Στις δύο γωνίες της οδού Αθηνάς με την Ομόνοια βρίσκονται τα ξενοδοχεία «Μέγας Αλέξανδρος» και «Μπάγκειον». Χτίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα, σε σχέδια του Ερνέστου Τσίλλερ, από τον ίδιο ιδιοκτήτη, τον Ι. Μπάγκα[2] και έχουν κοινή πορεία και ιστορία. Και τα δύο κτήρια αποτελούν μέρος της δωρεάς του ιδιοκτήτη τους προς το ελληνικό κράτος[3].

Το ξενοδοχείο «Μπάγκειον» αριστερά. Δεξιά, το «Μέγας Αλέξανδρος», ακόμα διώροφο με τα αγάλματα στη στέψη. Γύρω στο 1910. Πηγή: Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

Το κτήριο που δεσπόζει στη δυτική γωνία της διασταύρωσης της οδού Αθηνάς με την πλατεία Ομονοίας χτίστηκε το 1889 στο οικόπεδο που είχε αγοράσει ο Ιωάννης Μπάγκας από το 1883. Αρχικά προοριζόταν να γίνει η κατοικία του. Τελικά κατά τη διάρκεια της ανέγερσής του άλλαξε η χρήση του σε ξενοδοχείο υπό την επωνυμία «Μέγας Αλέξανδρος». Στην αρχή το κτήριο ήταν διώροφο με ισόγειο και είχε αγάλματα στη στέψη τα οποία αφαιρέθηκαν μετά το 1920, όταν προστέθηκε και τρίτος όροφος.

Το ξενοδοχείο όταν προστέθηκε ο τρίτος όροφος. Πηγή: Συλλογή Εφήμερα (κωδικός τεκμηρίου: EPH000025). Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Η ανέγερσή του «Μέγας Αλέξανδρος», όπως και του διδύμου του «Μπάγκειον», σήμανε μια νέα εποχή για τα ξενοδοχεία της Αθήνας, από πλευράς μεγέθους, εσωτερικής διάταξης και εξωτερικής μορφής. Είναι χαρακτηριστική η διακόσμηση της ζώνης του τελευταίου ορόφου του ξενοδοχείου «Μέγας Αλέξανδρος» με τις βαθυκόκκινες ορθογώνιες επιφάνειες. Βασικό στοιχείο αποτελεί η ύπαρξη κεντρικού αίθριου, με κυρίαρχο στοιχείο το γυαλί. Το ισόγειο χαρακτηρίζεται από μεγάλα τοξωτά ανοίγματα και απομίμηση λαξευτής κυφωτής τοιχοδομής. Τα γωνιακά διαμερίσματα τονίζονται με καμπύλους εξώστες και ψευδο-καρυάτιδες[4].

Η διάταξη του ξενοδοχείου «Μέγας Αλέξανδρος» αναπτύσσεται σε δύο πτέρυγες, κάθετες μεταξύ τους, που συνδέονται με κυκλικό κλιμακοστάσιο, αφήνοντας ελεύθερο τον υπόλοιπο χώρο του οικοπέδου. Στους ορόφους τα δωμάτια τοποθετούνται περιμετρικά, δεξιά και αριστερά ενός εσωτερικού διαδρόμου, που διατρέχει το κτήριο. Το ξενοδοχείο έχει πλούσιο εσωτερικό ζωγραφικό διάκοσμο ενώ ιδιαίτερη ήταν η πολυτέλεια των χώρων υποδοχής[5].

Λειτούργησε ως ξενοδοχείο Α’ κατηγορίας, με πελατεία κυρίως εύπορους Έλληνες από την επαρχία. Διέθετε 62 δωμάτια με 129 κλίνες, 6 τουαλέτες, 2 σε κάθε όροφο, θυρωρείο, σαλόνια και ανελκυστήρα. Δεν διέθετε τρεχούμενο νερό στα δωμάτια και κεντρική θέρμανση.

