιάννη)

Στην οδό Μητσαίων 9 λειτουργούσε το 1932 η πανσιόν «Πάκι». Λειτουργούσε το 1960.

Οδός Ναυάρχου Αποστόλη

Η οδός Ναυάρχου Αποστόλη λεγόταν οδός Τάκη, ήταν δηλαδή συνέχεια της σημερινής οδού Τάκη. Κάποια στιγμή πήρε την ονομασία Δυάδος ή Δάδος και αργότερα τη σημερινή της ονομασία από τον ψαριανό ναύαρχο και αρχηγό της ψαριανής μοίρας στην Ελληνική Επανάσταση του 1821, Νικόλαο Αποστόλη.[170]

Τη διετία 1904-1905 διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Ναυάρχου Αποστόλη ο «Κ. Γεωργίου».

Οδός Νικηφόρου

Το ξενοδοχείο «Ποσειδώνιον» λειτούργησε στην οδό Νικηφόρου 7 το 1928 με διευθυντή τον Γ. Βούλτσο. Το 1932 διέθετε 19 δωμάτια και 28 κλίνες. Αργότερα, το 1936, μετονομάσθηκε σε «Πεντελικόν» με διευθυντή τον Μιχαήλ Καϊρη.[171]

Σε διαφήμιση του 1938 η διεύθυνση του ξενοδοχείου καλεί τους κατοίκους της Άνδρου να το προτιμήσουν, ενώ επισημαίνεται η κεντρική θέση του ξενοδοχείου, κοντά στο Βασιλικό Θέατρο, οι λογικές τιμές, η καθαριότητα και η ησυχία.

Η διαφήμιση του 1938. Πηγή: Ημερολόγιον του γεωργού: 1938 / Δ. Παντελιάς, Β. Κοντός. Αθήναι: Γεωργική Ένωσις Άνδρου, χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1999 λειτουργούσε και το κτήριο που στέγασε τα δύο ξενοδοχεία είναι διατηρητέο. Στην πρόσοψή του φέρει ταμπέλα με την επωνυμία Πεντελικόν.

Το κτήριο των ξενοδοχείων. Πηγή: Google earth

Οδός Νικίου

Η οδός Νικίου πήρε το όνομά της από τον Νικία, αθηναίο πολιτικό και στρατιωτικό. Ήταν γιος του Νικηράτου από το δήμο Κυδαντιδών. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια και πήρε εξαιρετική μόρφωση.[172]

Το ξενοδοχείο «Νεωτερισμός» των Σπαταλά και Κατσάρη λειτούργησε στην οδό Νικίου 15 από το 1916-1918. Το ξενοδοχείο μετονομάσθηκε από το 1920 σε «Ελευθερία» και είχε διευθυντή τον Θ. Αντωνάτου. Λειτούργησε τουλάχιστον ως 1932 και διέθετε 15 δωμάτια.

Στην εφημερίδα Νέα Ημέρα Τεργέστης εντοπίστηκε η παρακάτω καταχώρηση. Το ξενοδοχείο αναφέρεται με την επωνυμία «Νεωτερισμοί» και όχι «Νεωτερισμός»:

Πηγή: Νέα Ημέρα Τεργέστης, 3.8.1916. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Οδός Ξανθίππου

Στη συμβολή των οδών Ξανθίππου και Δεινοκράτους λειτούργησε το ξενοδοχείο «Παράδεισος» με διευθυντή τον Δ. Μαντζεβελάκη.

Οδός Ξούθου

Τη διετία 1928-1929 το ξενοδοχείο «Λαύριον» λειτούργησε στην οδό Ξούθου 12 με δυναμικότητα 18 δωμάτια και 20 κλίνες. Το ίδιο διάστημα το ξενοδοχείο «Τροκαντερό» βρισκόταν στην οδό Ξούθου 4.

Το 1928 και μέχρι το 1932 το ξενοδοχείο «Λέανδρος» με διευθυντή τον Δ. Υψηλάντη λειτούργησε στην οδό Ξούθου 16. Διέθετε 12 δωμάτια και 18 κλίνες. Στη συνέχεια, από το 1939 μέχρι το 1958 λειτούργησε εκεί το ξενοδοχείο «Στέμμα».

Φωτ. 98^α Διαφημιστική κάρτα του ξενοδοχείου «Λέανδρος». Πηγή: Νέον ξενοδοχείον ο Λέανδρος Πολυχρόνη Ν. Παυλάκου [Κάρτα], κωδικός τεκμηρίου: EPH000019. Συλλογή Εφήμερα. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Στην οδό Ξούθου 13 τη περίοδο 1928-1932 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Καλάβρυτα» με διευθυντή τον Κων. Ρουσκέτο. Διέθες 10 δωμάτια. Το 1937 σε αυτήν τη διεύθυνση εγκαταστάθηκε το ξενοδοχείο «Ελικων» ή «Νέος Ελικών», το οποίο ηταν σε λειτουργία μέχρι το 1946 υπό τη διεύθυνση του Γ. Ππαπαγεωργίου. Εκ τότε λειτούργησε εκεί το ξενοδοχείο «Ζενίθ», το οποίο λειτουργεί ως τις μέρες μας.

Οδός Όθωνος

Το ξενοδοχείο «Βερσαλλιών (Palais de Versailles)» ή «Παλαί ντε Βερσάγ» ή «Ανάκτορο των Βερσαλλιών» από το 1930 μέχρι το 1939 λειτούργησε στην οδό Όθωνος 10^α και Αμαλίας στο μέγαρο Λουριώτη. Το ξενοδοχείο διέθετε 20 δωμάτια και είχε διευθυντή.

Το μέγαρο χτίστηκε το 1870 και ήταν το αρχοντικό της οικογένειας Λουριώτη. Σε αυτό κατοίκησαν ο διάδοχος Κωνσταντίνος Α΄ και η σύζυγός του Σοφία, μέχρι να χτιστεί το ανάκτορο στην Ηρώδου Αττικού, το σημερινό Προεδρικό Μέγαρο.

Αναφέρεται ότι ξενοδοχείο με την ίδια επωνυμία λειτούργησε από το 1936 ως το 1946 στην οδό Πινδάρου 10.

Οδός Οικονόμου

Στην οδό Οικονόμου 26 λειτούργησε το 1928 και το 1929 το ξενοδοχείο «Οικογενειακόν».

Οδός Παιωνίου

Το 1928 το ξενοδοχείο «Μετέωρα» λειτούργησε στην οδό Παιωνίου 52 και Αλμυρού με διευθυντή τον Ν. Καρόρη. Από το 1937 διευθυντής έγινε ο Γ. Δαλτανούδας. Μεταπολεμικά στεγάστηκαν εκεί τα ξενοδοχεία «Νέα Μετέωρα» και «Διεθνές».

Το τριώροφο κτήριο που στέγασε τα ξενοδοχεία είναι διατηρητέο και κατασκευάστηκε το 1924 εξαρχής για ξενοδοχείο.[173]

Στην οδό Παιωνίου 60, απέναντι από το σταθμό Λαρίσης. λειτούργησε το ξενοδοχείο «Θεσπιαί» τη διετία 1928-1929 με διευθυντή τον Βασ. Σταυρίδη. Αναφέρονται ακόμα οι Α. Παπαϊωάννου και Α. Αγγελίνας. Διέθετε δωμάτια ευάερα και ευήλια, επιπλωμένα και ηλεκτροφώτιστα.[174] Στη συνέχεια, το 1930, μετονομάσθηκε σε «Φθιώτις». Το διηύθυνε ο Τ. Ανδριτσόπουλος και διέθετε 12 δωμάτια και 18 κλίνες. Λειτούργησε μέχρι το 1972 και στη συνέχεια το κτήριο που το φιλοξένησε κατεδαφίστηκε. Στη θέση χτίστηκε νέο ξενοδοχείο.

Οδός Περικλέους

Τη διετία 1892-1893 ο «Λέων Πολέμης» διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Περικλέους 37.

Πλατεία Βάθης-Άγιος Παύλος - Σιδηροδρομικοί Σταθμοί

Η Πλατεία Βάθης (επίσημο όνομα Πλατεία Ανεξαρτησίας) είναι πλατεία στο κέντρο της Αθήνας η οποία βρίσκεται κοντά στην Πλατεία Ομονοίας, γύρω από την οποία έχει αναπτυχθεί η ομώνυμη συνοικία.

Στην πλατεία αυτή συγκλίνουν οι οδοί Μάρνη, Μαιζώνος, Λιοσίων, Αχαρνών, και Καματερού.

Πήρε το όνομα Πλατεία Βάθης από τα άλλοτε λιμνάζοντα νερά του χείμαρρου Κυκλοβόρου, στο ύψος της σημερινής οδού Μάρνη, επειδή στο σημείο εκείνο το έδαφος κάπως βάθαινε.

Γράφει ο Κώστας Μπίρης στο «Αι Τοπωνυμίαι της πόλεως και των περιχώρων των Αθηνών»: «Βάθεια και μεταγενέστερα Βάθη: Παλαιά τοπωνυμία προκύψασα από το χαμήλωμα του εδάφους προς την κοίτη του Κυκλοβόρου εις το σημείο όπου εγίνετο η διάβασις του δρόμου του Μενιδίου. Μετά το πέρασμα του ρέματος ο δρόμος εχωρίζετο εις δύο κλάδους[175] κατευθυνόμενους προς το Μενίδι και προς τα Λιόσια».[176]

Υπάρχει βέβαια και η φήμη ότι το όνομα της πλατείας προέρχεται από κάποιον γαιοκτήμονα, οπότε και ονομάζεται «πλατεία Βάθη», (δηλαδή, η πλατεία του Βάθη.

Η συγκεκριμένη περιοχή είχε πολλά ξενοδοχεία συγκριτικά με άλλες γειτονιές της Αθήνας. Η αιτία ήταν εύλογη: καθώς προπολεμικά οι σιδηροδρομικοί σταθμοί αποτελούσαν τη βασική πύλη υποδοχής των επισκεπτόμενων στην Αθήνα, η παρουσία ξενοδοχείων στη γειτονιά ήταν αναγκαία. Από τις αρχές της δεκαετίας του 20 εμφανίστηκαν αρκετά ξενοδοχεία στη γειτονιά που πλήθυναν εντυπωσιακά μέχρι τον πόλεμο. Κάποια από αυτά ανήκαν στην ανώτερη κατηγορία. Στα μέσα προς τέλη της δεκαετίας του 1920 ήταν 7, ενώ μέχρι τις παραμονές του πολέμου[177] είχαν φθάσει τα 22. [178]

Ξενοδοχεία

Τις πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα το ξενοδοχείο «Ιονίς» λειτούργησε στην οδό Χαλκοκονδύλη 41.

