«Υπό το όνομα Αίολος ανοίγεται ξενοδοχείον εν Αθήναις, πλησίον της πλατείας του Πλατάνου και της Πνυκός. Εις το ξενοδοχείον τούτο δίδονται δωμάτια εφωδιασμένα με κραββάτους και έπιπλα ευρωπαϊκά, πωλούνται δε διαφόρων ειδών οίνοι της Ευρώπης και άλλα διάφορα οινοπνευματώδη ποτά. Δίδεται πρόγευμα με τσάι και διάφορα άλλα ξηρά βρώματα. Τα φαγητά της τραπέζης γίνονται και κατά τον ευρωπαϊκόν και κατά τον τουρκικόν τρόπον, αι δε τράπεζαι είναι εις πάσαν ώραν έτοιμαι. Τα πάντα δίδονται εις μετρίας τιμάς»[1]. Αυτά αναφέρει ανακοίνωση στον ημερήσιο αθηναϊκό Τύπο το 1835. Οι «κράββατοι», απαραίτητο στοιχείο του ξενοδοχειακού εξοπλισμού, μνημονεύονται ειδικά από τον συντάκτη, ακριβώς γιατί μέχρι τότε δεν αποτελούσαν αυτονόητο εξάρτημα ενός ξενοδοχειακού δωματίου.

Ωστόσο το ξενοδοχείο «Αίολος» λειτούργησε το 1837, δύο χρόνια μετά από την παραπάνω δημοσίευση, όπως επιβεβαιώνει το έτος που διακρίνεται ακόμα στο σφυρήλατο κιγκλίδωμα του θολωτού υπέρθυρου και δηλώνει την ολοκλήρωση της ανέγερσής του. Έτσι το ξενοδοχείο οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1835-1837, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη (1802-1862), που ήταν και ιδιοκτήτης του. Είναι το πρώτο ξενοδοχείο στην Αθήνα που ανοίγει από Έλληνες και αποτελεί το πρώτο οικοδόμημα που κατασκευάστηκε εξαρχής με σκοπό να χρησιμεύσει ως ξενοδοχείo.

Το σφυρήλατο κιγκλίδωμα του θολωτού υπέρθυρου όπου δηλώνεται το έτος της ολοκλήρωσης της ανέγερσής του. Πηγή: Google earth

Είναι χτισμένο στις παρυφές της αγοράς του Πάνω Παζαριού της παλιάς Αθήνας, στη συμβολή των οδών Αιόλου 3-5 και Αδριανού 64 και τα πιο πολλά παράθυρα έβλεπαν προς τον Πύργο του Ρολογιού του Έλγιν[2], που «ήτο ο γνώμων προς ον εκανόνιζον οι Αθηναίοι τα ωρολόγια των»[3] μέχρι τη πυρκαγιά του 1884. Στην απέναντι δε, γωνία της Αιόλου και Αδριανού, ο Γεώργιος Σταύρος, εγκαθιστά το 1838, στην οικία του Αρτεμισίου Στρατουδάκη, την Τράπεζα του μεγάλου Ελβετού φιλέλληνα Jean-Gabriel Eynard.

Το ξενοδοχείο «Αίολος» ήταν ένα πολύ απλό εξωτερικά, διώροφο κτήριο, που διέθετε 25 δωμάτια. Είναι κτίσμα οθωνικό με πολλά παράθυρα και προς το δρόμο και προς την εσωτερική αυλή και αποτελεί δείγμα χαρακτηριστικό ξενοδοχείου μιας άλλης εποχής.

Αριστερά το σχέδιο της πρόσοψης του ξενοδοχείου και δεξιά το κτήριο όπως ήταν τη δεκαετία του 1930. Πηγή: Αι Αθήναι του κλασικισμού / Johannes H. και Bris K. - Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Το κτήριο αποτελείται από υπόγειο, ισόγειο, δύο ορόφους, και εσωτερική αυλή. Είναι χτισμένο γύρω από αίθριο και γενικά διαθέτει τη διάταξη χανιού. Στο ισόγειο υπήρχαν πέντε καταστήματα (μαγαζιά ή σπετζαρίες ή σπετζερίες) τα οποία χρησιμοποιούσαν τους κάτω από αυτά υπόγειους χώρους ως βοηθητικούς και με εσωτερική επικοινωνία. Η είσοδος στο ξενοδοχείο γινόταν μέσω μιας δίφυλλης ανοιγόμενης πόρτας από την Αιόλου. Στον πάνω όροφο ανέβαινε μια ξύλινη σκάλα που οδηγούσε σε έναν προθάλαμο (αντρέ) και έβλεπε στην αυλή, όπου ήταν μισή πλακοστρωμένη με βότσαλα θαλάσσης και η υπόλοιπη με πλάκες Τήνου. Εκεί υπήρχε ένας ακόμα χώρος υγιεινής και «εν έτερον μεγάλον διηρημένον εις τρία μακρά»[4]. Χρησίμευαν ίσως για λουτρά. Στην αυλή υπήρχε βρύση με τρεχούμενο νερό. Στον πρώτο όροφο υπήρχαν 13 δωμάτια, ένας ακόμη προθάλαμος (αντρέ) και ένας χώρος υγιεινής. Μια δεύτερη σκάλα κατέληγε στον κεντρικό χώρο υποδοχής του δευτέρου ορόφου, όπου υπήρχαν ακόμα 12 δωμάτια και ένας ακόμα χώρος υγιεινής. Ο κεντρικός χώρος του προθαλάμου οδηγούσε στη ταράτσα.