Τιμολόγιο για πελάτη του ξενοδοχείου. Πηγή: Συλλογή Εφήμερων ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, κωδικός: EPH.04.08.047

Το 1904 και ως το 1906 λειτουργούσε παράρτημα του ξενοδοχείου «Μέγας Αλέξανδρος» σε άλλο κτήριο κοντά στην πλατεία Ομονοίας, αναφέρουν οι οδηγοί. Την ίδια περίοδο στο ισόγειο του ξενοδοχείου λειτουργούσε όλο το 24ωρο το εστιατόριό του που σερβίριζε πολίτικο πατσά σε μεγάλες κούπες στους ξενύχτηδες.

Διαφήμιση του ξενοδοχείου το 1905. Πηγή: Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Α΄ 1905-1906: 1er annie: 1905-1906 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1905. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Διαφήμιση του ξενοδοχείου το 1915. Πηγή: Οδηγός Ελλάδος: Έτος Ε΄, 1916 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήνα: [Ιγγλέσης], 1916. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής επιτάχθηκε από τους Γερμανούς και υπέστη τεράστιες καταστροφές. Μεταπολεμικά, όπως τα περισσότερα ξενοδοχεία της ευρύτερης περιοχής της Ομόνοιας, παρήκμασε. Ωστόσο λειτούργησε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950, ενώ αλλού αναφέρεται ότι λειτούργησε ως το 1972. Το πρώην εστιατόριο του ισογείου λειτουργούσε ως καφενείο-γαλακτοπωλείο έως τα τέλη του 20ού αιώνα.

Τα έσοδα από την λειτουργία του ξενοδοχείου διετίθεντο για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Ξενοδοχείον Μέγας Αλέξανδρος [Διαφημιστική κάρτα]. Κωδικός τεκμηρίου: EPH000037a, EPH000037b. Συλλογή Εφήμερα. Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.

Το κτήριο κηρύχθηκε διατηρητέο το 1976, ενώ πριν αρκετά χρόνια είχε ανακαινιστεί. Ανήκει στην Μπάγκειο Επιτροπή, όπως και το «Μέγας Αλέξανδρος» και με σύμβαση παραχωρήθηκαν στον Δήμο Αθηναίων ώστε να ενταχθούν στο ΕΣΠΑ του Δήμου, με την ελπίδα πως θα επανέλθει κάτι από την παλιά τους αίγλη. Η μελέτη αποκατάστασής τους έγινε με δωρεά του Ωνάσειου Ιδρύματος[6].

Το ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος σήμερα. Πηγή: Google earth

Περισσότερα για το ξενοδοχείο «Μέγας Αλέξανδρος» απευνθυθείτε στη Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

Πηγές

Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ:

Οδηγός της Ελλάδος: Εμπόριον, βιομηχανία, διοίκησις κλπ.: Commerce, industrie, administration etc. / Χ. Μακρίδου. Εν Αθήναις: τυπ. Λεωνή, 1892.

Οδηγός Αθηνών-Πειραιώς και των κυριοτέρων πόλεων της Ελλάδος 1900 / Σ. Κουσουλίνου. Εν Αθήναις: τυπ. Σπυρίδωνος Κουσουλίνου, 1900

Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Α΄, 1905-1906: 1er annie: 1905-1906 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1905

Οδηγός Ελλάδος: Έτος Ε΄, 1916 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. Αθήνα: [Ιγγλέσης], 1916

Οδηγός Ελλάδος: Έτος Ζ΄ Μεταπολεμική περίοδος: 1920-1921 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1920

Οδηγός της Ελλάδος: Έτος Η΄. Παλαιά Ελλάς-Νέα Ελλάς: 1921 / Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης. [Αθήνα]: [Ιγγλέσης], 1921

Νέος επαγγελματικός οδηγός Αθηνών-Πειραιώς-περιχώρων 1924-1925 / υπό Π. Άννινου και Α. Γουναρόπουλου. [Αθήνα]: [χ.ό.], 1924

Ελληνικός οδηγός: Εμπορικός και επαγγελματικός: Επίσημος: Ετήσιος: Έτος Α
Αθήναι: Δασκαλάκης, 1928