Το 1916 και μέχρι το 1918 το ξενοδοχείο «Παράδεισος» με διευθυντή τον Γ. Ανδρεόπουλο βρισκόταν στην οδό Καλαμίδος 1.

Το 1916 στην οδό Σατωβριάνδου 7 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Μεσσηνία» με διευθυντή τον Ι. Πολίτη. Το 1920 αναφέρεται εκεί το ξενοδοχείο «Καποδίστριας» με διευθυντή τον Χ. Μπέλλο. Αργότερα το 1932 στην οδό Σατωβριάνδου 7, στο Νεόδμητο Μέγαρο Δ. Βογιαζίδου, λειτούργησε το ξενοδοχείο «Ευρώπη» με διευθυντή τον Δ. Παπαδημητρίου. Διέθετε 33 ευάερα δωμάτια με επίπλωση ελληνικού ρυθμού, καλοριφέρ, ασανσέρ, νερό σε κάθε δωμάτιο, λουτήρες. Προσκαλούσε ιδιαίτερα τους Κυκλαδίτες να το προτιμούν, όταν έρχονταν στην Αθήνα. Λειτουργούσε το 2003.

Το ξενοδοχείο Ευρώπη. Πηγή: Google earth.

Καταχώρηση του ξενοδοχείου το 1932. Πηγή: Φωνή Νάξου-Πάρου, 30.4.1932. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1925 στη διασταύρωση των οδών Λιοσίων 15 και Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 2 λειτούργησε το ξενοδοχείο Α΄κατηγορίας «Sans Rival» (Σαν Ριβάλ). Ιδιοκτήτες και διευθυντές του ήταν οι Αδελφοί Πολίτη.[179]

Καταχώρηση στην εφημερίδα Ελληνική που αναφέρεται στην έναρξη λειτουργίας του ξενοδοχείου. Πηγή: Ελληνική, 25.10.1925. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το κτήριο ξεκίνησε να χτίζεται το 1923.[180] Είναι ένα τεράστιο κτήριο με τρεις πτέρυγες στη πρόσοψή του και σχεδιάστηκε εξαρχής για ξενοδοχείο σε ύφος αρ-νουβό με ωραίες γύψινες διακοσμήσεις.[181]

Από τις διάφορες καταχωρήσεις που έχουν εντοπιστεί επρόκειτο για ένα μεγαλοπρεπές ξενοδοχείο που διέθετε όλες τις ανέσεις της εποχής: καλοριφέρ, τηλέφωνο, λουτρό με κρύο και ζεστό νερό, πολυτελείς αίθουσες αναμονής, σαλονιών, μουσικής (πιάνο), καπνιστήριο. Τα δωμάτια χαρακτηρίζονται ως ευάερα και ευήλια με θέα στους δρόμους της Αθήνας, ενώ γίνεται ιδιαίτερη μνεία για την καθαριότητα, την περιποίηση και την γλωσσομάθεια του προσωπικού. Τέλος, σε πολλές διαφημιστικές καταχωρήσεις αναφέρεται η δωρεάν παροχή πρωινού ροφήματος (1929) και η τιμή του δωματίου μετά πρωινού (1933).

Διέθετε γύρω στα 50 δωμάτια και 80 κλίνες. Λειτουργούσε το 1991.

Διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου το 1929. Πηγή: Ελληνική Επιθεώρησις, 1929, τ.260. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Διαφημιστική κάρτα του Sans Rival που εντοπίστηκε στο E-Bay.

Διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου το 1933. Πηγή: Δικηγορικός και συμβολαιογραφικός οδηγός της Ελλάδος 1932-1933: Μετά παραρτήματος Αιγύπτου-Κύπρου / ιδρύθη υπό Εμμανουήλ Φ. Φιλιππίδου. Αθήναι: Δράσις, 1932. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Μια ακόμη διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου το 1933. Πηγή: Πανελλήνιος εμπορικός οδηγός: Τόμος Β: Αφρική: 1933. Κάιρο: Ερμής, 1933. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

To κτήριο του ξενοδοχείου είναι πολυφωτογραφημένο, αλλά και ζωγραφισμένο από τον εικαστικό Φάνη Παρασκευουδάκη. [182]

Στιςς μέρες μας στέκει εγκαταλλελειμμένο «από τον μαρασμό της οικονομικής αδράνειας της τελευταίας δεκαετίας. Η παλιά οικογένεια των πρώτων κτητόρων έχει απελευθερώσει το «Sans Rival» προς ένα αύριο που προοιωνίζεται λαμπρό. Στην οικογένεια, πλέον, της Brown Hotels, το νέο «Sans Rival» αναμένει φωτεινές ημέρες»[183].

Το ξενοδοχείο «Sans Rival». Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Το 1925 επίσης αναφέρεται στους οδηγούς και το ξενοδοχείο «Λουβρ» στην οδό Χίου 9 με διευθυντές τους Ε. Παπαπαναγιώτου και Ε. Μπούρα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1940 διευθυντής ήταν ο Σπύρος Λ΄φης. Διέθετε περίπου 45 δωμάτια και 70 κλίνεςασανσέρ, λουτρά καλοριφέρ και τηλέφωνο. Το 1991 το κτήριο ανακαινίστηκε και εγκαταστάθηκε εκεί το ξενοδοχείο «Athens Lotus».

Το ξενοδοχείο σήμερα. Πηγή: Ιστοσελίδα ξενοδοχείου

Διαφημιστική κάρτα διπλής όψεως του ξενοδοχείου «Λουβρ». Πηγή: Λουβρ ξενοδοχείον ύπνου [Διαφημιστική κάρτα]. [Αθήνα]: Τύποις Ζάκα, 19;;, κωδικός τεκμηρίου EPH000030a, EPH000030b. Συλλογή Εφήμερα. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Πλάζα» στην συμβολή των οδών Φαβιερου 5 και Μάγερ λειτουργούσε το 1926 με διευθυντές τον Χρ. Ρούσσο και αδελφό. Διέθετε 38 δωμάτια και από το 1933 μετονομάσθηκε σε «Ρούσβελτ». Τότε είχε διευθυντές τους Σαρή και Κουμεντή και αργότερα τον Ε. Γεωργιόπουλο. Λειτούργησε ως το 1973 περίπου[184]. Το κτήριο είναι διατηρητέο και στεγάζει υπηρεσίες του δήμου Αθηναίων.

Το 1928 το ξενοδοχείο «Boston» (Βοστώνη) λειτούργησε στην οδό Δηλιγιάννη 32 (38) και Μαίζωνος. Διευθυντής ήταν ο Ν. Κουνάδης και αργότερα ο Σ. Σταθόπουλος. Διέθετε 20 δωμάτια με 38 κλίνες. Λειτούργησε τουλάχιστον ως το 1986 με την επωνυμία «Νέα Βοστώνη». Το κτήριο είναι διατηρητέο και ανακαινισμένο.

Το ξενοδοχείο «Boston» ανακαινισμένο. Πηγή: Google earth.

Τη διετία 1928-1929 κάποιο ξενοδοχείο με την επωνυμία «Καλάμαι» λειτούργησε στην οδό Οδυσσέως 1. Τότε και μέχρι το 1939 άρχισε να λειτουργεί και το ξενοδοχείο «Μωριάς» στην οδό Δεληγιάννη 39.

Το ξενοδοχείο «Πέραν Κωνσταντινουπόλεως» λειτούργησε στην οδό Κωνσταντινουπόλεως και Ελευσινίων από το 1928 και είχε διευθυντή τον Δ. Ραυτόπουλο. Στην οδό Γαμβέτα 5 λειτουργούσε και παράρτημα. Ήταν ανοικτό μέχρι το 1972. Στη συνέχεια μετονομάσθηκε σε «Λεβέντης». Το κτήριο που στέγασε τα ξενοδοχεία είναι διατηρητέο και σε κακή κατάσταση.

Την ίδια χρονιά, το 1928, λειτούργησε και το ξενοδοχείο «Λωζάννη» στην οδό Καποδιστρίου 54 στην πλατεία Βάθης. Διευθυντής αναφέρεται ο Νικ. Μάνος και διέθετε 32 δωμάτια και 50 κλίνες. Το 1932, λόγω της κρίσης το ξενοδοχείο διαφήμιζε ότι διέθετε τα δωμάτια σε πολύ χαμηλές τιμές.[220] Το 1991 διευθυντής ήταν ο Παύλος Μπαλοδήμος. Σήμερα το ξενοδοχείο συνεχίζει να λειτουργεί.

Το ξενοδοχείο το 1964. Πηγή: Τα περίπτερα της Αθήνας: 1943-1969 / Θανάσης Κάππος [Αθήνα]: Αλήθεια, 200;. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Καταχώριση του 1930. Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος του έτους 1930 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήναι: Πυρσός, 1930. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο Λωζάννη, ένα από τα νεώτερα της περιοχής και γι αυτό προσέφερε και τις πιο σύγχρονες ανέσεις, όπως φαίνεται σε καταχώρηση εφημερίδας. Πηγή: Ακρόπολις, 19.11.1932. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Όλυμπος» κατασκευάστηκε το 1928 σε σχέδια του Αθανάσιου Δεμίρη και βρίσκεται στην οδό Δηλιγιάννη 38 (44). Είναι ένα πενταόροφο γωνιακό επιβλητικό κτήριο της εποχής του μεσοπολέμου με αξιόλογα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά στοιχεία στις όψεις του και συμμετρική διάταξη αξόνων. Φέρει οριζόντιες ψευδολιθικές χαράξεις στα επιχρίσματα των όψεων. Έχει στα ανοίγματα πλαίσια από τραβηχτά και γεισίποδες στους εξώστες. Ο τελευταίος όροφος αποτελεί μεταγενέστερη προσθήκη, σαφώς προσαρμοσμένη με γεισίποδες στην στέψη. Επίσης στο ισόγειο υπάρχει σιδηρένιο στέγαστρο.[185]

Διευθυντές του ήταν οι Μάστορα και Μητσούλη και από το 1936 οι Χ. Ναούμ και Π. Μιστριώτης. [186] Διέθετε 40 δωμάτια και μετονομάσθηκε σε «Νέος Όλυμπος» και λειτουργεί και σήμερα ανακαινισμένο.

Το ξενοδοχείο σήμερα. Πηγή: Google earth.