Στιγμιότυπο από την εσωτερική αυλή του «Αίολου» τη δεκαετία του 1930. Πηγή: Αι Αθήναι του κλασικισμού / Johannes H. και Bris K. - Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

Στο υπόγειό του παλιού ξενοδοχείου Αίολος υπάρχει η συνέχεια της ανατολικής πλευράς της Βιβλιοθήκης του Αδριανού. Σημαντικά μνημεία, όπως κίονες, πλάκες, επιγραφές και αρχαίο πηγάδι, ανακαλύφθηκαν από αρχαιολόγους και έχει δοθεί άδεια για τα ευρήματα να παραμείνουν στην ιδιοκτησία με την προϋπόθεση ότι θα διατηρηθούν και θα επισημανθούν με γυάλινα δάπεδα και φωτισμό.

Το υπόγειο με τις αρχαιότητες. Πηγή: Ιστοσελίδα Sotheby's

Το κτήριο, που υπάρχει ακόμα, σήμερα ανήκει στον επιχειρηματία Μπαϊρακτάρη και έχει αποκατασταθεί αρχιτεκτονικά κατά το μεγαλύτερο μέρος, χωρίς σημαντικές αλλαγές. Αναμένεται η έγκριση των τελευταίων σχεδίων από την Αρχαιολογική Υπηρεσία ώστε οι εργασίες να ολοκληρωθούν και το κτήριο να γίνει πάλι λειτουργικό. Ταυτόχρονα το κτήριο φιγουράρει στην ιστοσελίδα της διεθνούς μεσιτικής εταιρείας Sotheby's και πωλείται έναντι 18.000.000 ευρώ.

Η οδός Αιόλου κοντά στην Ακρόπολη το 1892. Χωματόδρομος, με κόσμο και αρκετά εμπορικά μαγαζιά. Το διώροφο κτήριο που είναι μετά τις κολώνες της Βιβλιοθήκης του Αδριανού είναι το Ξενοδοχείον «Αίολος». Πηγή: Η Αθήνα από τον 19ο αιώνα / Athens photo gallery (άγνωστος φωτογράφος)

Το κτήριο όπως είναι σήμερα. Πηγή: Google earth.

Πηγές

Βιβλιοθήκη ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ:

Συλλογή Οδηγών ΕΛΙΑ

Η Αθήνα των ανωνύμων: περιήγηση στα πλατώματα, τους μαχαλάδες και τις γειτονιές της Παλιάς Αθήνας / Λίζα Μιχελή. Αθήνα: Δρώμενα, 1990

Μοναστηράκι-Πλάκα: οι γειτονιές των θεών / Άρτεμις Σκουμπουρδή. -2η έκδ.- Αθήνα: Πατάκης, 2017

Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20όν αιώνα / Κώστας Η. Μπίρς . - 5η έκδ.- Αθήνα: Μέλισσα, 2005

Η παλιά Αθήνα ζει, γλεντά, γεύεται: κιμπάρικο ανάγνωσμα για μερακλήδες νοσταλγούς / Θωμάς Σιταράς. Αθήνα: Ωκεανίδα, 2011

«Δώδεκα διατηρητέα κτίρια που σήμερα απειλούνται με κατάρρευση». Καθημερινή, 16.05.2009

Αι Αθήναι του κλασσικισμού / H.Johannes, Κ. Bris. Εν Αθήναις: Διοικήσις Πρωτευούσης, 1939

«Παλαιά ξενοδοχεία της Αθήνας: Από τα πανδοχεία στα πρώτα ξενοδοχεία» / Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη. Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 8.10.2000

Άλλες πηγές

Αρχείο Νεώτερων Μνημείων: http://www.eie.gr/archaeologia/gr/arxeio.aspx

Google earth

Ταξιδιώτες και ξενοδοχεία της παλιάς Αθήνας / Μαρία Δανιήλ (αρχιτέκτονας-διδάκτωρ ΕΜΠ) - Διάλεξη στο Μουσείο Ιστορίας του Παλιού Πανεπιστημίου Αθηνών, Θόλου 5, Αθήνα – 17.2.2020.

Κτήρια ξενοδοχείων στην Αθήνα, τον Πειραιά και τα προάστια από την Οθωνική περίοδο έως και τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα / Ελένη Ε. Παπανδρέου. Αθήνα: ΕΜΠ, 2010

Η παλιά Αιόλου με τα μεγαλεία της και τα ξενοδοχεία της / Θωμάς Σιταράς (http://synnefaoneira.blogspot.com/2013/10/blog-post_24.html) (ηλεκτρονικό άρθρο)

Athens Photo gallery (blog)

Ιστοσελίδα Sotheby's

Σημειώσεις

[1] Η Αθήνα των ανωνύμων: περιήγηση στα πλατώματα, τους μαχαλάδες και τις γειτονιές της Παλιάς Αθήνας / Λίζα Μιχελή. Αθήνα: Δρώμενα, 1990, σελ. 60.

[2] Στο χώρο της Βιβλιοθήκης του Αδριανού και στην οδό Αδριανού.

[3] Η Αθήνα των ανωνύμων: περιήγηση στα πλατώματα, τους μαχαλάδες και τις γειτονιές της Παλιάς Αθήνας / Λίζα Μιχελή. Αθήνα: Δρώμενα, 1990, σελ. 60.

[4]«Παλαιά ξενοδοχεία της Αθήνας: Μοναδικές κτιριολογικές περιγραφές». / Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη. Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 8.10.2000, σελ. 8-12.

Back