Εμπορικός οδηγός "Ο Ερμής" 1930. [Αθήνα]: Αλέξ. Τσαπόγας, Σπ. Κουντούρης, 1930

Ελληνικός επαγγελματικός οδηγός 1933-1934 / διευθυντής Τάκης Χαιρόπουλος. [Αθήνα]: [χ.ό.], 1933

Πλατεία Ομονοίας: η καρδιά της Αθήνας / Κώστας Χ. Χατζιώτης. Αθήνα: Σύλλογος των Αθηναίων, 1992

Η Ελλάδα σήμερα: Οδοιπορικό 1890: Ο κόσμος του Χαριλάου Τρικούπη / G. Deschamps
Αθήνα: Τροχαλία, 1992

Η εν Αθήναις, κάποτε...: η πόλις και οι δρόμοι της διηγούνται την ιστορία τους / Διονύσιος Β. Ηλιόπουλος. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, 2000

Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021

Συλλογή Εφήμερων ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

EPH000025

EPH.04.08.047

EPH000037a, EPH000037b

Άλλες πηγές

Αρχαιολογία της πολύς των Αθηνών: Αρχείο Νεότερων Μνημείων http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio.aspx

«Τα ξενοδοχεία της οδού Αθηνάς» / Ελένη Παπανδρέου-Βλάχου. Καθημερινή/Επτά Ημέρες, 17.6.2001, σ. 22-24.

Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένης Ε. Παπανδρέου – Αθήνα: ΕΜΠ, 2010

«Δώδεκα διατηρητέα κτίρια που σήμερα απειλούνται με κατάρρευση». Καθημερινή, 16.5.2009.

«Ομόνοια, τα κτίρια είχαν τη δική τους ιστορία» / Ηρώ Κουνάδη. In2life, 27.5.2014

«Μ. Αλέξανδρος» και «Μπάγκειον», δύο ιστορικά ξενοδοχεία στην καρδιά της Αθήνας»/Μαρία Δανιήλ. Καθημερινή, 8.2.2014.

«Η πλατεία Ομονοίας και η ιστορία της» / Έλενα Ντάκουλα., Athens voice, 13.2.2021
(https://www.athensvoice.gr/life/urban-culture/athens/699615_i-plateia-omonoias-kai-i-istoria-tis»)

https://atenistas.wordpress.com/athinas/

Μπάγκειο Ίδρυμα (Μπάγκειος Επιτροπή) https://bageios.gr/

Η Αθήνα μέσα στο χρόνο (FB)

Google earth

Σημειώσεις

[1] Ξενοδοχεία της Αθήνας: αλφαβητική παρουσίαση 1833-2010 / Χαρίλαος Πατέρας. Αθήνα: Συλλογές, 2021, σελ.155.

[2] Ο εθνικός ευεργέτης γεννήθηκε στην Κορυτσά της Βορείου Ηπείρου το 1814 και πέθανε στην Αθήνα στις 15 Δεκεμβρίου 1895 σε ηλικία 81 χρόνων.

[3] Στις 16 Αυγούστου του 1889 με το υπ’ αριθμόν 47667 συμβόλαιο, ο Ι. Μπάγκας αφήνει όλη την κινητή και ακίνητη περιουσία του «τω ελληνικώ έθνει και τω ελληνικώ δημοσίω». Από τότε ο Ιωάννης Μπάγκας λάμβανε μια σύνταξη 400 δρχ. από το ελληνικό δημόσιο ύστερα από επιμονή του Χαρίλαου Τρικούπη. Το κομπόδεμα κι από αυτή τη σύνταξη το δώρισε πάλι στο ελληνικό δημόσιο. www.bageios.gr

[4] Αρχαιολογία της πολύς των Αθηνών: Αρχείο Νεότερων Μνημείων http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio.aspx

[5] Αρχαιολογία της πολύς των Αθηνών: Αρχείο Νεότερων Μνημείων http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio.aspx

[6] www.bageios.gr

Back