Καταχώρηση σε έκδοση του 1927. Πηγή: Πανθεσσαλικό: Ημερολογιακό λεύκωμα εικονογραφημένο: έτος πρώτο / Θωμά Βινικίου (Θωμά Παπακωνσταντίνου)Βόλος: Έκδοσις αδελφών Παπακωνσταντίνου, 1927. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Και το ξενοδοχείο «Σαβόια» λειτούργησε το 1928 απέναντι από τον σταθμό Πελοποννήσου, στην οδό Οδυσσέως 1, και με διευθυντή τον Μ. Ρούσσο. Λειτούργησε μέχρι τον πόλεμο. Αργότερα στη θέση του χτίστηκε το ξενοδοχείο «Στάνλεϋ».

Το 1928 στην οδό Αριστοτέλους 46 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Σμύρνη». Διέθετε 8 δωμάτια με 13 κλίνες. Από το 1936 μετονομάσθηκε σε «Βαλκανικόν». Είχε διευθυντές τους Αθανάσιο Τσιαπούρη και τον Ευαγ. Μαντζαβανάτο. Το ξενοδοχείο λειτούργησε ως το 1972. Το κτήριο που φιλοξένησε τα ξενοδοχεία είναι ένα διώροφο κτίσμα με ημιυπόγειο. Έχει διατηρηθεί η πρόσοψή του.

Στην οδό Χαλκοκονδύλη 25 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Μον Ρεπό» από το 1928 μέχρι το 1930. Διευθυντές αναφέρονται οι Βρεττός – Πολυμενάκος και το 1930 η Δέσποινα Καραμικέ.

Από το 1928 μέχρι το 1932 το ξενοδοχείο «Αστόρια» με διευθυντή τον Γ. Σκαραμαγκά λειτούργησε στην οδό Χαλκοκονδύλη 25 αρχικά, 29 αργότερα. Το 1934, εγκαταστάθηκε εκεί το ξενοδοχείο «Παρθενών». Είχε διευθυντή τον Δημ. Καπνόριζα και λειτούργησε ως το 1940 περίπου.

Το ξενοδοχείο «Ατθίς» βρισκόταν στην οδό Σατωβριάνδου 19 και λειτούργησε το διάστημα 1928-1932. Είχε διευθυντή τον Κ. Σταυρόπουλο και διέθετε 12 δωμάτια.

Στην οδό Σολωμού λειτούργησε το 1928 το ξενοδοχείο «Νεάπολις». Διευθυντής ήταν ο Δ. Τσαρμποπούλος και διέθετε 12 δωμάτια. Στη συνέχεια είχε διευθύντρια τη Σοφία Δ. Τσαρμποπούλου. Μετονομάσθηκε σε «Κοραής» το 1935 και είχε διευθυντή τον Π. Θειακό. Λειτουργούσε ως το 1974.

Διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου «Νεάπολις». Πηγή: Δικηγορικός και συμβολαιογραφικός οδηγός της Ελλάδος 1932-1933: Μετά παραρτήματος Αιγύπτου-Κύπρου / ιδρύθη υπό Εμμανουήλ Φ. Φιλιππίδου. Αθήναι: Δράσις, 1932. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Θήβαι» βρισκόταν στην οδό Σμύρνης 12. Λειτουργούσε το διάστημα 1928-1932 με διευθυντή τον Γ. Παπαγεωργίου. Διέθετε 19 δωμάτια. Την ίδια περίοδο στην οδό Χαλκοκονδύλη 3^α λειτούργησε το ξενοδοχείο «Οδυσσέυς», το οποίο διέθετε 17 δωμάτια.

Το 1930 το ξενοδοχείο «Αλεξάνδρα» διέθετε 55 δωμάτια και 100 κλίνες. Βρισκόταν στην οδό Αβέρωφ 28 και διευθυντής του ήταν ο Σπ. Τζώρτζης. Λειτουργούσε το 1986.[187]

Το 1930 το ξενοδοχείο «Μεσολλόγιον» λειτούργησε στην οδό Καποδιστρίου 52 και διέθετε 14 δωμάτια με διευθυντή τον Κ. Παπαδημητρόπουλο.

Από το 1930 μέχρι το 1932 το ξενοδοχείο «Σαβόια», διαφορετικό από το προηγούμενο, με διευθυντή τον Σ. Μαρκεσίδη βρισκόταν στην οδό Καρόλου 37. Διέθετε 22 δωμάτια και 35 κλίνες.

Ξενοδοχείο με την επωνυμία «Μαυριάς» λειτουργούσε στην οδό Δεληγιώργη 39 με 8 δωμάτια δυναμικότητα,[188] ενώ στην οδό Νικηφόρου λειτούργησε το ξενοδοχείο «Μις Ευρώπη» με 13 δωμάτια.[189]

Το 1932 το ξενοδοχείο «Λευκός Πύργος» βρισκόταν στην οδό Νεοφύτου Μεταξά 27. Διευθυντής του ήταν ο Αλεξ. Καμπέτσο και διέθετε 18 δωμάτια. Λειτούργησε ως το 2003 και το κτήριο σώζεται και έχει κριθεί διατηρητέο.

Διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου. Πηγή: Τουριστική Ελλάς, 1940, τ.115. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Απόψεις του ξενοδοχείου. Πηγή: Τα ρημαγμένα ξενοδοχεία των φτωχών. Travelstyle, 11.10.2017.

Την ίδια χρονιά λειτούργησε και το ξενοδοχείο ο «Μάρνης» δίπλα στο ξενοδοχείο «Λωζάννη», προς την Μάρνη και στον αριθμό 29. Διευθυντής ήταν ο Π. Νάκης και διέθετε 18 δωμάτια. Μετονομάσθηκε σε «Μάριον» μετά το 1954. Το κτήριο που το στέγασε κατεδαφίστηκε.

Το 1934 στην οδό Χαλκοκονδύλη 35 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Αλάμπρα», το οποίο είχε διευθυντή τον Ν. Τσερπάνη και λειτουργούσε το 1947. Εντωμεταξύ στην απέναντι πλευρά του δρόμου, στην οδό Χαλκοκονδύλη 34 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Ηραίον» με διευθντή τον Δ. Καρπούζη.

To 1935 λειτούργησε στην οδό Αριστοτέλους 9 το ξενοδοχείο «Μεσολόγγιον» με διευθυντή τον Β. Ππαδημητρόπουλο. Από το 1938 μετονομάσθηκε σε «Αιτωλοακαρνανία» και διέθετε 29 κλίνες. ΔΙιευθυντής ήταν πάλι ο Β. Ππαδημητρόπουλος. Λειτούργησε ως το 1972 περίπου.[190]

Από το 1935 και ως το 1991 στην οδό Δηλιγιάννη 46, δίπλα από το θρυλικό κινηματογράφο Αλκαζάρ, λειτούργησε το ξενοδοχείο «Άστρα». Ιδιοκτήτης και διευθυντής του ήταν ο Θεόδωρος Παπανικολάου και διέθετε περίπου 34 δωμάτια. Το κτήριο κατεδαφίστηκε το 1995. Ο Αλέκος Φασιανός σε έργο του έχει αποτυπώσει τη γειτνίαση του ξενοδοχείου με τον κινηματογράφο.

«Ήταν στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν γύρισε από την Αμερική ο Αρκάς Θόδωρος Παπανικολάου και έκτισε το Ξενοδοχείο ύπνου και φαγητού «Άστρα» και το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο του έδωσε το νούμερο 5. Ήταν ένα Ξενοδοχείο πρωτοποριακό για την εποχή του, αφού διέθετε καλοριφέρ με σώματα μαντεμένια και … ζεστό νερό όλες τις εποχές του χρόνου. Επίσης διέθετε βιβλιοθήκη, ραδιόφωνο με γραμμόφωνο, μεγάλη αίθουσα εστιατορίου, ως και κήπο διαμορφωμένο κατάλληλα για γεύματα, καφέ, γλυκό και αφεψήματα.
Προπολεμικά, οι άμαξες άφηναν τους καλοκαιρινούς μήνες τους Αθηναίους κυρίους με τα ημίψηλα καπέλα τους και τις κυρίες με τα καπελίνα και τα κολλαρισμένα φουρό τους,, για να απολαύσουν παγωμένο νερό, παγωτό κασάτο με ή χωρίς βύσσινο, γλυκό του κουταλιού, υποβρύχιο, μπύρα βαρελίσια, βυσσινάδα και άλλα αναψυκτικά.
Ο προαύλιος χώρος ήταν τόπος συγκέντρωσης πολλών Αθηναίων της εποχής εκείνης, μια και βρισκόταν μεταξύ των θεάτρων «Αλκαζάρ» «Περοκέ» και «Λαού» και του Σιδηροδρομικού Σταθμού. Εκεί συναντιόνταν καλλιτέχνες της εποχής, όπως ο Βασίλης Λογοθετίδης, η Σοφία Βέμπο, ο Αλέκος Σακελάριος, ο Ορέστης Λιάσκος, ο Πέτρος Κυριακός, ο Μίμης Τραϊφόρος , το ιερό τέρας του ελληνικού θεάτρου, «το Μαρικάκι», η Μαρίκα Κοτοπούλη και άλλοι επώνυμοι και ανώνυμοι του καλλιτεχνικού χώρου.»

Η φωτογραφία του έργου του Φασιανού και τη συνέχεια του παραπάνω κειμένου Μια ανάμνηση διαφορετική μπορείτε να τη δείτε εδώ: https://2gymnasioathinon.net/el/%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%B7/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%83/37-%CE%BC%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE.html

Το ξενοδοχείο Άστρα το 1936. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

Το 1939 στην οδό Σολωμού 34^α και Τζώρτζ αναφέρεται το ξενοδοχείο «Αθηνά». Διέθετε 25 κλίνες και είχε διευθυντή τον Χαρ. Δήμου. Λειτουργούσε το 1972 και αργότερα το κτήριο που το στέγασε κατεδαφίστηκε.

Το 1939 το ξενοδοχείο «Βυζάντιον» λειτούργησε στην οδό Χαλκοκονδύλη 17 και το ξενοδοχείο «Επτάνησος» στην οδό Χαλκοκονδύλη 58. Είχε διευθύντρια την Ουρανία Ρούσσου και λειτούργησε μέχρι το 1960.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 και μέχρι το 1939 ξενοδοχείο με την επωνυμία «Ιθώμη» λειτουργούσε στην οδό Φαβιέρου 14.[191] Το ξενοδοχείο «Σεμίραμις» λειτουργούσε στην πλατεία Βάθης και το ξενοδοχείο «Τουρίστ» στη συμβολή των οδοών Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 65 και Δηλιγιάννη με διευθυντή τον Δ. Λίγκα. Διέθετε 32 δωμάτια και λειτουργούσε το 1973. Τέλος αναφέρεται και ξενοδοχείο με την επωνυμία «Σταθμός Λαρίσης» να λειτουργεί στην οδό Φιλαδελφείας και Λιοσίων 65 μόνο στο δεύτερο όροφο του κτηρίου που βρισκόταν εκεί. Μεταπολεμικά ονομάστηκε «Λαρισαϊκόν».

Πλατεία Μοναστηράκι

Από το 1904 μέχρι το 1911 το ξενοδοχείο «Αποστόλη Ναυάρχου» με διευθυντή τον Γ. Ανδριτσόπουλο λειτουργούσε στην πλατεία Μοναστηρακίου.

Το 1916 το ξενοδοχείο «Κιλκίς» με διευθυντή τον Χουρμ. Βαξεβανίδη λειτουργούσε επί της πλατείας Μοναστηρακίου. Διέθετε δωμάτια ευάερα, καθαρά και ηλεκτροφώτιστα με καινούργια επίπλωση και υποσχόταν μεγάλη περιποίηση.

Διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου «Κιλκίς». Πηγή: Ατζένδα: 1916 / Γ. Σασσίν, Σ. Κυρνάσιος [Αθήνα]: Τύποις αδελφών Μπλαζουδάκη, χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Από το 1920 ως το 1960 λειτούργησε στην πλατεία Μοναστηρακίου το ξενοδοχείο «Χίος» με διευθυντές τους Θεογένης Φεσόπουλος και Ε. Βακκάς. Διέθετε 10 δωμάτια.

Οδός Ομήρου

Ο «Α. Σκυλίτσης» διατηρούσε ξενοδοχείου στην οδό Ομήρου 34 το 1904-1905.

Οδός Πολυκλείτου

Η οδός Πολυκλείτου λεγόταν Αχαρνική οδός γιατί έφτανε μέχρι τις Αχαρνές και αργότερα, σύμφωνα με χάρτη του 1916, λεγόταν Θεοκρίτου.[192]

Από το 1920 μέχρι το 1935 το ξενοδοχείο «Ιωνία», το οποίο βρισκόταν στην οδό Πολυκλείτου 16, διέθετε 5 δωμάτια και 9 κλίνες. Διευθυντής του υπήρξε ο Κωνστ. Κρανίδας.

Την ίδια περίοδο λειτούργησε και το ξενοδοχείο «Παρνασσός» στην οδό Πολυκλείτου 21 με διευθυντή τον Αθαν. Βουτσούρα και Γ. Παπαδημητρίου. Διέθετε 15 δωμάτια.

Οδός Πρωτογένους

Η οδός Πρωτογένους λεγόταν παλιότερα Επίτομος οδός[193].

Το ξενοδοχείο «Σύρος» με διευθυντή τον Δημ. Μπεναρδή λειτούργησε στην οδό Πρωτογένους 4 το 1920. Μεταπολεμικά ονομάστηκε «Σύρος-Λακωνία».

Οδός Σανταρόζα

Το ξενοδοχείο «Πρίγκηψ Παύλος» βρισκόταν στην οδό Σαναρόζα 20 και είχε διευθυντή τον Δ .Σμύρλη. Λειτούργησε το 1916.

Οδός Σέκερη

Η πανσιόν «Κ. Καρακαλού» λειτούργησε το 1927 στην οδό Σέκερη 7.

Οδός Σκαραμαγκά

Στην οδό Σκαραμαγκά 4 το 1928 και ως το 1932 περίπου λειτούργησε το ξενοδοχείο «Ελβετία». Στο κτήριο σήμερα στεγάζεται η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή.

Οδός Σκουφά

Το 1927 ο «Φ. Βίνερ» και η «Κατήνα Γκάλιτς» διατηρούσαν πανσιόν στην οδό Σκουφά 25 και 50 αντίστοιχα.

Οδός Σολωμού

Γύρω από την οδό Σολωμού παλιότερα η περιοχή λεγόταν Ρούλια, από την οικογένεια Ρούλια, που διέθετε στην περιοχή αμπέλια και κτήματα.[194]

Το 1928 στην οδό Σολωμού 70 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Νεάπολις» με διευθυντή τον Δ. Τσαρμπούλο. Το 1934 μετονομάσθηκε σε «Κοραής» και είχε διευθυντή τον Π. Θειακό. Λειτουργούσε ως το 1973.

Το 1935 αναφέρεται στη συμβολή των οδών Σολωμού 34^α και Τζωρτζ το ξενοδοχείο «Αθηνά». Διευθυντής του ήταν ο Αργυρός Σίσκος. Λειτούργησε ως το 1972 και αργότερα το κτήριο κατεδαφίστηκε.

Οδός Σόλωνος

Το ξενοδοχείο «Η Ωραία Γαλλία» οικοδομήθηκε πριν το 1860 στην οδό Σόλωνος 53 και ήταν έργο του Σταμάτη Κλεάνθη. Το κτήριο διαχωριζόταν σε τρεις ζώνες με συμμετρία και άψογες αναλογίες μεγάθους των παραθύρων και των εξωστών. Δεν έφερε βαριά διακόσμηση. [195] Κατεδαφίστηκε το 1960 και στη θέση του βρίσκεται το Μεγαρο του ΟΤΕ, που φτάνει μέχρι την οδό Σίνα. Διευθυντές αναφέρονται οι Γ. Αποστολάτος και Ευάγγελος Φουσιάνης σε διαφορετικές χρονικές περιόδους.

Το ξενοδοχείο «Η Ωραία Γαλλία». Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Το 1904 κάποιο ξενοδοχείο του Λευθεριώτη λειτουγούσε στην οδό Σόλωνος 57. Το 1916 αναφέρεται στο ίδιο σημείο το ξενοδοχείο «Καποδίστριας» με διευθυντή τον Χ. Μπέλλο. Από το 1920 και μετά το ξενοδοχείο μετακόμισε στην οδό Σατωβριάνδου 7 υπό τον ίδιο διευθυντή.

Το 1927 η «Μαρία Ζουγανέλη» διατηρούσε πανσιόν στην οδό Σόλωνος 73.

Το 1932 το ξενοδοχείο «Κοραής» με 18 δωμάτια λειτουργούσε στην οδό Σόλωνος 68.

Το 1936 στην οδό Σόλωνος 23 λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Pension Suisse» με διευθυντή τον Ολύμπιο Ευσταθιάδη[196]. Ήταν σε λειτουργία μέχρι το 1955.

Οδός Σούτσου (Αλεξάνδρου)

Το ξενοδοχείο «Εστία των Ξένων» λειτούργησε το 1932. Ιδρυτής και διευθυντής ήταν ο Κ. Ταιριάζος. Το ξενοδοχείο αναφέρεται σε έναν μόνο οδηγό του 1941 αλλά στο περιοδικό Τουριστική Ελλάς εντοπίστηκε η παρακάτω καταχώρηση, η οποία περιέχει αρκετές πληροφορίες, ίσως μοναδικές γι΄ αυτό:

Πηγή: Τουριστική Ελλάς, 1936, τ.10-11. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1933 το ξενοδοχείο «Ρουμάνικον» λειτούργησε στην οδό Αλεξ. Σούτσου 3.

Στην οδό Αλ. Σούτσου 5 βρισκόταν το ξενοδοχείο «Φουαγιέ Ντεζ Ετρανζέ» το 1938 μέχρι το 1947.

Οδός Σοφοκλέους

Η οδός Σοφοκλέους πήρε το όνομά της το 1884, όπως και όλοι οι δρόμοι γύρω της πήραν ονόματα αρχαίων τραγικών και κωμικών ποιητών, εξαιτίας του θεάτρου Μπούκουρα που ήταν στην περιοχή. Σήμερα είναι ένας δρόμος με εμπορικό χαρακτήρα κυρίως από την οδό Αθηνάς και κάτω.

Ξενοδοχεία

Στις συμβολές της οδού Σοφοκλέους με τις οδούς Αιόλου και Αθηνάς υπήρχαν ξενοδοχεία, τα οποία έχουν ήδη καταχωρηθεί στους δρόμους αυτούς.

Τα υπόλοιπα ξενοδοχεία που λειτούργησαν στην οδό Σοφοκλέους είναι:

Το 1904 το ξενοδοχείο «Μακεδονία» αναφέρεται να λειτουργεί στην οδό Σοφοκλέους 19 και το ξενοδοχείο «Χίος» στην Σοφοκλέους 13. Το 1905 το ξενοδοχείο «Φεγγάρι» στεγάστηκε στο διατηρητέο κτήριο που βρίσκεται στη συμβολή των οδών Σοφοκλέους 30 και Κλεισθένους.

Το 1911 λειτουργούσε στην οδό Σοφοκλέους 26 το ξενοδοχείο «Τριφυλία» με διευθυντή τον Ιω. Ραμμόπουλο. Το 1912 αναφέρεται διευθυντής ο Π. Πομόνης. Το 1926 μετονομάσθηκε σε «Άνεσις» και είχε διευθυντές τον Απ. Βισδάκης και Αθ. Πεφάνη. Διέθετε 21 δωμάτια και 35 κλίνες. Στις διαφημιστικές καταχωρήσεις αναφέρεται ότι το κτήριο ήταν καινούργιο, τα δωμάτια ευάερα και ευήλια, διέθετε μοντέρνα επίπλωση, λουτήρες ευρωπαϊκούς και σύγχρονες υδραυλικές και ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις. Το 1938 το διεύθυνε ο Γεώργιος Αναστασιάδης. Λειτούργησε ως το 1968 περίπου. Το κτήριο κατεδαφίστηκε και στη θέση του χτίστηκε το 8όροφο ξενοδοχείο.

Διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου το 1925. Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Ι΄ 1925-1926 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1925. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1912 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Τρίπολις» του Π. Πομόνης στην οδό Σοφοκλεόυς 24 ή 30. Ενδεχομένως να σχετίζεται με τα ξενοδοχεία «Πανελλήνιον» και «Πίνδαρος».[197]

Το 1916 το ξενοδοχείο «Νέον Πάνθεον» του Ζ. Αγραφιώτη λειτουργούσε στην οδό Σοφοκλέους 35.Λειτούργησε ως το 1932 ως «Πάνθεον» και διέθετε 27 δωμάτια.

Την ίδια χρονιά το ξενοδοχείο «Σέρραι» λειτουργούσε στην οδό Σοφοκλέους 32 με διευθυντές τον Αθ. Πεφάνη ή Μπεφάνη και τον Κωνστ. Γιαννάκη. Διέθετε 15 δωμάτια και από το 1938 μετονομάσθηκε σε «Σερραίον». Το 2008 ήταν ιδιοκτησία των Θ. και Π. Κωστοπούλου. Σήμερα είναι ανακαινισμένο.

Το κτήριο του ξενοδοχείου είναι με δώμα. Η αρχιτεκτονική του μορφή βασίζεται σε δύο πολυγωνικές προεξοχές και στον κεντρικό άξονα με εσοχές που δημιουργούν τα μπαλκόνια. Υπάρχει γείσο σε κάθε προεξοχή που την τονίζει και ανώτατο γείσο. Στο ισόγειο τα καταστήματα είναι αλλοιωμένα από βιτρίνες και επιγραφές.[198]

Το ξενοδοχείο σήμερα. Πηγή: Google earth.

Η ταμπέλα του ξενοδοχείου. Πηγή: Google earth.

Διαφημιστική κάρτα του ξενοδοχείου.Πηγή: Αρζχείο Τισζεκ, 74,3. Αρχεία ΕΛΙΑ Θεσσαλονικής

Το ξενοδοχείο «Βαλκάνια» λειτούργησε το 1932 σε κτήριο που κατασκευάστηκε κάπου μέσα στο διάστημα από το 1911 ως το 1920 στη συμβολή των οδών Σοφοκλέους 34 και Σωκράτους 12.

Πρόκειται για ένα τριώροφο νεοκλασικό κτίριο γωνιακό. Τα ανοίγματα έχουν πλαίσια απλής μορφής με ποδιές και ανάγλυφα κλειδιά στον δεύτερο όροφο. Τα μπαλκόνια έχουν κάγκελα νεοκλασικής μορφής και φουρούσια. Υπάρχει διαχωριστική ταινία ορόφου. Υπάρχει ανώτατο γείσο με γεισίποδες και ακροκέραμα και περιμετρική λωρίδα από κυμάτια τραβηχτά με ανάγλυφους γεισίποδες στην προέκταση των πλαισίων των παραθύρων, καθώς και ανάγλυφα διακοσμητικά στοιχεία. Στο ισόγειο υπάρχουν πεσσοί με ισόδομη τοιχοποιϊα με έντονους αρμούς και επίκρανα. Οι βιτρίνες έχουν φεγγίτες.[199]

Το ξενοδοχείο διέθετε 20 δωμάτια και 35 κλίνες. Λειτουργούσε μέχρι πρόσφατα. Στην επιγραφή της επωνυμίας του πάνω από την κεντρική είσοδο του ξενοδοχείου φαίνονται τα ονόματα των τελευταίων ιδιοκτητών – διευθυντών: Γ. Χορτογιάννης – Γ. Πάλυβος.

Στην παρακάτω φωτογραφία εκτός από τους στρατιώτες, τα οδοφράγματα, τα χαλάσματα, και το τανκ φαίνεται το ξενοδοχείο Βαλκάνια.

Δεκεμβριανά. Βρετανοί στρατιώτες και τεθωρακισμένο όχημα σε δρόμο της πόλης. Αθήνα, 1944. Γενικό Αρχείο 20^ος. Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ (6K21.025)

Το ξενοδοχείο σήμερα. Πηγή: Google earth.

Η είσοδος και η ταμπέλα του ξενοδοχείου. Πηγή: Google earth.

Το 1934 στην οδό Σοφοκλέους 30 υπήρχε το ξενοδοχείο «Χελμός».

Το ξενοδοχείο «Άτλας» λειτούργησε στα τέλη του 1935 στην οδό Σοφοκλέους 30. Ιδρύθηκε από τον Α. Αλδίτη και το διεύθυνε ο Κ. Αλδίτης. Διέθετε 24 δωμάτια, τρία σαλόνια, τηλέφωνο και κρύο και ζεστό τρεχούμενο νερό. Λειτούργησε ως το 1991.

Το τετραώροφο γωνιακό κτήριο του μεσοπολέμου που το φιλοξένησε διαθέτει αξιόλογα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία. Οι όψεις του παρουσιάζουν συμμετρικές διατάξεις. Στην κύρια όψη οι δύο κεντρικοί άξονες τονίζονται από ενιαίο μπαλκόνι με κάγκελα νεοκλασικού σχεδίου και ανάγλυφα μαρμάρινα φουρούσια. Στους πλαϊνούς άξονες υπάρχουν μπαλκόνια στον δεύτερο και τρίτο όροφο. Τα ανοίγματα του πρώτου ορόφου έχουν πλαίσια με κυμάτια, γείσο και γεισίποδες. Των υπολοίπων ορόφων είναι απλής μορφής. Στις άκρες των όψεων υπάρχουν γωνιόλιθοι. Ο κεντρικός άξονας της πλαϊνής όψης τονίζεται από μπαλκόνια. Το ισόγειο είναι αλλοιωμένο από βιτρίνες και επιγραφές. Υπάρχει στέγαστρο.[200]

Το κτήριο του ξενοδοχείου σήμερα. Πηγή: Google earth.

Στην επιγραφή διακρίνεται ακόμα η επωνυμία του ξενοδοχείου. Πηγή: Google earth.

Αναφορά στο ξενοδοχείο «Άτλας». Πηγή: Τουριστική Ελλάς, 1936, τ.10-11. Πηγή Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Νεον Παλλάδιον» του Π. Ρέκουλα λειτουργούσε το 1937 στην οδό Σοφοκλέους 27. Από το 1939 ονομάστηκε «Μον Ρεπό» και λειτούργησε μέχρι το 1960. Διέθετε 39 κλίνες και είχε διευθύντρια την Δέσποινα Καραμικέ.

Το 1939 στην οδό Σοφοκλεόυς 27^α αναφέρεται ότι λειτουργούσε το ξενοδοχείο

«Στερεά Ελλάς».

Οδός Συγγρού

Η λεωφόρος Ανδρέα Συγγρού διανοίχτηκε και κατασκευάστηκε με δωρεά του Ανδρέα Συγγρού. Χαράχθηκε σε ευθεία γραμμή, σύμφωνα με την επιθυμία του δωρητή και κατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1880 σε σχέδια μιας ειδικής γαλλικής αποστολής. Πήρε επίσημα το όνομά της το 1898. Είναι μια από τις κυριότερες κυκλοφοριακές αρτηρίες του αθηναϊκού λεκανοπεδίου.[201]

Τη περίοδο 1934-1939 αναφέρεται στους οδηγούς ότι ξενοδοχείο με την επωνυμία «Κρίνος» λειτούργησε στην Λεωφ. Συγγρού 46.

Οδός Σωκράτους

Η οδός Σοφοκλεόυς, που πήρα το όνομά της από τον Αθηναίο φιλόσοφο Σωκράτη, τον 19^ο αιώνα είχε αρχοντικά με κορυφαίο το μέγαρο του Σπυρ. Θεοτόκη και της Τζένης Θεοτόκη, εκεί που κάποτε ήταν το ξενοδοχειίο «Αμπασαντέρ» και μετέπειτα το Εφετείο. Στον ίδιο δρόμο βρισκόταν και η οικία Βλάχου, όπου ο Γεώργιος Αγγέλου Βλάχος στέγασε το 1919 τα γραφεία της εφημερίδας Καθημερινή[202].

Το μέγαρο Σπυρ. Θεοτόκη και της Τζένης Θεοτόκη. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB).

Ξενοδοχεία

Το 1916 λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Βασιλεύς Κωνσταντίνος»[203] στον αριθμό 59 της οδού Σωκράτους. Διευθυντές ήταν οι Δημ. Γιαννακούλης και Γεωργ. Κουτσομάτος. Από το 1928 μετονομάσθηκε σε «Πολιτεία» και λειτούργησε ως το 1940.

Διαφημιστική καταχώρηση το 1916. Πηγή: Ατζένδα: 1916 / Γ. Σασσίν, Σ. Κυρνάσιος. [Αθήνα]: Τύποις αδελφών Μπλαζουδάκη, χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το ξενοδοχείο «Μακεδονία» υπό τη διεύθυνση του Θ. Ρουμπίνα λειτουργούσε στην οδό Σωκράτους 47 την περίοδο 1916-1920. Από το 1920 λειτουργησε εκεί το ξενοδοχείο «Νέα Ιωάννινα» ως το 1926 σύμφωνα με τους οδηγούς με διευθύντρια την Κατίνα Κοραή.

Το ξενοδοχείο «Πετρούπολις» του Ευαγ. Αγά λειτουργούσε το 1916 σην οδό Σωκράτους 31. Τότε λειτουργούσε και το ξενοδοχείο «Φιλοκάλια» στον αριθμό 24 της οδού Σωκράτους και με διευθυντή τον Δ. Αναγνωστόπουλο.

Το ξενοδοχείο «Ρώμη» λειτούργησε από το 1916 ως το 1940 στην οδό Σωκράτους 55. Άνηκε στον G. D. Martino, το διέυθυνε ο Ι.Π. Μαρτίνος και αργότερα οι Γ. Ανδρικόπουλος και Σία. Διέθετε 30 δωμάτια. Εκεί το 1911 οι οδηγοί αναφέρουν ότι λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Πανελλήνιον» του Π. Κονταρίση.

Το 1920 το ξενοδοχείο «Αρκάδιον» λειτουργούσε στην οδό Σωκράτους 24 και το διεύθυνε ο Γεώργιος Μπακούρος.

Στην οδό Σωκράτους 29, το 1920 και ως το 1926, ήταν το ξενοδοχείο «Μέλισσα», το οποίο διεύθυνε ο Κωνστ. Χαρίσης. Από το 1928 ως το 1932 λειτούργησε εκεί ξενοδοχείο με την επωνυμία «Νουβώτε» και με διευθυντή τον Ι. Κουλανδρή. Το ξενοδοχείο, που ήταν και ξενοδοχείο φαγητού, «Ακαδημαϊκόν» λειτούργησε εκεί το διάστημα από το 1932 – 1935. Διέθετε 14 δωμάτια. Από το 1939 ως το 1947, τουλάχιστον, ο Δημ. Οικονόμου διεύθυνε εκεί το ξενοδοχείο με την επωνυμία «Πανηπειρωτικόν». Στη συνέχεια, τη δεκαετία του 1960 λειτούργησε εκεί το ξενοδοχείο «Οίτη», το οποίο λειτουργούσε το 1992.

Διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου «Πανηπειρωτικόν». Πηγή: Ημερολόγιον του γεωργού: Έτος δεύτερον 1939. Αθήναι: Εκλαϊκευτικαί Γεωργικαί Εκδόσεις, χ.χ. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το κτήριο που φιλοξένησε τα ξενοδοχεία «Μέλισσα», «Νουβώτε», «Ακαδημαϊκόν», «Πανηπειρωτικόν» και «Οίτη». Πηγή: Google earth.

Το 1928 το ξενοδοχείο «Ερμείον» ήταν σε λειτουργία στη Σωκράτους 21. Είχε διευθυντή τον Ν. Τσάκα. Την ίδια χρονιά αναφέρεται ότι λειτουργούσε και το ξενοδοχείο «Νέον Στάδιον» στην Σωκράτους 48 με διευθυντή τον Ν. Μπαρκούρη. Λειτουργούσε το 1938 και διέθετε 15 δωμάτια με 28 κλίνες.

Με 8 δωμάτια και 9 κλίνες λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Σικάγον» από το 1928 ως το 1932 στην οδό Σωκράτους 47 με διευθυντή τον Χ. Πετσούλη.

Από το 1930-1933 το ξενοδοχείο «Αστήρ» λειτούργησε στην οδό Σωκράτους 5 με 18 δωμάτια και 30 κλίνες. Από το 1934 μετονομάσθηκε σε «Σελήνη» και είχε διευθυντή τον Ευαγ. Αγά. Λειτούργησε μέχρι το 1940 περίπου.

Το ξενοδοχείο «Κοσμικόν» λειτουργούσε το 1932 στην οδό Σωκράτους 32 με διευθυντή τον Γεώργιο Στυλίδη. Διέθετε 24 κλίνες και ήταν σε λειτουργία το 2008. Την ίδια χρονιά αναφέρεται και το ξενοδοχείο «Σωκράτης» στην οδό Σωκράτους 35 με 20 δωμάτια.

Το κτήριο που λειτουργούσε το «Κοσμικόν». Πηγή: Google earth.

Από το 1932 ως το 1935 οι οδηγοί αναφέρουν ότι στην οδό Σωκράτους 7 λειτουργούσε το ξενοδοχείο «Νέος Αστήρ» με 10 δωμάτια.

Από το 1934 ως το 1939 αναφέρεται στους οδηγούς ότι στην οδό Σωκράτους 21 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Αλάσκα» με διευθυντή τον Παναγιώτη Χασιώτη. Στον ίδιο αριθμό το 1932 αναφέρεται το ξενοδοχείο «Μον Ρεπό» με 10 δωμάτια δυναμικότητα.[204]

Το 1936 οι Αντωνόπουλος και Μπαλταδώρος διατηρούσαν στη οδό Σωκράτους 8 ξενοδοχείο με την επωνυμία «Ανατολή».

Οδός Τιμολέωντος

Στην οδό Τιμολέωντος 27 το 1911 λειτούργησε η πανσιόν «Mac Taggapt». Με την ίδια επωνυμία αναφέρεται το 1910 πανσιόν στην οδό Σταδίου 12.

Οδός Χαριλάου Τρικούπη

Η «Μάγια Κοτρώνη» διατηρούσε πανσιόν το 1936 στην οδό Χαριλάου Τρικούπη 172.

Οδός Τοσίτσα

Το ξενοδοχείο «White House» λειτούργησε το 1928 ως το 1930 στην συμβολή των οδών Τοσίτσα 1 και Μπουμπουλίνας 18.

Το κτήριο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1910, σχεδιάστηκε για να γίνει γυναικολογική ιδιωτική κλινική με δυναμικότητα 40 κλινών. Άνηκε στον γιατρό Κωνσταντίνο Λογοθετόπουλο. Μετά το τέλος του πολέμου, το 1913, ο Λογοθετόπουλος επέστρεψε στην Αθήνα και παραχώρησε την κλινική για τη δωρεάν περίθαλψη 50 τραυματιών αξιωματικών. [205]

Το 1930 το Υπουργείο Δικαιοσύνης σκόπευε να μεταφέρει -προσωρινά - εκεί το Πρωτοδικείο Αθηνών, το οποίο δεν πραγματοποιήθηκε.

Το κτήριο που φιλοξένησε το ξενοδοχείο το 1930. Αναφέρεται η χρήση του ως μελλοντικό Πρωτοδικείο. Πηγή: Ακρόπολις, 23.6.1930. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Αργότερα το κτήριο νοικιάστηκε και λειτούργησε εκεί το ξενοδοχείο. Από το 1932 ως το 1935 φιλοξένησε την Στρατιωτική Ιατρική Σχολή Αθηνών. Την Κατοχή στεγάστηκε το υπουργείο Εργασίας και την περίοδο της χούντας η Ειδική Ασφάλεια. Σήμερα το κτήριο δεν υπάρχει.[206]

Οδός Φιλελλήνων

Η πανσιόν «Αρώνη» λειτουργούσε στην οδό Φιλελλήνων 25 το 1940. Διέθετε πλούσια επιπλωμένα δωμάτια και εστιατόριο με ευρωπαϊκή κουζίνα.

Διαφημιστική καταχώρηση του ξενοδοχείου. Πηγή: Τουριστική Ελλάς, 1940, τ.115. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Οδός Φαίδωνος

Το ξενοδοχείο «Κέρκυρα» λειτούργησε στην οδό Φαίδωνος 10 στα μέσα της δεκαετίας του 1930.

Οδός Φειδίου

Η πανσιόν «Kloebe» λειτούργησε το 1910 στην οδό Φειδίου 5.

Οδός Φιλαδελφείας

Το 1934 αναφέρεται η λειτουργία του ξενοδοχείου «Καλλιόπη» στην οδό Φιλαδελφείας 5.

Οδός Φορμίωνος

Το ξενοδοχείο «Ταΰγετος» λειτούργησε στο τέρμα της οδού Φορμίωνος το 1934.

Οδός Φυλής

Από το 1928 ως το 1932 περίπου ο «Κοσμάς Ασπιώτης» διατηρούσε ξενοδοχείο στην οδό Φυλής 9.

Οδός Ψηλορείτου

Το 1932 το ξενοδοχείο «Αλκαζάρ» βρισκόταν στην οδό Ψηλορείτου 9 και διέθετε 15 δωμάτια.

Το ξενοδοχείο «Άστρα» λειτούργησε τη διετία 1934-1935 στην οδό Ψηλορείτου 7.

Χωρίς περισσότερα στοιχεία

Το 1924 και το 1925 κάποιος Επαμεινώνδας Αντύπας, ξενοδόχος, αναφέρεται ότι λειτουργούσε ξενοδοχείο κάπου στην Αθήνα. Ο ίδιος διέμενε στην οδό Επωνύμων εκείνη την περίοδο. Το 1934 - 1935 αναφέρεται ακόμα να διατηρεί ξενοδοχείο.

Σε άγνωστη περιοχή στην Αθήνα

Τα ξενοδοχεία «Ατλαντίς» και «Ερμής» αναφέρεται ότι λειτούργησε στην περιοχή της Πλάκας-Μοναστηράκι.[207]

Την οθωνική περίοδος το ξενοδοχείο «Κύθνος» αναφέρεται να λειτουργεί κάπου στην Αθήνα.[208]

Το 1834 αναφέρεται ότι ο γάλλος Ολιβιέρος και η σύζηγός του διατηρούσαν ξενοδοχείο ενώ κάποιο ξενοδοχείο με την επωνυμία «Alta Stella» λειτουργούσε[209].

Το 1836 το ξενοδοχείο «Λέων» λειτουργούσε στην Αθήνα.[210]

Λίγο πριν το 1840 αναφέρεται η λειτουργία του ξενοδοχείου «Club».[211] Περιηγητές γύρω στο 1840 αναφέρουν την ύπαρξη ξενοδοχείου με την επωνυμία «Αμερική», ενώ ο Μ. Παπαδόπουλος-Βρεττός στο βιβλίο του Αι Αθήναι του 1860 αναφέρει ότι το ξενοδοχείο αυτό ήταν κατώτερο από το «Βυζάντιον». Δεν έχει διευκρινιστεί, αν αυτό το «Αμερική» έχει σχέση με το «Αμερική» στη συμβολή των οδών Αιόλου και Σοφοκλέους που αναφέρεται ότι λειτουργούσε εκεί από το 1874.

Το ξενοδοχείο «Καποδίστριας» λειτουργούσε το 1840 σύμφωνα με την εφημερίδα Ταχύπτερος Φήμη[212].

Το 1850 αναφέρεται το ξενοδοχείο «Γερμανικόν» του Ν. Νέζερ.[213] Ενδεχομένως να σχετίζεται με τον Θ. Νεζερ και τους Χάρτμαν.

Το 1862 λειτούργησε το ξενοδοχείο «Αχιλλεύς» σε άγνωστη διεύθυνση.

Το 1869 αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο «Συνταγματικός Έλλην» λειτουργούσε απέναντι από το ξενοδοχείο «Πανελληνισμός» σε άγνωστο σημείο. Διευθυντής αναφέρεται ο Ιωάννης Γκαρώς ή Παττικός.

Η σχετική καταχώρηση για τα ξενοδοχεία «Συνταγματικός Έλλην» και «Πανελληνισμός». Πηγή: Αυγή αρ..2370 6.3.1869. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Τα ξενοδοχεία «Ανακρέων», «Δήμητρα» και «Παρθενών» λειτουργούσαν στην Αθήνα το 1863.[214]

Στην εφημερίδα Αυγή, στο φύλλο με αριθμό 2876 και με ημερομηνία 31.3.1871 αναφέρεται ότι κάποιος «Βαρνάβας» διατηρούσε ξενοδοχείο στην πόλη.Λειτουργούσε το 1881.[221] Το 1885 σε καταχώριση της Νέας Εφημερίς αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο «Βαρνάβας» μετονομάζεται σε «Ορφεύς» και οι νέοι του διευθυντές, Βασίλειος Ποδότας και Ιωάννης Βουτσινάς, ανέλαβαν να πληρώσουν τα χρέη του προηγούμενου ιδιοκτήτη και να συνεχίσουν τη λειτουργία του.

Η καταχώριση στην Αυγή. Πηγή: Αυγή, 31.3.1871. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ

Η καταχώρηση στη Νέα Εφημερίς. Πηγή: Νέα Εφημερίς, 17.1.1885. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Το 1879 το ξενοδοχείο «Πρίγκηπος» λειτουργούσε κάπου στα Χαυτεία[222].

Το ξενοδοχείο «Τρίκορφα» λειτούργησε στην Αθήνα το 1881 σύμφωνα με καταχώρηση στην εφημερίδα Ασμοδαίος.

Η καταχώρηση για το ξενοδοχείο Τρίκορφα. Πηγή: Ασμοδαίος αρ.142, 1-11-1881. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Το 1887 λειτουργούσε κοντά στο σιδηρόδρομο το ξενοδοχείο η «Αθηνά»[215].

Το 1916 το ξενοδοχείο «Τρεις Ιεράρχες» με διευθυντή τον Δ. Κούκουρη λειτούργησε σε άγνωστο σημείο της Αθήνας.

Οι οδηγοί του Ιγγλέσση του 1921 και του 1925 αναφέρουν ότι οι «Δ. Καρδάσης» «Ι. Κωνσταντάκης», «Αντ. Σκωτίδης», «Γεώργιος Σπύρου» διατηρούσαν ξενοδοχεία κάπου στην Αθήνα.

Το ξενοδοχείο «Ερέχθειον» με διευθυντή τον Στάσιο Αγγελόπουλο λειτουργούσε τη διετία 1925-1926.

Το 1929 το ξενοδοχείο «Ποσειδών» λειτουργούσε κάπου στην Αθήνα με διευθυντή τον Χύλαρη.

Το 1936 λειτούργησε σε άγνωστο σημείο της Αθήνας το ξενοδοχείο «Ακρόπολις» με διευθυντές τους Σ. Λιάκο και Σπ. Καβαλλάρη.

Πηγές

Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

Συλλογή οδηγών

Πρίγκηπας Νικόλαος της Ελλάδος, Τα πενήντα χρόνια της ζωής μου, Αθήνα 1926.

Ελεύθερο Βήμα, 15.3.1927.

Μεγάλη Βρεταννία: Ένα ξενοδοχείο-σύμβολο / Άγγελος Βλάχος. Αθήνα: Κέρκυρα, 2003.

Η αστική πολυκατοικία της μεσοπολεμικής Αθήνας : Η αρχή της εντατικής εκμετάλευσης του αστικού εδάφους / Μανώλη Β. Μαρμαρά. Αθήνα: Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ιδρυμα ΕΤΒΑ, 1991.

Αρχεία ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

Αρχείο Μιχαήλ Σοφιανού υποφ. 2.3

Άλλες πηγές

Αρχείο Νεότερων Μνημείων (http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio.aspx)

Wikipedia

Σημειώσεις

[1] Oδός 3ης Σεπτεμβρίου: Aπό τα καφέ σαντάν και τις αλλοδαπές αοιδούς στη λεωφόρο των επιστημόνων και των εμπόρων / Ε. Γ. Σκιαδάς – Ο μικρός Ρωμιός (ιστοσελίδα).

[2] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . - 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 555.

[3] Η Αθήνα τον 19ο αι.: εικόνες μιας οδοιπορίας μέσω του Τύπου / Θανάσης Γιοχάλας, Ζωή Βαΐου. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου , 2021, σελ. 337.

[4] Ανθολόγιο της Αθήνας: Βιβλίο πρώτο: Γειτονιές. Λόφοι. Δρόμοι / Τάκη Δ. Ψαράκη
Αθήνα: Νέα Σύνορα-Α. Α. Λιβάνη , 1990, σελ.18.

[5] Η παλιά Αθήνα ζει, γλεντά, γεύεται: κιμπάρικο ανάγνωσμα για μερακλήδες νοσταλγούς / Θωμάς Σιταράς. Αθήνα : Ωκεανίδα, 2011, σελ. 224.

[6] Oδός 3ης Σεπτεμβρίου: Aπό τα καφέ σαντάν και τις αλλοδαπές αοιδούς στη λεωφόρο των επιστημόνων και των εμπόρων / Ε. Γ. Σκιαδάς – Ο μικρός Ρωμιός (ιστοσελίδα).

[7] Oδός 3ης Σεπτεμβρίου: Aπό τα καφέ σαντάν και τις αλλοδαπές αοιδούς στη λεωφόρο των επιστημόνων και των εμπόρων / Ε. Γ. Σκιαδάς – Ο μικρός Ρωμιός (ιστοσελίδα).

[8] Wikipedia

[9] Το κτήριο αυτό οικοδομήθηκε γύρω στο 1910, σύμφωνα με τη λειτουργία των ξενοδοχείων που στεγάστηκαν εκεί και έχουν εντοπιστεί στους οδηγούς της εποχής.

[10] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[11] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 71.

[12] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[13] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 95.

[14] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[15] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας.Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 240.

[16] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[17] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 163.

[18] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 104.

[19] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 57.

[20] Σελίδες για την Ελλάδα του 20ού αιώνα: Κείμενα Γάλλων ταξιδιωτών / Επιμέλεια Παν. Μουλλάς, Βάσω Μέντζου. Αθήνα: Ολκός, 1995, σελ. 180.

[21] Γειτονιές της παληάς Αθήνας: Το Μεταξουργείο: Κολωνός-Ακαδημία Πλάτωνος / Κώστας Χατζιώτης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων, 199;, σελ. 15.

[22] Εν Αθήναις, κάποτε... : η πόλις και οι δρόμοι της διηγούνται την ιστορία τους / Διονύσιος Β. Ηλιόπουλος . Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2000, σελ. 319.

[23] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός , 2002, σελ.44.

[24] Εν Αθήναις, κάποτε... : η πόλις και οι δρόμοι της διηγούνται την ιστορία τους / Διονύσιος Β. Ηλιόπουλος . Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2000, σελ. 320.

[25] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . - 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 551-552.

[26] Ανθολόγιο της Αθήνας: Βιβλίο πρώτο: Γειτονιές. Λόφοι. Δρόμοι / Τάκη Δ. Ψαράκη
Αθήνα: Νέα Σύνορα-Α. Α. Λιβάνη, 1990, σελ.18.

[27] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός , 2002, σελ. 45.

[28] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . - 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 539.

[29] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . - 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 42.

[30] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . - 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 548.

[31] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 63.

[32] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 84.

[33] Η αστική πολυκατοικία της μεσοπολεμικής Αθήνας : Η αρχή της εντατικής εκμετάλευσης του αστικού εδάφους / Μανώλη Β. Μαρμαρά. Αθήνα: Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ιδρυμα ΕΤΒΑ, 1991.

[34] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 84.

[35] Ήταν διευθυντής και του ξενοδοχείου Μεντιτερανίαν.

[36] [36] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[37] Ακρόπολις, 20.6.1932

[38] Οδηγός της Ελλάδος του έτους 1930 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήναι: Πυρσός, 1930

[39] Πανελλήνιος εμπορικός οδηγός: Τόμος Β: Αφρική: 1933. Κάιρο: Ερμής, 1933

[40] Σιδηροδρομικόν ημερολόγιον: 1930 / Αγγέλου Τρουπάκη, Γεωργ. Σαμαροπούλου. Αθήναι: Εργασίαι Τύπου, χ.χ.

[41] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 111.

[42] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 175.

[43] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 108.

[44] Τουριστική Ελλάς, 1936, τ.72-73.

[45] Σιδηροδρομικόν ημερολόγιον: 1930 / Αγγέλου Τρουπάκη, Γεωργ. Σαμαροπούλου. Αθήναι: Εργασίαι Τύπου, χ.χ.

[46] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 101.

[47] Λειτουργούσε μέχρι το 2008. Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 145.

[48] Λειτούργησε ως το 1991 περίπου. Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 202.

[49]Από Μάρτιο 1941 – μετά την Απελευθέρωση του 1944.

[50] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. ανατ. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 83.

[51] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 216.

[52] Από τα εργαστήρια αγγειοπλαστικής που ήταν εκεί.

[53] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. ανατ. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 90.

[54] «Κάτι συμβαίνει στην οδό Αριστείδου και στην πλατεία Αγίων Θεοδώρων» / Ελεονώρα Βερυκοκίδη. Athens Voice, 6.4.2016, τευχ.561.

[55] Αλλιώς πλατεία Ηρώων

[56] Wikipedia

[57] «Ο Άγιος Αθανάσιος της οδού Αριστοφάνους στου Ψυρρή». Ακροκέραμα, 2013 (http://akrokerama.blogspot.com/2013/01/blog-post_18.html)

[58]«Το εκκλησάκι που πληγώνουμε…». Ιωάννης Μ. Μιχαλακόπουλος. Πεμπτουσία, 17.1.2020 (https://www.pemptousia.gr/2020/01/to-ekklisaki-pou-pligonoume/

[59] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος A, A-I / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 190.

[60] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 123, 169.

[61] Εμπορικός και βιομηχανικός οδηγός Ελλάδος-Αιγύπτου-Κύπρου 1940. [χ. τ.]: [χ. ό.], 1940.

[62] Ημερολογιον της φύσεως 1899, σελ. 15.

[63] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 50.

[64] Γύρω στο 1837.

[65] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 51.

[66] Αι Αθήναι του 1850: εντυπώσεις δύο Γάλλων περιηγητών / Μπάμπης Άννινος. Αθήνα: Γαλαξίας, 1971, σελ. 52.

[67] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 426.

[68] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 430.

[69] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 425.

[70] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη . 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013, σελ. 426.

[71] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 157.

[72] Μιχ. Μητσάκης: το έργο του / εισαγωγή-σχόλια-επιμέλεια Μιχ. Περάνθη. Αθήνα : Βιβλιοπωλείον "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου: [τυπογραφεία "Ελληνικής Εκδοτικής Εταιρείας"], 1956, σελ. 189.

[73] [73] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 161.

[74] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 52.

[75] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 170-173.

[76] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 165.

[77] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 154.

[78] Οι πληροφορίες από την Αλεξάνδρα Χαριτάτου.

[79] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 52.

[80] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 178-181.

[81] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 243.

[82] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 195-196.

[83] Πρίγκηπας Νικόλαος της Ελλάδος, Τα πενήντα χρόνια της ζωής μου, Αθήνα 1926, σ. 242-257.

[84] Ελεύθερο Βήμα, 15.3.1927

[85] Πρόκειται για τον Θ. Πετρακόπουλο, γαμπρό και συνεργάτη του Ευστάθιο Λάμψα, ιδρυτή του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρετανία».

[86] Μεγάλη Βρεταννία: Ένα ξενοδοχείο-σύμβολο / Άγγελος Βλάχος. Αθήνα: Κέρκυρα, 2003, σελ. 81.

[87] Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας: το χρονικό του ομορφότερου δρόμου της Αθήνας: ιστορία-κάτοικοι-διαδρομές / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Αθήνα]: Παρισιάνου, 2022, σελ. 243.

[88] Οδός Βίκτωρος Ουγκώ.

[89] Πέτρο Ιωάννη Βερανζέρο

[90] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Α΄, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 216.

[91] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010 (Βλέπε τεύχος 3, το λήμμα «Λονδίνον»).

[92] Από το 1842 βρισκόταν σε κάποιο σημείο της οδού Σταδίου.

[93] Αθήνα: ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία / Θανάσης Γιοχάλας, Τόνια Καφετζάκη , 2η έκδ., Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2013.

[94] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Γ’ Ρ-Ω, Πλατείες, άλση, πάρκα / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 357.

[95] Wkipedia: Πλατεία Κάνιγκος.

[96] «Οδός Βερανζέρου, 1910»/ Νίκος Βατόπουλος. Καθημερινή, 30.9.2019.

[97] Βιβλιοπωλεία και εκδοτικοί οίκοι της Αθήνας (1900-1950): τόμος Β' / Κώστας Χατζιώτης.
Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Αθηναϊκή Βιβλιοθήκη, 2001.

[98] Αργότερα το κατάστημα μεταφέρθηκε στην οδό Πατησίων 35α.

[99] «Σε μια στοά, πριν από 93 χρόνια» / Κώστας Τσίλης, Sport24, 13.4.2017.

[100] Γεωργακάς Μινιόν: η ιστορία μιας ζωής: η ιστορία ενός καταστήματος / Ιωάννη Γεωργακά.
Αθήνα: [Εξάντας], 1994.

[101] Πατησίων 19 και Βερανζέρου 10.

[102] Ενδεχομένως πρόκειται για το ίδιο κτήριο στο οποίο στεγάστηκε το ξενοδοχείο Σαβοια, το οποίο υπάρχει ακόμα.

[103] Δεν έχει εντοπιστεί άλλη καταχώριση ξενοδοχείου, στην οποία να γίνεται αναφορά στην ύπαρξη εξωστών.

[104] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 141.

[105] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 141.

[106] Αίτηση προς τον ΕΟΤ 16.8.1933. Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[107] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[108] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 119.

[109] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 119.

[110] Σε καταχώριση του 1937 αναφέρεται ότι διέθετε 50 δωμάτια. Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 120.

[111] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[112] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 120.

[113] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 229.

[114] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 105.

[115] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 217.

[116] Αργότερα στο κτήριο προστέθηκαν όροφοι. Πηγή: Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[117]Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[118] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 145.

[119] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[120] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 156.

[121] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 135.

[122] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 214.

[123] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 236.

[124] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. αναν. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 236.

[125] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. ανατ. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 199.

[126] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. ανατ. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 237.

[127] Εμπρός, 10.11.1904.

[128] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. αναν. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 111.

[129] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 140.

[130] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. αναν. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 273.

[131] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 142.

[132] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010

[133] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 213.

[134] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. ανατ. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 312.

[135] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. αναν. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 346.

[136] Στη θέση του μετακόμισε το ξενοδοχείο Πεντελικόν

[137] Εκεί σήμερα στον αριθμό 2 (Ε. Μπενάκη 2 και Σταδίου) στο διατηρηταίο κτήριο στεγάζεται γνωστό κατ΄στημα ρούχων.

[138] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. ανατ. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 383.

[139] Αυγή, 11.12.1873.

[140] ‘Ωρα, 23.7.1877.

[141] Ο κόσμος της Ευριπίδου και των πέριξ: Ευριπίδου, Ψυρρή και Γεράνι: ένας περίπατος στον χώρο και στον χρόνο / Ζωή Ε. Ρωπαΐτου. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της "Εστίας" Ι. Δ. Κολλάρου, 2018, σελ. 138.

[142] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 134.

[143] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 197.

[144] «Ζήνωνος: ο πολύβουος δρόμος». Άγγελος Μανταδάκης. Η Αυγή, 21.1.2022.

[145] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. ανατ. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 421.

[146] Το Εφετείο, το Πταισματοδικείο, το Αρχείο για παλιές υποθέσεις.

[147] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 122.

[148] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[149] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων των οδών της Αθήνας: Τόμος Α, Α-Ι / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. 4^η εκδ. ανατ. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 434.

[150] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 228.

[151] Τελώνιον, 3.12.1932.

[152] Στο βιβλίο Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 171 αναφέρεται ότι το ξενοδοχείο βρισκόταν στον αριθμό 26 της οδού Κεραμέων και ότι λειτούργησε ως το 1972.

[153] Μάλλον έχει μετονομασθεί. Δεν αναφέρεται στον παρακάτω τόμο. Οδός Κήπων, υπάρχει στα Πατήσια στην περιοχή της Αλυσίδας.

[154] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Β, Κ-Π / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2010, σελ. 115.

[155] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 100.

[156] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 48.

[157] Βατόπουλος, Νίκος. Ο αθηναϊκός μεσοπόλεμος της οδού Λυκούργου. Η Καθημερινή, 12.9.2016.

[158] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 71-72.

[159] Η παλιά γειτονιά: Πλατεία Βάθης-Άγιος Παύλος - Σιδηροδρομικοί Σταθμοί/Κώστας Χατζιώτης, σελ. 84.

[160] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 216.

[161] Τιμολόγια. Συλλογή Εφήμερων ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

[162] Τιμολόγια. Συλλογή Εφήμερων ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

[163] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 216.

[164] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 203-204.

[165] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Β, Κ-Π / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 276.

[166] Αθηναϊκά του πολέμου και της κατοχής: Ιδιωτικά βιώματα και μαρτυρίες / Γεράσιμος Σ. Λουκάτος. Αθήνα: Φιλιππότη , 1989, σελ. 60.

[167] Αθηναϊκά του πολέμου και της κατοχής: Ιδιωτικά βιώματα και μαρτυρίες / Γεράσιμος Σ. Λουκάτος. Αθήνα: Φιλιππότη , 1989, σελ. 61.

[168] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 168.

[169] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Β, Κ-Π / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 289.

[170] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Β, Κ-Π / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 334.

[171] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 205, 200.

[172] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Β, Κ-Π / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 389.

[173] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[174]Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 114.

[175] Πρόκειται για τις σημερινές οδούς Αχαρνών και Λιοσίων που ξεκινούν από την πλατεία Βάθης.

[176] Αι τοπωνυμίαι της πόλεως και των περιχώρων των Αθηνών / Κώστας Η.Μπίρης . Αθήνα: Γεν.Διευθ. Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεως, 1971, σελ. 21.

[177] Το 1939 στην Αθήνα λειτουργούσαν συνολικά 219 ξενοδοχεία.

[178] Η παλιά γειτονιά: Πλατεία Βάθης-Άγιος Παύλος-Σιδηροδρομικοί σταθμοί / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Μεταμόρφωση Αττικής] : Παρισιάνος, 2018, 84.

[179] Χρ. και Σπ. Πολίτη.

[180] Στο βάθος του αιώνα: ένα αφήγημα για την Αθήνα / Νίκος Βατόπουλος. Αθήνα: Μεταίχμιο, ;;;. σελ. 237.

[181] Περπατώντας στην Αθήνα / Νίκος Βατόπουλος. Αθήνα: Μεταίχμιο, 2018, σελ. 167.

[182] Περπατώντας στην Αθήνα / Νίκος Βατόπουλος. Αθήνα: Μεταίχμιο, 2018, σελ. 167.

[183] «Sans Rival, η ιστορία, οι μνήμες, το μέλλον:Η αναγέννηση του θρυλικού ξενοδοχείου» Νίκου Βατόπουλου. Καθημερινή, 29.3.2021.

[184] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 216.

[185] http://estia.minenv.gr

[186] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 187.

[187] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 37.

[188] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 149.

[189] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 161.

[190] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 30.

[191] Η παλιά γειτονιά: Πλατεία Βάθης-Άγιος Παύλος-Σιδηροδρομικοί σταθμοί / Κώστας Χρ. Χατζιώτης. [Μεταμόρφωση Αττικής] : Παρισιάνος, 2018, σελ. 85.

[192] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Β, Κ-Π / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 546.

[193] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Β, Κ-Π / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 570.

[194] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Γ, Οδοί Ρ-Ω, πλατείες, άλση, πάρκα / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 86.

[195] Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010.

[196] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 223.

[197] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 232.

[198] http://estia.minenv.gr/

[199] http://estia.minenv.gr/

[200] http://estia.minenv.gr/

[201] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Γ, Οδοί Ρ-Ω, πλατείες, άλση, πάρκα / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 127.

[202] Οδωνυμικά των προαστείων της Αθήνας: Η σημασία των ονομάτων και το ιστορικό των οδών και πλατειών των αθηναϊκών προαστείων: Τόμος Γ, Οδοί Ρ-Ω, πλατείες, άλση, πάρκα / Μάρω Βουγιούκα, Βασίλης Μεγαρίδης. Αθήνα: Δήμος Αθηναίων. Πολιτισμικός Οργανισμός, 2002, σελ. 137.

[203] Τη διετία 1925-1926 αναφέρεται ως «Βασιλεύς».

[204] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 162.

[205] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 238.

[206] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 239.

[207] Μοναστηράκι-Πλάκα: οι γειτονιές των θεών / Άρτεμις Σκουμπουρδή. -2η έκδ.- Αθήνα: Πατάκης, 2017.

[208] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ. 134.

[209] Επτά ημέρες, 8.10.2000.

[210] Η ξενοδοχία παρ' Έλλησιν: από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ'ημάς χρόνων / Νικόλαος Γ. Λέκκας. Αθήναι: Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας. Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων, 1924, σελ.86.

[211] Η ξενοδοχία παρ' Έλλησιν: από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ'ημάς χρόνων / Νικόλαος Γ. Λέκκας. Αθήναι: Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας. Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων, 1924, σελ.86.

[212] Η παλιά Αθήνα ζει, γλεντά γεύεται 1834-1938 / Θωμάς Σιταράς. Αθήνα: Ωκεανίδα, 2011 σελ 61.

[213] Η ξενοδοχία παρ' Έλλησιν: από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ'ημάς χρόνων / Νικόλαος Γ. Λέκκας. Αθήναι: Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας. Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων, 1924.

[214] Η ξενοδοχία παρ' Έλλησιν: από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ'ημάς χρόνων / Νικόλαος Γ. Λέκκας. Αθήναι: Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας. Υπηρεσία Ξένων και Εκθέσεων, 1924, σελ.87.

[215] Εγκόλπιον ημερολόγιον: του έτους 1887: έτος Γ₯fυπό Μ. Η. Πάνα. Εν Αθήναις: Τύποις Αθηναΐδος, 1886, σελ. 299.

[217] Η ζωή μου: Όσα είδα, όσα έμαθα, όσα έπραξα / Θεόδωρου Π. Πετρακόπουλου. Αθήναι: [χ. ό.], 1961, σελ. 122.

[219] Ώρα, 31.5.1879.

[221] Ώρα, 1.4.1881.

<a data-cke-saved-href="#_ftnref1" href="#_ftnref1" data-cke-saved-name="_ftn1" name="_ftn1" style="color: rgb(7, 130, 193); background: url(" http:="" www.elia.org.gr="" backend="" ckeditor="" plugins="" link="" images="" anchor.png?t="E0LB")" left="" center="" 16px="" no-repeat="" rgb(255,="" 255,="" 255);="" border:="" 1px="" dotted="" rgb(0,="" 0,="" padding-left:="" 18px;="" cursor:="" auto;="" font-family:="" sans-serif,="" arial,="" verdana,="" "trebuchet="" ms";="" font-size:="" 13px;"="" title="">[222] Χρόνος, 13.2.1879.

Back